11η Σεπτεμβρίου 2001: 11 εικόνες, 11 ιστορίες από την ημέρα που άλλαξε τον κόσμο

Η παγκόσμια Ιστορία άλλαξε μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, είτε με τρόπους που έχουμε αντιληφθεί όλοι στην καθημερινή μας ζωή (θυμάται κανείς πόσο διαφορετικό ήταν ένα ταξίδι με αεροπλάνο πριν από εκείνη την ημέρα;) είτε με τρόπους που δεν θα μάθουμε ποτέ. Και δίπλα στη μεγάλη Ιστορία, οι μικρές ιστορίες. Εκείνες των θυμάτων, των επιζώντων, των ανθρώπων, των ζώων. Επιλέξαμε 11 από αυτές και τις συγκλονιστικές φωτογραφίες που τις συνοδεύουν.

1. American Airlines Πτήση 11, 8:46 π.μ.

Άνθρωποι κρέμονται από τα παράθυρα των τελευταίων ορόφων του Βορείου Πύργου, μετά την πρόσκρουση της Πτήσης 11 της American Airlines λίγους ορόφους πιο κάτω.

Jose Jimenez/Primera Hora/Getty Images

Το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, το Boeing 767-200ER που εκτελούσε την Πτήση 11 για Λος Άντζελες απογειώθηκε στις 7:59 π.μ. από το Διεθνές Αεροδρόμιο Λόγκαν της Βοστώνης με 92 επιβάτες και πλήρωμα. Ανάμεσά τους, πέντε αεροπειρατές, μέλη της Αλ Κάιντα, οι οποίοι 15 λεπτά μετά την απογείωση ανέλαβαν τον έλεγχο του αεροπλάνου, άλλαξαν πορεία και το οδήγησαν στο συγκρότημα του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στη Νέα Υόρκη, όπου και το έριξαν στον Βόρειο Πύργο, μεταξύ του 93ου και του 99ου ορόφου. Σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες μαζί με περισσότερους από 1.000 ανθρώπους που βρίσκονταν στους 18 τελευταίους ορόφους του ουρανοξύστη, και περίπου 600 στους πιο κάτω ορόφους και στο έδαφος.

Ήταν όχι μόνο η πιο θανατηφόρα από τις τέσσερις επιθέσεις αυτοκτονίας που εκτελέστηκαν εκείνο το πρωί, αλλά και η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική ενέργεια στην ιστορία της ανθρωπότητας και το πιο θανατηφόρο αεροπορικό δυστύχημα όλων των εποχών. Η στιγμή της πρόσκρουσης δεν έχει καταγραφεί φωτογραφικά, ενώ το μοναδικό βίντεο που δείχνει καθαρά το αεροπλάνο να χτυπάει τον Πύργο είναι εκείνο του ντοκιμαντερίστα Ζιλ Νοντέ, που εκείνη την ώρα γύριζε φιλμ σε κοντινό πυροσβεστικό σταθμό.

2. «Ο Άνδρας που Πέφτει» (The Falling Man)

Η διάσημη φωτογραφία «The Falling Man».

AP Photo/Richard Drew

Όταν ένας άντρας βούτηξε στο κενό στις 9:41 το πρωί από την κορυφή του Βόρειου Πύργου, ο φωτογράφος του Associated Press Ρίτσαρντ Ντρου πρόλαβε να «πιάσει» δώδεκα καρέ της πτώσης του, συμπεριλαμβανομένου ενός στο οποίο φαίνεται να βουτά κάθετα, με τα χέρια στο πλάι και το αριστερό πόδι λυγισμένο.

Η ηρεμία που αποπνέει η φωτογραφία, την κάνει ακόμη πιο φρικιαστική. Την επόμενη ημέρα εμφανίστηκε σε εφημερίδες σε όλο τον κόσμο διχάζοντας το κοινό για το αν έπρεπε να δημοσιευτεί ή όχι. Ονομάστηκε «Ο Άνδρας που Πέφτει» (The Falling Man). Η ταυτότητα του άντρα δεν έγινε ποτέ γνωστή. Κανένας από τους κατ’ εκτίμηση 200 ανθρώπους που πήδηξαν από τους Πύργους δεν έχει αναγνωριστεί ποτέ επίσημα. Σκουρόχρωμος, με γένια, φοράει ένα λευκό πουκάμισο, που θα μπορούσε να είναι και ποδιά σεφ. Γι’ αυτό και αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν ο Νορμπέρτο Ερνάντεζ, ζαχαροπλάστης στο εστιατόριο «Windows on the World», στους τελευταίους ορόφους του Βόρειου Πύργου. Η βαθιά θρησκευόμενη οικογένειά του απέρριψε οργισμένη την ιδέα, υποστηρίζοντας ότι ήξερε πως αν αυτοκτονούσε θα πήγαινε στην Κόλαση.

