«Στις γιορτές νιώθουμε ακόμα πιο αποκομμένοι». Τη στιγμή που ο νυχτερινός ουρανός στις μεγαλουπόλεις, φωτίστηκε με την λάμψη των πυροτεχνημάτων την Πρωτοχρονιά, και οι πλατείες γέμισαν με χιλιάδες λαμπερά φωτάκια, και εκατοντάδες παιδικά χαμόγελα, η εποχή αντί για την μαγεία των γιορτών, επανέφερε στις απομακρυσμένες γωνιές της Ελλάδας, τη σκιά της μοναξιάς και της ανασφάλειας, αφού τα περισσότερα χωριά έχουν ήδη ερημώσει και ο κύκλος της «ζωής» τους, κλείνει.
Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνα Χαϊνά
Το δημογραφικό αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση για τη χώρα. Ο κατάλογος με τα χωριά με «ελάχιστες» έως και «μηδενικές» γεννήσεις είναι ατελείωτος. Από την Αλεξανδρούπολη έως την Κρήτη, από την μία άκρη της Ελλάδας στην άλλη, στις ορεινές περιοχές αλλά και στα νησιά, υπάρχουν εκατοντάδες χωριά που έχουν χρόνια ολόκληρα να καλωσορίσουν ένα μωρό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δραματικής κατάστασης, αποτελεί η περίπτωση του Μαθρακίου, του μικρότερου και νοτιότερου νησιού από τα Διαπόντια, βορειοδυτικά της Κέρκυρας, καθώς όπως λέει στο enikos.gr ο αντιδήμαρχος της περιοχής, Σπύρος Αργυρός, «έχει να γεννηθεί παιδί, περίπου 40 χρόνια».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που ανέλυσε ο Βύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, εκτιμάται, όπως σημειώνει, πως «η κατάσταση σε κάποια μέρη είναι μη αναστρέψιμη» αφού υπάρχουν περιοχές που ανά μία γέννηση, αντιστοιχούν δύο-τέσσερις θάνατοι. «Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός δεν πρόκειται να σταθεροποιηθεί. Οι δήμοι αυτοί είναι κυρίως στην ύπαιθρο, είναι ηπειρωτικοί, και ορεινοί ή ημιορεινοί. Η Ευρυτανία είναι εξαιρετικά προβληματική ως περιφερειακή ενότητα».
Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται τα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ, για τις δημοτικές ενότητες που δεν υπήρξαν γεννήσεις την εξαετία 2014-2019, καθώς και την τριετία 2020-22. «Από το 2023-25 είναι εκτίμηση για το πως θα είναι η κατάσταση ενώ αναφέρεται και ο μέσος όρος, όπως και ο μόνιμος πληθυσμός. Αυτό που παρατηρείται, είναι πως πρέπει να ληφθούν μέτρα σε προβληματικές περιοχές, που ωστόσο, αποτελούν περίπου την μισή χώρα» τονίζει ο κ. Κοτζαμάνης προσθέτοντας πως για την αντιμετώπιση του δημογραφικού που, πλέον, συνιστά εθνική απειλή, «ό,τι και να γίνει, δεν θα αλλάξει ριζικά άμεσα τις υφιστάμενες συνθήκες, αλλά σε ένα βάθος χρόνου».
Παράλληλα, όπως προκύπτει από την έρευνα του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (ΙΔΕΜ), την εξαετία 1978-83 οι γεννήσεις στη χώρα ανήλθαν σε 853,600. Κατά την εξαετία 2008-2013, οι γεννήσεις μειώθηκαν στις 651,900, ενώ την εξαετία 2014-19 η μείωση συνεχίστηκε, καθώς οι γεννήσεις ανήλθαν σε 535,600. Η εκτίμηση του ΙΔΕΜ, βασισμένη στα στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ, είναι πως την πενταετία 2020-25 ο αριθμός των γεννήσεων στην Ελλάδα θα φτάσει μόλις 460.000.
«Ο καθένας περνάει τις γιορτές στο σπίτι του»
Στο ακριτικό Μαθράκι, οι εορταστικές ημέρες κύλισαν και κυλούν πολύ διαφορετικά, «πολύ απομονωμένα», όπως λέει στο enikos.gr ο κ. Αργυρός. «Επικρατεί μελαγχολία, γιατί ο καθένας περνάει τις γιορτές στο σπίτι του» προσθέτει για τους 40 μόνιμους κατοίκους.
