Πώς η Τακτική αιμοδοσία σώζει από τον καρκίνο – Τι συμβαίνει όταν δίνουμε αίμα

 

Εντοπίστηκαν γενετικές αλλαγές στα βλαστοκύτταρα του αίματος των ατόμων που δίνουν συχνά αίμα, οι οποίες φαίνεται να προστατεύουν από αιματολογικούς καρκίνους όπως η λευχαιμία

Καθώς μεγαλώνουμε τα βλαστικά κύτταρα στον μυελό των οστών μας συσσωρεύουν μεταλλάξεις και μέσω αυτής της διαδικασίας αναδύονται κλώνοι – δηλαδή ομάδες κυττάρων του αίματος με ελαφρώς διαφορετικό γενετικό προφίλ. Ορισμένες φορές, κάποιοι από αυτούς τους κλώνους μπορούν να οδηγήσουν σε αιματολογικούς καρκίνους όπως η λευχαιμία.

Αναζητούνται απαντήσεις στα πώς, τα γιατί και τα τι

Καθίσταται λοιπόν περισσότερο από προφανές ότι η κατανόηση των διαφορών στις μεταλλάξεις που συσσωρεύονται στα βλαστοκύτταρα του αίματος με την πάροδο του χρόνου είναι άκρως σημαντική προκειμένου να μάθουμε πώς και γιατί αναπτύσσονται οι αιματολογικοί καρκίνοι καθώς και τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να παρεμβαίνουμε πριν από την εμφάνιση κλινικών συμπτωμάτων τους.

Τι συμβαίνει όταν δίνουμε αίμα

Τι συμβαίνει όμως όταν δίνουμε αίμα; Τότε τα βλαστικά κύτταρα στον μυελό των οστών δημιουργούν νέα κύτταρα του αίματος προκειμένου να αντικατασταθεί η ποσότητα αίματος που χάθηκε λόγω της αιμοδοσίας. Ωστόσο αυτή η διαδικασία πυροδοτεί την επιλογή συγκεκριμένων κλώνων.

Η νέα μελέτη

Μια νέα μελέτη που μόλις δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Blood» από ερευνητές του Ινστιτούτου Francis Crick σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το Γερμανικό Ερευνητικό Κέντρο για τον Καρκίνο (DKFZ) στη Χαϊδελβέργη και το Κέντρο Αιμοδοσίας του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού στη Φρανκφούρτη βασίστηκε σε ανάλυση δειγμάτων αίματος τα οποία είχαν ληφθεί από περισσότερους από 200 τακτικούς αιμοδότες (τα άτομα αυτά έδιναν αίμα τρεις φορές τον χρόνο επί διάστημα μεγαλύτερο των 40 ετών – ήτοι περισσότερες από 120 φορές συνολικά) καθώς και από μια ομάδα ελέγχου ατόμων που είχαν δώσει αίμα πολύ σποραδικά (λιγότερο από πέντε φορές στο διάστημα των τεσσάρων δεκαετιών).

Διαφορετική σύσταση των πληθυσμών των κυττάρων

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα δείγματα και από τις δύο ομάδες εμφάνιζαν παρόμοια επίπεδα ποικιλομορφίας των κλώνων, ωστόσο η σύσταση των πληθυσμών των κυττάρων του αίματος ήταν διαφορετική στους τακτικούς αιμοδότες από ό,τι στους σποραδικούς.

Οι μεταλλάξεις στο DNMT3A

Για παράδειγμα, τα δείγματα και των δύο ομάδων περιείχαν κλώνους με αλλαγές σε ένα γονίδιο που ονομάζεται DNMT3A και το οποίο είναι γνωστό ότι είναι μεταλλαγμένο στα άτομα με λευχαιμία. Ηταν ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι αλλαγές σε αυτό το γονίδιο οι οποίες παρατηρήθηκαν στους τακτικούς αιμοδότες δεν εμφανίζονταν σε περιοχές που είναι γνωστό ότι είναι προλευχαιμικές.

Παρέμβαση στο γονίδιο στο εργαστήριο

Πηγαίνοντας την ανάλυσή τους ένα βήμα πιο πέρα, οι ερευνητές του Crick παρενέβησαν στο γονίδιο DNMT3A σε ανθρώπινα βλαστικά κύτταρα στο εργαστήριο. Συγκεκριμένα προκάλεσαν τις γενετικές μεταλλάξεις που συνδέονται με τη λευχαιμία καθώς και τις αλλαγές που δεν σχετίζονται με προλευχαιμικές διεργασίες και οι οποίες παρατηρούνται στους τακτικούς αιμοδότες.

Καλλιέργεια σε δύο περιβάλλοντα

Οι επιστήμονες καλλιέργησαν αυτά τα κύτταρα σε δύο περιβάλλοντα: το ένα περιείχε ερυθροποιητίνη (ΕΡΟ), μια ορμόνη που ενεργοποιεί την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και η οποία αυξάνεται μετά από κάθε δωρεά αίματος. Το δεύτερο περιείχε φλεγμονώδη χημικά ώστε να αναπαράγονται οι συνθήκες λοίμωξης.