Ο Έλτον Τζον αγόρασε τη φωτογραφία για την προσωπική του συλλογή.

3. United Airlines Πτήση 175, 09.03 π.μ.

Η Πτήση 175 της United Airlines, λίγα δευτερόλεπτα πριν καρφωθεί στους ορόφους 77 έως 85 του Νότιου Πύργου.

AP Photo/Carmen Taylor

Όλος ο κόσμος είδε σε ζωντανή μετάδοση την Πτήση 175 της United Airlines να πέφτει στους ορόφους 77 έως 85 του Νότιου Πύργου του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, 17 λεπτά μετά το αεροπλάνο που χτύπησε τον Βόρειο Πύργο, μια στιγμή που δεν θα ξεχάσει κανείς από όσους βρίσκονταν μπροστά σε μία ανοιχτή τηλεόραση εκείνη την ώρα. Το Boeing 767-200 είχε απογειωθεί επίσης από το αεροδρόμιο Λόγκαν της Βοστώνης στις 8:14, με 65 επιβαίνοντες, και η κατάληψή του από πέντε αεροπειρατές έγινε 28 λεπτά αργότερα.

Σε αντίθεση με τους τρομοκράτες στην Πτήση 11 της American Airlines, εκείνοι της Πτήσης 175 δεν απενεργοποίησαν τον αναμεταδότη του αεροπλάνου όταν ανέλαβαν το πιλοτήριο. Έτσι, το αεροσκάφος ήταν ορατό στο ραντάρ του Κέντρου της Νέας Υόρκης σε όλη την πορεία του, στη διάρκεια της οποίας παραλίγο να συγκρουστεί στον αέρα δύο φορές με άλλα αεροπλάνα.

4. Η στιγμή που ο πρόεδρος Μπους μαθαίνει τα νέα

Ο Άντι Καρντ ψιθυρίζει στο αυτί του Τζορτζ Ου. Μπους την είδηση για το δεύτερο αεροπλάνο που έπεσε στους Πύργους.

AP Photo/Doug Mills

Μόλις επτά μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Ου. Μπους ήταν στη Σερασότα της Φλόριντα, καθ’ οδόν gια το δημοτικό σχολείο Emma E. Booker, όταν το πρώτο αεροπλάνο συνετρίβη στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

Λίγο αργότερα, καθόταν στην αίθουσα 301 και διάβαζε μαζί με τα παιδιά της δευτέρας τάξης την ιστορία «The Pet Goat» όταν ο προσωπάρχης του τον ενημέρωσε για τη δεύτερη συντριβή. «Ένα δεύτερο αεροπλάνο χτύπησε τον δεύτερο Πύργο», του ψιθύρισε ο Άντι Καρντ. «Η Αμερική δέχεται επίθεση».

Ο Μπους αντέδρασε στην είδηση με ένα σοκαρισμένο βλέμμα. Ο υπεύθυνος Τύπου, Άρι Φλάισερ, του έδειξε από μακριά ένα χαρτόνι όπου είχε γράψει «ΜΗΝ ΠΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ ΑΚΟΜΗ». Ο πρόεδρος συνέχισε να ακούει τα παιδιά να διαβάζουν για άλλα οκτώ ή εννέα λεπτά, στη συνέχεια τα συνεχάρη, πόζαρε για φωτογραφίες και πήγε σε μια άδεια αίθουσα διδασκαλίας του σχολείου, όπου παρακολούθησε τις τελευταίες ειδήσεις και μίλησε με τον αντιπρόεδρο Ντικ Τσέινι και τον κυβερνήτη της Νέας Υόρκης Τζορτζ Πατάκι. Λίγα λεπτά αργότερα, έκανε την πρώτη του ανακοίνωση για τις επιθέσεις από το σχολείο της Σερασότα.

Το δημοτικό σχολείο Emma E. Booker έχει τοποθετήσει μικρή πλάκα έξω από την αίθουσα 301, ως ανάμνηση της τραγικής ημέρας.