Και οι σαράντα μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής, έχουν περάσει αισίως στην έβδομη δεκαετία της ζωής τους. «Κανονικά είναι ημέρες χαράς, αλλά για εμάς είναι τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Στις γιορτές νιώθουμε ακόμη πιο αποκομμένοι. Δεν υπάρχουν παιδιά εδώ, δεν υπάρχει ανοιχτό σχολείο. Είχε κλείσει από τα τέλη του 80′, και τώρα τελευταία άνοιξε ξανά για περίπου 2 χρόνια, λόγω ενός παιδιού που είχε έρθει στο νησί, και έπειτα, έκλεισε ξανά» αναφέρει ο κ. Αργυρός.
Για ακόμη μία χρονιά, το μόνο που προσδίδει μια νότα εορταστικού κλίματος στο Μαθράκι, είναι στα δύο στολισμένα δέντρα που τοποθετήθηκαν στην εκκλησία και στο λιμάνι του νησιού. «Φέτος αποφασίστηκε να βάλουμε ακόμη ένα δέντρο, μέχρι πρότινος, είχαμε μόνο αυτό στο λιμάνι. Έχουμε πάρα πολλά χρόνια να ακούσουμε κάλαντα από παιδιά. Πλέον, υπάρχει μόνο ένα καφενείο που ίσως μαζευτούν κάποιοι κάτοικοι, ενώ το πρωί των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, πάμε στην εκκλησία.
Έπειτα, ο καθένας επιστρέφει στο σπίτι του. Είμαστε τελευταίοι στη σειρά προτεραιότητας, από τις περιοχές του δήμου μας, έστω και για τα βασικά. Για μία φροντίδα στους ηλικιωμένους κατοίκους, για τα σκουπίδια, για το πράσινο, για τα απολύτως απαραίτητα. Αν και δίνονται κάποιες λύσεις που σταδιακά ίσως βελτιώσουν την κατάσταση, το νησί δεν μπορεί να αποκτήσει την ζωή που είχε».
«Τα περισσότερα νοικοκυριά αποτελούνται από ένα άτομο»
Το νοτιότερο άκρο της χώρας, η Γαύδος, «ντύθηκε» με δεκάδες θερμά λαμπάκια που τοποθετήθηκαν σε κτίρια του δήμου, όπως και με βάρκες και χριστουγεννιάτικα δεντράκια. Τα τέσσερα παιδιά του νησιού, που φοιτούν αντίστοιχα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, είπαν τα κάλαντα τόσο κατά την διάρκεια της σχολικής γιορτής με την δασκάλα τους, αλλά και στα σπίτια της περιοχής.
«Κατά την διάρκεια των εορτών στο νησί μας βρίσκονται περίπου 40 άτομα. Υπάρχουν μόνο δύο οικογένειες και οι υπόλοιποι κάτοικοι είναι μεγάλης ηλικίας» αναφέρει στο enikos.gr ο κ. Γιώργος Μπαλαμπάκης, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και προσθέτει πως όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, ο δήμος «έκανε ότι μπορούσε για να φανεί ότι είναι Χριστούγεννα, και στον τόπο μας. Στολίσαμε το δημαρχείο και τα κτίρια του δήμου. Θεωρούμε πως ο στολισμός είναι απαραίτητος, για να αλλάξει και λίγο η ψυχολογία των ανθρώπων που είναι ακόμη εδώ».
Στο νησί, υπάρχει μόνο ένα καφενείο ανοιχτό που μαζεύονται περίπου 10-15 άτομα, ενώ οι υπόλοιποι κάτοικοι, όπως εξηγεί ο κ. Μπαλαμπάκης, κάθονται στα σπίτια τους. «Τα Χριστούγεννα το νησί αδειάζει, ενώ το Πάσχα γίνεται χαμός, με αποκορύφωμα το καλοκαίρι που έχουμε 3.000-4.000 επισκέπτες. Τώρα τα περισσότερα νοικοκυριά αποτελούνται από ένα άτομο».