Οπως προέκυψε, τα κύτταρα με τις μεταλλάξεις που εντοπίζονται στους τακτικούς αιμοδότες αποκρίνονταν και αναπτύσσονταν στο περιβάλλον που περιείχε ΕΡΟ αλλά δεν αναπτύσσονταν στο φλεγμονώδες περιβάλλον. Το αντίθετο ακριβώς παρατηρήθηκε στα κύτταρα με τις προλευχαιμικές μεταλλάξεις.

Θετική απόκριση στη φυσική απώλεια αίματος

Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό μαρτυρεί ότι οι μεταλλάξεις του DNMT3A που παρατηρούνται στους τακτικούς αιμοδότες αποκρίνονται στη φυσιολογική απώλεια αίματος που συνδέεται με την αιμοδοσία.

Πειράματα σε ποντίκια

Στη συνέχεια η ερευνητική ομάδα μεταμόσχευσε τα ανθρώπινα βλαστοκύτταρα που έφεραν τους δύο τύπους μεταλλάξεων σε ποντίκια. Σε ορισμένα από αυτά τα ποντίκια έγινε λήψη αίματος ενώ μετά χορηγήθηκαν στα ζώα ενέσεις ΕΡΟ προκειμένου να μιμηθούν οι επιστήμονες τις συνθήκες στρες για τον οργανισμό που συνδέονται με την αιμοδοσία.

Φυσιολογική ανάπτυξη και παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων

Οπως φάνηκε, τα κύτταρα με τις μεταλλάξεις της… τακτικής αιμοδοσίας αναπτύσσονταν φυσιολογικά στο εργαστήριο και προήγαγαν την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων σε συνθήκες στρες, χωρίς να μετατρέπονται σε καρκινικά. Στον αντίποδα, οι προλευχαιμικές μεταλλάξεις οδηγούσαν σε σημαντική αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων τόσο υπό φυσιολογικές συνθήκες όσο και υπό συνθήκες στρες.

Εμφάνιση «καλών» μεταλλάξεων

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η τακτική αιμοδοσία ουσιαστικώς οδηγεί στην εμφάνιση μεταλλάξεων που επιτρέπουν στα κύτταρα να αποκρίνονται καλά στην απώλεια αίματος αλλά όχι στην εμφάνιση «κακών» προλευχαιμικών μεταλλάξεων που συνδέονται με καρκίνο του αίματος.

Ανανέωση των βλαστοκυττάρων

Οπως ανέφερε η κύρια συγγραφέας της μελέτης Ντομινίκ Μπονέ, επικεφαλής του Εργαστηρίου Αιμοποιητικών Βλαστικών Κυττάρων του Crick «η έρευνά μας αποτελεί ένα εκπληκτικό παράδειγμα σχετικά με το πώς τα γονίδιά μας αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον καθώς μεγαλώνουμε. Δραστηριότητες που θέτουν την παραγωγή κυττάρων του αίματος σε χαμηλά επίπεδα στρες επιτρέπουν στα βλαστοκύτταρα του αίματος να ανανεώνονται και εκτιμούμε ότι αυτό οδηγεί σε δημιουργία μεταλλάξεων οι οποίες προάγουν περαιτέρω τη βλαστοκυτταρική ανάπτυξη χωρίς να οδηγούν σε νόσο».

Μικρό δείγμα, ανάγκη μεγαλύτερων μελετών

Η δρ Μπονέ παραδέχθηκε ότι το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη ήταν σχετικά μικρό. «Έτσι δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να πούμε ότι η δωρεά αίματος μειώνει πέρα από κάθε αμφιβολία τη συχνότητα εμφάνισης των προλευχαιμικών μεταλλάξεων – χρειάζεται να επιβεβαιώσουμε αυτά τα αποτελέσματα σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό ατόμων. Ίσως τα άτομα που γίνονται αιμοδότες είναι ούτως ή άλλως πιο υγιή, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στους κλώνους των κυττάρων του αίματός τους. Σε κάθε περίπτωση όμως η νέα γνώση που αποκτήσαμε με αυτή τη μελέτη για τους διαφορετικούς ‘πληθυσμούς’ μεταλλάξεων και την επίδρασή τους είναι μοναδική».

Τα επόμενα βήματα

Από την πλευρά του ο Χέκτορ Χουέργκα Ενκάμπο, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Αιμοποιητικών Βλαστικών Κυττάρων του Crick και πρώτος συγγραφέας της νέας μελέτης (μαζί με την Ντάρζα Καρπόβα του DKFZ) σημείωσε ότι επόμενο βήμα για την ομάδα είναι «να κατανοήσουμε πώς αυτοί οι διαφορετικοί τύποι μεταλλάξεων μπορούν να παίζουν (ή όχι) ρόλο στην ανάπτυξη λευχαιμίας καθώς και αν μπορούμε να τους στοχεύσουμε με θεραπείες».