5. American Airlines Πτήση 77, 9:37 π.μ.

Ένα στρατιωτικό ελικόπτερο απογειώνεται μπροστά από το σημείο του Πενταγώνου που χτύπησε η Πτήση 77 της American Airlines, μία μέρα μετά την τρομοκρατική επίθεση.

AP Photo/Ron Edmonds

«Στο πιο ασφαλές μέρος του κόσμου». Εκεί πίστευαν ότι βρίσκονταν οι εργαζόμενοι στο Πεντάγωνο, στην έδρα του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας κοντά στην Ουάσινγκτον, όταν στις 9:37 η Πτήση 77 της American Airlines έπεσε πάνω στη δυτική όψη του κτηρίου.

Στις 9:25, μετά τα χτυπήματα στους Δίδυμους Πύργους, η Ομοσπονδιακή Διοίκηση Αεροπορίας (FAA) διέταξε το κλείσιμο του αμερικανικού εναέριου χώρου και απαγόρευσε κάθε απογείωση, για πρώτη φορά στην ιστορία της πολιτικής αεροπορίας.

Αλλά δεν πρόλαβε την Πτήση 77 της American Airlines που απογειώθηκε από το Αεροδρόμιο Dulles της Ουάσινγκτον στις 8:20 με 64 επιβαίνοντες και προορισμό το Λος Άντζελες. Κατελήφθη από πέντε αεροπειρατές στις 8:51, έκανε στροφή 180 μοιρών και ξαναγύρισε στην Ουάσινγκτον, όπου στις 9:37 έπεσε πάνω στη δυτική πρόσοψη του Πενταγώνου. Η συντριβή του Boeing 757-200 εκτός από τους επιβαίνοντες σκότωσε άλλους 125 ανθρώπους στο κτήριο.

Αν και πολλοί έγιναν μάρτυρες της σύγκρουσης και οι ειδησεογραφικές πηγές άρχισαν να αναφέρουν το περιστατικό μέσα σε λίγα μόλις λεπτά, δεν υπάρχει καθαρό οπτικοακουστικό υλικό από την ίδια τη συντριβή που να είναι διαθέσιμο στο κοινό, εκτός από τις λήψεις δύο καμερών ασφαλείας. Η πυρκαγιά που προκλήθηκε χρειάστηκε αρκετές ημέρες για να σβήσει.

6. United Airlines Πτήση 93, 10:03 π.μ.

Κόσμος αποτίει φόρο τιμής κατά τη διάρκεια της ετήσιας φωταγώγησης του Εθνικού Μνημείου της Πτήσης 93 στο σημείο της συντριβής της, το 2017.

Jeff Swensen/Getty Images

Το σχέδιο της Αλ Κάιντα για την Πτήση 93 της United Airlines, που απογειώθηκε στις 8.42 από το Αεροδρόμιο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσι με προορισμό το Σαν Φρανσίσκο με 44 επιβαίνοντες, ήταν να συντονιστεί με την Πτήση 77 που χτύπησε το Πεντάγωνο, και να χτυπήσει την ίδια στιγμή το Καπιτώλιο των ΗΠΑ.

Ωστόσο, η απογείωση του Boeing 757-200 με 42 λεπτά καθυστέρηση και η απόφαση – για άγνωστο λόγο – των αεροπειρατών να περιμένουν επιπλέον 46 λεπτά για να εξαπολύσουν την επίθεσή τους σήμαινε ότι οι όμηροί τους πρόλαβαν να μάθουν για τις άλλες τρεις επιθέσεις αυτοκτονίας. Μόλις 29 λεπτά μετά την αεροπειρατεία αποφάσισαν να αντισταθούν και να προσπαθήσουν να ξαναπάρουν τον έλεγχο του αεροσκάφους, όμως κατά τη διάρκεια της πάλης, το σκάφος έπεσε με τη μύτη σε ένα χωράφι στην κομητεία Σόμερσετ της Πενσυλβάνια.

Ακόμη, όμως, κι αν το αεροπλάνο έφτανε στον στόχο του, οι απώλειες σε ζωές, πέρα από εκείνες των επιβαινόντων, θα ήταν ελάχιστες. Όλα τα κυβερνητικά κτήρια στην Ουάσινγκτον είχαν εκκενωθεί. Ειδικότερα το Καπιτώλιο και ο Λευκός Οίκος είχαν εκκενωθεί 28 λεπτά πριν από την προβλεπόμενη ώρα άφιξης της Πτήσης 93.

Η ιστορία της ηρωικής αντίστασης των επιβατών και του προσωπικού της Πτήσης 93 μεταφέρθηκε το 2006 στον κινηματογράφο, με την ταινία «United 93» του Πολ Γκρίνγκρας.