Για την περιοχή, οι αφίξεις των μεταναστών αποτελούν καθημερινότητα πλέον, και ο κ. Μπαλαμπάκης τονίζει πως «δεν γίνεται να υπάρχει χαρά στο νησί, ενώ άνθρωποι χάνουν την ζωή τους στην θάλασσα. Είναι πολύ ψυχοφθόρο για εμάς αυτό. Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το μεταναστευτικό και να φροντίσουμε αυτούς τους ανθρώπους. Σε καμία περίπτωση όμως, δεν είναι τόσο χαρούμενες οι γιορτές μας».
«Η καθημερινότητα είναι μία ταλαιπωρία»
Στη βορειότερη κατοικημένη περιοχή της Ελλάδας, στο Ορμένιο, χωριό του δήμου Ορεστιάδας στον Έβρο, οποιαδήποτε εορταστική δράση πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες, έχει ως στόχο την χαρά των περίπου 20-30 παιδιών που κατοικούν στην περιοχή, εκ των οποίων, μόνο τρία είναι κάτω των 8 ετών.
Η πλειονότητα των κατοίκων το χωριού, που είναι περίπου 200, είναι άνω των 60 ετών. «Είμαστε στην άκρη της Ελλάδας και προσπαθούμε να κάνουμε οτιδήποτε για να μείνει η περιοχή μας ζωντανή. Φέτος, κάναμε την φωταγώγηση του δέντρου και ήταν μία μεγάλη γιορτή είναι η αλήθεια. Είχαμε μέχρι και DJ που έπαιξε μουσική, διάφορες δραστηριότητες για τα παιδιά, και ο Άγιος Βασίλης τους έδωσε τα δώρα τους» λέει στο enikos.gr ο Θοδωρής Βασιλειάδης, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου «Βελισάριος», και αδελφός του προέδρου της κοινότητας.
Σύμφωνα με τον κ. Βασιλειάδη, αυτό που είναι σίγουρο και δεδομένο, είναι πως το χωριό δεν θα γίνει ποτέ, όπως ήταν παλιά. «Αλλά προσωπικά θέλω να είμαι αισιόδοξος. Βασιζόμαστε πολύ στην ποδοσφαιρική μας ομάδα, τον Ακρίτα Ορμενίου, που είναι και ο πιο ενεργός σύλλογός μας. Περνάει αρκετός κόσμος από το χωριό λόγω των τελωνείων, και οι τουρίστες μένουν κάποιες φορές στην πλατεία. Θέλουμε να φτιάξουμε έναν χώρο για να έχουν να κοιμούνται, όπως και να βάλουμε wifi για να μπορούν να δουλέψουν εξ’ αποστάσεως, σε περίπτωση που χρειάζεται. Γενικότερα, ακόμη και οι απομακρυσμένες περιοχές πλέον, προσπαθούν να προσαρμοστούν στα δεδομένα της εποχής, για να κρατηθούν, κάπως, ζωντανές».
Ωστόσο, η καθημερινότητα των κατοίκων, παραμένει δύσκολη. Στο Ορμένιο, δεν υπάρχει σχολείο για τα παιδιά, που πρέπει να μεταφέρονται στα Δίκαια, ενώ οι δημόσιες συγκοινωνίες, δεν εξυπηρετούν. «Έχουμε μόνο ένα πρωινό και ένα βραδινό λεωφορείο, για την Ορεστιάδα, που είναι περίπου μίση ώρα μακριά. Εκεί, θα πάμε μέχρι και τις βασικές μας ανάγκες, και αυτό είναι μία ταλαιπωρία. Η καθημερινότητα είναι μία ταλαιπωρία. Δεν φτάνει το τρένο στο χωριό μας, δεν έχουμε γιατρό, δεν έχουμε τίποτα. Με τον αδελφό μου, προσπαθούμε κάπως να αλλάξουμε τα πράγματα, προς το καλύτερο, έστω να πραγματοποιούμε βήμα βήμα μικρές αλλαγές. Τα χωριά πεθαίνουν, αυτή είναι η αλήθεια, αλλά εμείς πιστεύω πως έχουμε κάποια πλεονεκτήματα που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου