Γιατί η δημοκρατία οδηγεί στην Tυραννία

 «Να θυμάστε ότι η Δημοκρατία δεν διαρκεί ποτέ για πολύ. Σύντομα σπαταλά εξαντλεί και [καταστρέφει] τον εαυτό της. Είναι μάταιο να λέμε ότι η Δημοκρατία είναι … λιγότερο υπερήφανη, λιγότερο εγωιστική, λιγότερο φιλόδοξη ή λιγότερο φιλάργυρη από την Αριστοκρατία ή τη Μοναρχία. Δεν είναι αλήθεια στην Πραγματικότητα και δεν εμφανίζεται πουθενά στην ιστορία. Αυτά τα Πάθη είναι τα ίδια σε όλους τους ανθρώπους κάτω από όλες τις μορφές Απλής Διακυβέρνησης και όταν δεν ελέγχονται, παράγουν τα ίδια Αποτελέσματα της Απάτης της Βίας και της Σκληρότητας».

Επιστολή του John Adams προς τον John Taylor, Δεκέμβριος 1814

Σε κάθε εποχή υπάρχει ένα σύνολο πεποιθήσεων που αναδεικνύονται σε ιερό καθεστώς και η αμφισβήτησή τους θεωρείται αιρετική. Για αιώνες ήταν τα δόγματα του χριστιανισμού που κατείχαν αυτό το καθεστώς, σήμερα είναι τα δόγματα του δημοκρατικού κράτους. Η δημοκρατία, όπως εφαρμόζεται σήμερα, είναι η σπουδαιότερη μορφή διακυβέρνησης και όποιος το αρνείται αυτό διαπράττει βλασφημία – ή τουλάχιστον έτσι μας διδάσκουν. Αλλά όπως ακριβώς μεγάλο μέρος του χριστιανικού δόγματος ήταν ένα πέπλο για την προστασία της εξουσίας της Εκκλησίας, το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τη δημοκρατία. Η δημοκρατία, με τις πολιτικές εκστρατείες, τις εκλογές και την ψευδαίσθηση της διακυβέρνησης από τον λαό, είναι ένα πέπλο πίσω από το οποίο οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες πλουτίζουν παρασιτικά, ενώ επιβάλλουν το διεφθαρμένο όραμά τους για την κοινωνία στους υπόλοιπους από εμάς. Σε αυτό το βίντεο διερευνούμε μερικά από τα μοιραία ελαττώματα της σύγχρονης δημοκρατίας και εξηγούμε πώς αντί να προωθεί την κοινωνική άνθηση, έχει οδηγήσει σε μια μορφή ήπιου ολοκληρωτισμού.

«Θεωρούμενη ως θεμέλιο της ελευθερίας, η σύγχρονη δημοκρατία ανοίγει το δρόμο για την τυραννία. Γεννήθηκε με σκοπό να στέκεται ως προπύργιο ενάντια στην Εξουσία, καταλήγει να παρέχει στην Εξουσία το καλύτερο έδαφος που είχε ποτέ για να εξαπλωθεί στο κοινωνικό πεδίο.»

Bertrand de Jouvenel, On Power (Περί εξουσίας)

Υπάρχουν πολλοί θεσμοί που είναι απαραίτητοι για μια ελεύθερη και ευημερούσα κοινωνία- αυτοί περιλαμβάνουν τις ελεύθερες αγορές, τον καταμερισμό της εργασίας, ένα κράτος δικαίου που προάγει την τάξη και την εμπιστοσύνη, ισχυρές οικογένειες, υγιές χρήμα, ένα σχολικό σύστημα που διαπαιδαγωγεί αντί να κάνει πλύση εγκεφάλου, και ισχυρά ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης που επιδιώκουν την αλήθεια αντί να διαδίδουν προπαγάνδα. Αν μια δημοκρατία διατηρεί αυτούς τους θεσμούς, τότε μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι είναι μια μορφή πολιτικής οργάνωσης που ευνοεί την κοινωνική αρμονία. Αλλά αν μια δημοκρατία παράγει συνεχώς κυβερνήσεις που καταστρέφουν αυτούς τους θεσμούς, τότε η αξία της δημοκρατίας πρέπει να αμφισβητηθεί. Σε όλο τον κόσμο, οι κυβερνήσεις των περισσότερων δημοκρατιών κάνουν το τελευταίο – από την οικογενειακή μονάδα, μέχρι τη σχολική εκπαίδευση, τα μέσα ενημέρωσης, τις ελεύθερες αγορές, το υγιές χρήμα ή το κράτος δικαίου, οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες καταστρέφουν ενεργά ή τουλάχιστον διαφθείρουν σοβαρά αυτούς τους θεσμούς. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ποια είναι τα ελαττώματα των σύγχρονων δημοκρατιών που τις οδηγούν στην εκδήλωση τέτοιων διεφθαρμένων κυβερνήσεων;

Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, πρέπει να διακρίνουμε δύο τύπους δημοκρατίας: την άμεση και την έμμεση δημοκρατία. Στην άμεση δημοκρατία οι πολίτες ψηφίζουν για συγκεκριμένα θέματα, συνήθως μέσω δημοψηφίσματος. Στην άμεση δημοκρατία κυριαρχεί η πλειοψηφία. Το αν κάποιος βλέπει θετικά ή αρνητικά αυτή τη μορφή πολιτικής οργάνωσης εξαρτάται συνήθως από το αν ανήκει στην πλειοψηφία ή στη μειοψηφία. Όσοι ανήκουν στην πλειοψηφία τείνουν να πιστεύουν ότι η άμεση δημοκρατία είναι ένα καλό σύστημα, καθώς οδηγεί στην ικανοποίηση των επιθυμιών τους, ενώ όσοι ανήκουν στη μειοψηφία συχνά θεωρούν ότι η άμεση δημοκρατία δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια τυραννία των μαζών. «Η δημοκρατία είναι δύο λύκοι και ένα αρνί που ψηφίζουν για το τι θα φάνε για μεσημεριανό», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Benjamin Franklin. Ενώ ο Βρετανός πολιτικός του 19ου αιώνα Auberon Herbert, είχε να πει τα εξής σχετικά με την ηθική της άμεσης δημοκρατίας:

«Πέντε άνδρες βρίσκονται σε ένα δωμάτιο. Επειδή τρεις άνδρες έχουν μια άποψη και δύο μια άλλη, έχουν οι τρεις άνδρες το ηθικό δικαίωμα να επιβάλουν την άποψή τους στους άλλους δύο άνδρες; Ποια μαγική δύναμη έρχεται πάνω στους τρεις άνδρες, ώστε επειδή είναι κατά έναν περισσότεροι από τους δύο άνδρες, να γίνονται ξαφνικά κάτοχοι του μυαλού και του σώματος αυτών των άλλων; Όσο ήταν δύο προς δύο, τόσο υποθέταμε ότι ο καθένας παρέμενε κύριος του μυαλού και του σώματός του- αλλά από τη στιγμή που ένας άλλος άνθρωπος, ενεργώντας, μόνο ο ουρανός ξέρει από ποια κίνητρα, προσχώρησε στο ένα ή στο άλλο κόμμα, αυτό το κόμμα έγινε αμέσως κάτοχος των ψυχών και των σωμάτων του άλλου κόμματος. Υπήρξε ποτέ μια τέτοια εξευτελιστική και αδικαιολόγητη δεισιδαιμονία;»

Auberon Herbert, The Right and Wrong of Compulsion by the State (Το δικαίωμα και το λάθος του εξαναγκασμού από το κράτος)

Η τυραννία των μαζών, ωστόσο, δεν είναι η πιο σοβαρή απειλή που αντιμετωπίζει η Δύση, καθώς ζούμε σε έμμεσες δημοκρατίες που καθιστούν τους περισσότερους ανθρώπους πολιτικά ανίκανους και τη δύναμη των μαζών σχετικά αμελητέα. Σε μια έμμεση ή αντιπροσωπευτική δημοκρατία, ψηφίζουμε πολιτικούς οι οποίοι στη συνέχεια, θεωρητικά, υποτίθεται ότι εκπροσωπούν τα συμφέροντά μας. Αλλά το πώς θα έπρεπε να λειτουργεί η αντιπροσωπευτική δημοκρατία στη θεωρία, δεν είναι το πώς λειτουργεί στην πράξη. Σχεδόν σε όλες τις δημοκρατικές χώρες ένας μικρός αριθμός πολιτικών υποψηφίων προεπιλέγεται από μια χούφτα πολιτικών κομμάτων που μονοπωλούν το πολιτικό σύστημα κάθε χώρας και από αυτούς τους υποψηφίους ψηφίζουμε αυτούς που προτιμάμε, ή τουλάχιστον αντιπαθούμε λιγότερο. Μόλις εκλεγούν, οι πολιτικοί, μακριά από το να είναι αναγκασμένοι να εκπροσωπούν τα συμφέροντα της πλειοψηφίας, μπορούν να εξυπηρετούν, και συχνά το κάνουν, τα δικά τους συμφέροντα. Ή όπως σημειώνουν οι Frank Karsten και Karel Beckman στο βιβλίο τους Beyond Democracy:

«Δεν είναι «η βούληση του λαού», αλλά η βούληση των πολιτικών -που προτρέπονται από ομάδες επαγγελματιών λομπίστες, ομάδες συμφερόντων και ακτιβιστές- που βασιλεύει σε μια δημοκρατία».

Frank Karsten και Karel Beckman, Beyond Democracy (Πέρα από τη δημοκρατία)

Πολλοί θα αντιτείνουν ότι ένα πλεονέκτημα της έμμεσης δημοκρατίας είναι ότι μπορούμε να καταψηφίσουμε τους διεφθαρμένους πολιτικούς που δεν μας εξυπηρετούν. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι οι σύγχρονες δημοκρατίες σπάνια παράγουν έντιμους και ηθικούς πολιτικούς υποψηφίους. Κάθε φορά που ένας διεφθαρμένος πολιτικός καταψηφίζεται, αντικαθίσταται από έναν άλλο διεφθαρμένο πολιτικό που απλώς εξυπηρετεί διαφορετικές ομάδες ειδικών συμφερόντων. Επιπλέον, τα εθνικά κράτη έχουν μεγαλώσει τόσο πολύ που οι περισσότεροι από τους κρατικούς φορείς που μας κυβερνούν και εφαρμόζουν τις πολιτικές που μας επηρεάζουν καθημερινά είναι γραφειοκράτες που δεν υπόκεινται σε λαϊκές εκλογές.

Και εδώ έγκειται ίσως το πιο σοβαρό ελάττωμα των σύγχρονων δημοκρατιών – η δημοκρατική διαδικασία φαίνεται ανίκανη να αποτρέψει την άνοδο των χειρότερων στην κορυφή της κυβέρνησης. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να ευθύνονται γι’ αυτό: Πρώτον, υπάρχει η διεφθαρμένη φύση της εξουσίας.

«Η απεριόριστη εξουσία στα χέρια περιορισμένων ανθρώπων οδηγεί πάντα στη βαρβαρότητα.»

Aleksandr Solzhenitsyn, Το Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ.

Ή όπως έγραψε ο Mikhail Bakunin:

«Όσο δημοκρατικά κι αν είναι τα αισθήματά τους και οι προθέσεις τους, μόλις [οι πολιτικοί] κατακτήσουν το αξίωμα, δεν μπορούν παρά να βλέπουν την κοινωνία με τον ίδιο τρόπο που ένας δάσκαλος βλέπει τους μαθητές του, και μεταξύ μαθητών και δασκάλων δεν μπορεί να υπάρξει ισότητα. Από τη μια πλευρά υπάρχει το αίσθημα μιας ανωτερότητας που αναπόφευκτα προκαλείται από μια θέση κυριαρχίας- από την άλλη πλευρά, υπάρχει ένα αίσθημα κατωτερότητας που προκύπτει από την ανωτερότητα του δασκάλου. . Όποιος μιλάει για πολιτική εξουσία μιλάει για κυριαρχία- αλλά όπου υπάρχει κυριαρχία υπάρχει αναπόφευκτα ένα κάπως μεγάλο τμήμα της κοινωνίας που κυριαρχείται. Αυτή είναι η αιώνια ιστορία της πολιτικής εξουσίας. . .»

Mikhail Bakunin, The Illusion of Universal Suffrage (Η ψευδαίσθηση της καθολικής ψηφοφορίας)

Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να εξηγήσει την ηθική διαφθορά των πολιτικών είναι ότι, όπως ο σκόρος από τη φλόγα, οι πιο αδίστακτοι και διψασμένοι για εξουσία ανάμεσά μας έλκονται από την κρατική εξουσία. Εκείνοι που μπαίνουν στο παιχνίδι της πολιτικής είναι συχνά τα ίδια τα άτομα που δεν θέλουμε να μας κυβερνούν, ή όπως έγραψε ο Frank Herbert:

«Όλες οι κυβερνήσεις υποφέρουν από ένα επαναλαμβανόμενο πρόβλημα: η εξουσία προσελκύει παθολογικές προσωπικότητες. Δεν είναι ότι η εξουσία διαφθείρει, αλλά ότι είναι μαγνήτης για τους διεφθαρμένους».

Frank Herbert, Chapterhouse: Dune

Μια άλλη εξήγηση για το γιατί οι χειρότεροι ανεβαίνουν στην κορυφή της σύγχρονης πολιτικής είναι ότι τα μακιαβελικά, ναρκισσιστικά και κοινωνιοπαθητικά χαρακτηριστικά του χαρακτήρα αυξάνουν τις πιθανότητες να κερδίσει κανείς τις πολιτικές εκλογές ή να προαχθεί σε θέση γραφειοκράτη υψηλού επιπέδου. Ή όπως εξηγεί ο φιλόσοφος Hans Hermann Hoppe:

«. . η επιλογή των κρατικών ηγετών μέσω των λαϊκών εκλογών καθιστά ουσιαστικά αδύνατο να ανέβουν ποτέ στην κορυφή άκακα ή αξιοπρεπή άτομα. Οι πρόεδροι και οι πρωθυπουργοί έρχονται στη θέση τους όχι λόγω της ιδιότητάς τους ως φυσικών αριστοκρατών, όπως κάποτε οι φεουδάρχες βασιλιάδες … αλλά ως αποτέλεσμα της ικανότητάς τους ως ηθικά ανεμπόδιστων δημαγωγών. Ως εκ τούτου, η δημοκρατία ουσιαστικά εξασφαλίζει ότι μόνο επικίνδυνοι άνθρωποι θα ανέβουν στην κορυφή της κρατικής διακυβέρνησης».

Hans Hermann Hoppe, From Aristocracy to Monarchy to Democracy (Από την αριστοκρατία στη μοναρχία στη δημοκρατία)

Μόλις βρεθούν στην εξουσία αυτοί οι δημαγωγοί προστατεύονται αποτελεσματικά από την οργή των πολιτών λόγω μιας οφθαλμαπάτης που δημιουργεί το δόγμα της δημοκρατίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι στη δημοκρατία κυβερνάμε εμείς, ο λαός, και ότι ως κυβερνώντες είμαστε συλλογικά υπεύθυνοι για τη διαφθορά, την ανικανότητα και την ανηθικότητα της κυβέρνησής μας. Αυτή η πεποίθηση παραβλέπει το γεγονός ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε καμία επίδραση στις ενέργειες των πολιτικών και αποσπά την ευθύνη από τους πολιτικούς και τους γραφειοκράτες που είναι υπεύθυνοι για τις πολιτικές που καταστρέφουν την κοινωνία. Επιπλέον, όταν πιστεύεται ότι εμείς, ο λαός, κυβερνάμε, η αντίστασή μας απέναντι στην επικίνδυνη ανάπτυξη της κρατικής εξουσίας αποδυναμώνεται, ή όπως εξηγεί ο Hoppe:

«Στη δημοκρατία η διάκριση μεταξύ των κυβερνώντων και των κυβερνώμενων γίνεται ασαφής. Δημιουργείται ακόμη και η ψευδαίσθηση ότι η διάκριση δεν υφίσταται πλέον: ότι με τη δημοκρατική διακυβέρνηση κανείς δεν κυβερνάται από κανέναν, αλλά ο καθένας αντίθετα κυβερνά τον εαυτό του. Κατά συνέπεια, η δημόσια αντίσταση κατά της κυβερνητικής εξουσίας αποδυναμώνεται συστηματικά».

Hans Hermann Hoppe, From Aristocracy to Monarchy to Democracy (Από την αριστοκρατία στη μοναρχία στη δημοκρατία)

Αυτή η εξασθενημένη αντίσταση στην ανάπτυξη της κρατικής εξουσίας δημιούργησε ένα πρόσφορο έδαφος για την εμφάνιση ολοκληρωτικών κυβερνήσεων σε όλη τη Δύση. Πολλοί θα αντιτείνουν ότι η δημοκρατική Δύση δεν μοιάζει καθόλου με τις ολοκληρωτικές χώρες του παρελθόντος, είτε πρόκειται για τη Σοβιετική Ρωσία, την κομμουνιστική Κίνα, τη ναζιστική Γερμανία, την Κούβα ή τη Βόρεια Κορέα. Αυτές οι χώρες συγκέντρωναν την εξουσία και έλεγχαν τις ζωές των πολιτών τους σε βαθμό που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ στην ιστορία και σε επίπεδο που υπερβαίνει κατά πολύ την εμπειρία της σύγχρονης Δύσης. Αλλά η συγκέντρωση της κυβερνητικής εξουσίας στις δυτικές δημοκρατίες, διαφέρει μόνο σε βαθμό από εκείνη που παρατηρήθηκε στις ολοκληρωτικές χώρες του 20ού αιώνα. Οι δυτικές δημοκρατίες είναι αυτό που μπορεί να ονομαστεί ήπια ολοκληρωτικά κράτη σε αντίθεση με τις πιο βίαιες εκδηλώσεις του ολοκληρωτισμού του παρελθόντος. Το 1835 ο Alexis de Tocqueville προέβλεψε την άνοδο του ήπιου ολοκληρωτισμού στις δυτικές δημοκρατίες και την περιέγραψε στο σπουδαίο έργο του Δημοκρατία στην Αμερική:

«Αφού… πήρε το κάθε άτομο ένα προς ένα στα ισχυρά της χέρια και το διαμόρφωσε όπως θέλει, η κυρίαρχη δύναμη απλώνει τα χέρια της πάνω από ολόκληρη την κοινωνία- καλύπτει την επιφάνεια της κοινωνίας με ένα δίκτυο μικρών, περίπλοκων, λεπτών και ομοιόμορφων κανόνων, τους οποίους τα πιο πρωτότυπα μυαλά και οι πιο δυναμικές ψυχές δεν μπορούν να διαπεράσουν για να ξεπεράσουν το πλήθος- δεν σπάει τη θέληση, αλλά την μαλακώνει, την λυγίζει και την κατευθύνει- σπάνια επιβάλλει τη δράση, αλλά αντιτίθεται συνεχώς στη δράση σου… εμποδίζει, καταπιέζει, απονευρώνει, σβήνει, αποβλακώνει και τελικά υποβιβάζει κάθε έθνος σε ένα κοπάδι δειλών και εργατικών ζώων, του οποίου η κυβέρνηση είναι ο βοσκός. »

Alexis de Toqueville, Democracy in America (Η δημοκρατία στην Αμερική)

Πριν από την άνοδο αυτού του ήπιου ολοκληρωτισμού, οι κοινωνικές σχέσεις κυριαρχούνταν από μια πληθώρα διαφορετικών θεσμών και ενώσεων που ήταν ανεξάρτητες από την κυβέρνηση – όπως οι αγορές, οι συντεχνίες, οι εκκλησίες, τα ιδιωτικά νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια, οι αδελφότητες, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, τα μοναστήρια και κυρίως η «πρωταρχική κοινότητα της οικογένειας». Αυτές οι ανεξάρτητες ενώσεις και θεσμοί, ενώ παρείχαν μεγάλα κοινωνικά οφέλη, λειτουργούσαν επίσης ως εμπόδια στην επέκταση της κυβερνητικής εξουσίας. Η καταστροφή και η αντικατάσταση αυτών των πιο διαφορετικών μορφών κοινότητας με σχέσεις μεταξύ του ατόμου και του κράτους, η οποία ξεκίνησε στη Δύση τον 20ό αιώνα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, ήταν ένα κρίσιμο βήμα στην άνοδο των κυβερνήσεων που κρύβουν την ολοκληρωτική τους φύση πίσω από το πέπλο του δημοκρατικού ιδεώδους. Ή όπως έγραψε ο Robert Nisbet στο βιβλίο του The Quest for Community:

«Δεν είναι η εξόντωση των ατόμων που τελικά επιθυμούν οι ολοκληρωτικοί κυβερνήτες. . . Αυτό που επιδιώκεται είναι η εξόντωση εκείνων των κοινωνικών σχέσεων που, λόγω της αυτόνομης ύπαρξής τους, πρέπει πάντα να αποτελούν εμπόδιο στην επίτευξη της απολυταρχικής πολιτικής κοινότητας. Ο πρωταρχικός στόχος της ολοκληρωτικής διακυβέρνησης γίνεται έτσι η αδιάκοπη καταστροφή κάθε απόδειξης αυθόρμητης, αυτόνομης ένωσης… Η καταστροφή ή η μείωση της πραγματικότητας των μικρότερων κοινωνικών περιοχών, η κατάργηση ή ο περιορισμός του φάσματος των πολιτιστικών εναλλακτικών επιλογών που προσφέρονται στα άτομα. . σημαίνει να καταστρέφεις με τον καιρό τις ρίζες της θέλησης να αντισταθεί κανείς στον δεσποτισμό στις μεγάλες μορφές του».

Robert Nisbet, The Quest for Community (Η αναζήτηση της κοινότητας)

Σε μέρη όπως η ναζιστική Γερμανία και η Σοβιετική Ρωσία η καταστροφή των ανεξάρτητων από το κράτος θεσμών έγινε αρκετά γρήγορα και με τη χρήση βίας. Η ίδια διαδικασία συμβαίνει και στις δυτικές δημοκρατίες, αλλά με πιο αργό ρυθμό και αντί για βία, αυτοί οι εναλλακτικοί θεσμοί παραλύουν με τη χρήση προπαγάνδας, κατήχησης μέσω της εκπαίδευσης, νόμων, κανονισμών και γραφειοκρατικής διαδικασίας. Αλλά ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο αναδύεται ο ολοκληρωτισμός, το αποτέλεσμα είναι πάντα το ίδιο. Οι πολίτες γίνονται υπήκοοι, το κράτος γίνεται αφέντης, και ακόμα και αν μας παραχωρείται ακόμα το δικαίωμα ψήφου, είμαστε παρ’ όλα αυτά υποδουλωμένοι, ή όπως έγραψε ο Lysander Spooner:

«Ο άνθρωπος δεν είναι λιγότερο σκλάβος επειδή του επιτρέπεται να επιλέγει νέο αφέντη μια φορά ανά κάποια χρόνια».

Lysander Spooner, The Constitution of No Authority (Το Σύνταγμα της Μηδενικής Εξουσίας)

Αν οι δημοκρατίες μας δεν μπορούν να εμποδίσουν τους χειρότερους να ανέβουν στην κορυφή και αν δεν μπορούν να μας προστατεύσουν από την άνοδο ενός ήπιου ολοκληρωτισμού, τότε η δημοκρατία, όπως εφαρμόζεται σήμερα, είναι ένας αποτυχημένος θεσμός και πρέπει να διερευνηθούν και να συζητηθούν ανοιχτά εναλλακτικές μορφές πολιτικής οργάνωσης. Κάποιοι μπορεί να συνεχίσουν να ελπίζουν ότι θα εμφανιστεί ένας πολιτικός σωτήρας, ο οποίος θα ξεπεράσει όλες τις διεφθαρμένες επιρροές του κράτους και θα επαναφέρει την κοινωνία σε ένα μονοπάτι ειρήνης και ευημερίας. Αυτό, ωστόσο, σημαίνει ότι παίζουμε με το μέλλον της κοινωνίας. Γιατί καθώς περιμένουμε τον σωτήρα μας, ο οποίος μπορεί να μην εμφανιστεί ποτέ, το κράτος θα συνεχίσει να γίνεται όλο και πιο επαχθές, και στη συνέχεια, αργά στην αρχή, αλλά όλο και πιο γρήγορα, οι κοινωνίες μας θα υποβαθμιστούν στις κολασμένες συνθήκες που χαρακτηρίζουν όλα τα ολοκληρωτικά έθνη, γιατί όπως σημείωσε ο James Kalb:

«Αν όλη η κοινωνική τάξη εξαρτάται από το διοικητικό κράτος, όταν αυτό γίνει οριστικά διεφθαρμένο και μη λειτουργικό, όλα θα χαθούν».

James Kalb, The Tyranny of Liberalism (Η τυραννία του φιλελευθερισμού)