7. Η θέα ενός αστροναύτη

Ο καπνός που αναδύεται από τους Δίδυμους Πύργους στο Μανχάταν, όπως τον φωτογράφισε ο αστροναύτης Φρανκ Κάλμπερτσον από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

NASA/ Frank L. Culbertson

Ο αστροναύτης Φρανκ Κάλμπερτσον ήταν ο μοναδικός Αμερικανός που δεν βρισκόταν στη Γη εκείνη την ημέρα. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός περνούσε πάνω από τη Νέα Υόρκη λίγο μετά την κατάρρευση του Δεύτερου Πύργου, και μόλις ο Κάλμπερτσον έμαθε τι είχε συμβεί, άρχισε να τραβάει φωτογραφίες. Έτσι, κατέγραψε όχι μόνο απίστευτες εικόνες αλλά και τις σκέψεις του για τον κόσμο που άλλαζε από κάτω του.

«Είναι φρικτό να βλέπεις καπνό να αναβλύζει από πληγές στην ίδια σου τη χώρα, από ένα σημείο με τόσο φανταστική θέα. Η διχοτομία του να βρίσκεσαι σε ένα διαστημόπλοιο αφιερωμένο στη βελτίωση της ζωής στη Γη και να βλέπεις τη ζωή να καταστρέφεται από τέτοιες εσκεμμένες, τρομερές πράξεις, τραντάζει τον ψυχισμό σου, όποιος κι αν είσαι» έγραψε μεταξύ άλλων σε επιστολή που δημοσιεύθηκε την επομένη του χτυπήματος.

8. «Γαμώτο, πρέπει να βγάλω μια φωτογραφία»

Κόσμος τρέχει να σωθεί στην οδό Φούλτον του Μανχάταν, καθώς ο Νότιος Πύργος καταρρέει στο βάθος.

AP Photo/Suzanne Plunkett

Λίγο πριν την κατάρρευση του Νότιου Πύργου, η φωτογράφος του Associated Press Σούζαν Πλάνκετ βρισκόταν ένα τετράγωνο πιο πέρα, στη γωνία των οδών Φούλτον και Μπρόντγουεϊ, προσπαθώντας να πείσει έναν επίμονο αστυνομικό να την αφήσει να πάει προς το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

«Δεν είναι ασφαλές, δεν είναι ασφαλές» της φώναζε εκείνος. «Τότε ξεσπάει η κόλαση», γράφει η ίδια, 15 χρόνια μετά, στον Guardian. «Κάποιος τρέχει δίπλα μας φωνάζοντας "Πέφτει!", καθώς κύματα σκόνης και καπνού εκτοξεύονται ψηλά στον ουρανό πάνω από το σημείο που τελειώνει ο δρόμος. Η αδρεναλίνη χτυπάει κόκκινο και αρχίζω να τρέχω κατά μήκος της Φούλτον, κυνηγημένη από τα συντρίμμια του Νότιου Πύργου που καταρρέει. Περίπου 20 μέτρα πιο κάτω σταματάω, σκεπτόμενη "Γαμώτο, πρέπει να βγάλω μια φωτογραφία". Γυρίζω, αρπάζω μια από τις Nikon και τραβάω 13 καρέ».

Το ένα από αυτά έγινε μία από τις πιο διάσημες φωτογραφίες της 11ης Σεπτεμβρίου. Μάλιστα, ήρθε ξανά στην επικαιρότητα εν μέσω της πανδημίας, όταν ο κύριος με τον κίτρινο φάκελο στα αριστερά, έπεσε θύμα του κορωνοϊού. Λεγόταν Στίβεν Κούπερ και ήταν πολύ υπερήφανος για τη φωτογραφία αυτή – την είχε στο πορτοφόλι του και την έδειχνε σε όποιον συναντούσε.

9. Ο τελευταίος επιζών και ο τελευταίος σκύλος διάσωσης

Το μπόρτνερ κόλεϊ Cowboy, σκύλος έρευνας της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών, στα συντρίμμια του Σημείου Μηδέν στις 21 Σεπτεμβρίου 2001.

AP Photo/Alan Diaz

Μετά την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων χιλιάδες διασώστες από όλη την Αμερική αναπτύχθηκαν στο Σημείο Μηδέν για να βοηθήσουν στις προσπάθειες έρευνας και διάσωσης. Στην προσπάθεια αυτή συμμετείχαν περισσότεροι από 300 σκύλοι έρευνας και διάσωσης. Ο τελευταίος άνθρωπος που ανασύρθηκε ζωντανός από τα συντρίμμια, 27 ώρες μετά την κατάρρευση, βρέθηκε από έναν τέτοιο σκύλο.

Όσον αφορά το τελευταίο από τα σκυλιά, πέθανε τον Ιούλιο του 2016 σε μια κτηνιατρική κλινική του Τέξας, σε ηλικία 16 ετών. Το γκόλντεν ριτρίβερ Μπρίτανι υπηρέτησε τις δυνάμεις διάσωσης των ΗΠΑ μέχρι τα 9 της χρόνια και στο τέλος της ζωής της ταλαιπωρούνταν από διάφορες αρρώστιες. Η ιδιοκτήτριά της επέλεξε τη λύση της ευθανασίας ώστε η Μπρίτανι να πάψει να βασανίζεται. Καθώς την οδηγούσε στο κτηνιατρείο, οι άνδρες της πυροσβεστικής υπηρεσίας της επαρχίας Χάρις του Τέξας, σχημάτισαν δύο γραμμές και απέδωσαν τιμές στο ξεχωριστό αυτό σκυλί.

10. Τα θύματα αυξάνονται χρόνο με το χρόνο

Επιζώντες των επιθέσεων στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου περνούν μέσα από καπνό, σκόνη και συντρίμμια στην οδό Φούλτον, περίπου ένα τετράγωνο από τους Πύργους που κατέρρευσαν.

AP Photo/Gulnara Samoilova

Περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες που προκλήθηκαν από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου παρά κατά τη διάρκεια της ίδιας της επίθεσης.

Περισσότερα από 60 είδη καρκίνου και περίπου 25 ακόμη θανατηφόρες ασθένειες που συνδέονται με το Σημείο Μηδέν έχουν εντοπιστεί σε όσους εκτέθηκαν σε αυτό και εισέπνευσαν τη σκόνη και τα χημικά από την κατάρρευση των κτηρίων.

Μέχρι το 2021, περισσότεροι από 4.700 επιζήσαντες των επιθέσεων και άνθρωποι που έσπευσαν να βοηθήσουν, έχουν πεθάνει. Υπολογίζεται ότι 410.000 άνθρωποι εκτέθηκαν στη μολυσμένη ατμόσφαιρα μετά τις επιθέσεις και είναι βέβαιο ότι αρκετοί από αυτούς έχουν πεθάνει χωρίς να καταμετρηθούν στα θύματα.

Ο κορωνοϊός επιδείνωσε ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Καθώς οι οργανισμοί τους ήταν ταλαιπωρημένοι, οι επιζήσαντες και οι διασώστες της 11ης Σεπτεμβρίου παρουσίασαν πολύ υψηλά ποσοστά θνησιμότητας.

11. Το τίμημα που ακόμη πληρώνουν οι πυροσβέστες

Πυροσβέστες στα συντρίμμια των Δίδυμων Πύργων, εκτιθέμενοι σε τοξικά υλικά που στα επόμενα χρόνια τούς προκάλεσαν καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις, καρκίνους και άλλες ασθένειες.

AP Photo/Mark Lennihan

Ο 44χρονος τότε ασφαλιστής Τζόζεφ Ντίμαρ ξεκίνησε να κατεβαίνει με τις σκάλες από τον 105ο όροφο του Νότιου Πύργου λίγο μετά τη συντριβή του πρώτου αεροπλάνου στον Βόρειο Πύργο. Όταν το δεύτερο αεροπλάνο χτύπησε το δικό του κτήριο, εκείνος βρισκόταν μεταξύ του 75ου και 74ου ορόφου. Συνέχισε την κάθοδο και στον 31ο όροφο, όπου διασταυρώθηκε με πυροσβέστες που ανέβαιναν προς τους επάνω ορόφους. «Το βλέμμα τους έλεγε πως ήξεραν ότι δεν θα επιστρέψουν» αφηγήθηκε ο ίδιος, αργότερα.

Από τους 2.753 ανθρώπους που σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, οι 343 ήταν πυροσβέστες. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023 είχαν πεθάνει άλλοι 343 από ασθένειες που σχετίζονται με την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Σύμφωνα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία της Νέας Υόρκης, 11.000 πυροσβέστες πάσχουν από ασθένειες που σχετίζονται με το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, συμπεριλαμβανομένων 3.500 που έχουν καρκίνο.