«H λεωφόρος των νεκρών»: Ανακαλύφθηκε τεράστια νεκρόπολη σε αρχαία ελληνική πόλη – Ο δρόμος των 500 μέτρων με τις σαρκοφάγους

 Η αρχαία ελληνική πόλη Τίος, σήμερα γνωστή ως Filyos, από το αρχαίο όνομα του ποταμού, βρίσκεται κοντά στις εκβολές του Βιλαίου (ή Φιλείου) ποταμού, στη δυτική άκρη των νότιων ακτών του Εύξεινου Πόντου, στον ποταμό Zongulak της σημερινής Τουρκίας.

Η Τίος, είναι η μοναδική αρχαία πόλη στις νότιες ακτές του Εύξεινου Πόντου, και δεν είχε ανασκαφεί μέχρι σχετικά πρόσφατα.

Ως πρώτοι κάτοικοί της, θεωρούνται οι Καύκωνες.

Τα αρχαϊκά χρόνια, στην Τίο ήρθαν νέοι άποικοι και, ιδρυτής της νέας πόλης, θεωρείται ότι ήταν ο ιερέας Τίος ο Μιλήσιος, τον 7ο αιώνα π.Χ.

Η Τίος ήταν χτισμένη σε ιδανικό σημείο για κατοίκηση, σε ένα απ’ τα λιγοστά φυσικά λιμάνια στις νότιες ακτές του Εύξεινου Πόντου, με πρόσβαση μέσω ποταμού στην ενδοχώρα.

Το έδαφος της πεδιάδας, είναι πολύ εύφορο.

Οι ανασκαφές στη ρωμαϊκή νεκρόπολη της αρχαίας Τίου συνεχίζονται. Φωτογραφία: Πρακτορείο ειδήσεων Anadolu

Απαράμιλλη νεκρόπολη: Ένα οργανωμένο κοιμητήριο

Οι τριετείς ανασκαφές που αποσκοπούν στην αναβίωση της πόλης στην ελληνό-ρωμαϊκή νεκρόπολη στης αρχαίας Τίου, έφτασαν στο αποκορύφωμά τους.

Στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Filyos, στην πόλη Çaycuma της βόρειας Τουρκίας, διεξάγονται ανασκαφές με επικεφαλής τον καθηγητή Δρ. Şahin Yıldırım, και πρόεδρο του τμήματος ιστορίας της τέχνης του πανεπιστημίου του Bartin.

Η ομάδα του Yıldırım απαρτίζεται από 44 άτομα, τα οποία συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της ανασκαφής.

Ο Yıldırım επισημαίνει την μοναδικότητα της νεκρόπολης, η οποία δεν συγκρίνεται με καμία άλλη αρχαία πόλη της περιοχής.

Ενδεικτικά, ανέφερε στην εφημερίδα Daily Sabah:

«Στις πρώτες ανασκαφές στην περιοχή, την οποία ονομάζουμε και ανατολική νεκρόπολη της Τίου, ανακαλύψαμε μία απέραντη νεκρόπολη, η οποία καλύπτει την μεγάλη περίοδο που ξεκινά από τα τέλη του 5^ου αιώνα π.Χ. και φτάνει έως τον 5^ο αιώνα μ.Χ.»

«Η αρχική ταυτότητα της νεκρόπολης, ανάγεται στον 1^ο και τον 3^ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή, τη Ρωμαϊκή Περίοδο».

«Διαπιστώθηκε ότι, η περιοχή κατασκευάστηκε ως ένα οργανωμένο κοιμητήριο, το οποίο σχεδιάστηκε με δρόμους, στενάκια και αναβαθμίδες, δηλαδή σύμφωνα με τις προδιαγραφές μίας κανονικής πόλης».

Ο Yıldırım αναφέρθηκε στην αποκάλυψη ενός δρόμου έκτασης 500 μέτρων, στον οποίο ήταν στοιχισμένες σαρκοφάγοι και στις δύο του πλευρές.

Οι αρχαιολόγοι, ανακάλυψαν ταφικούς θαλάμους στις πλαγιές και τις κορυφές, οι οποίες θεωρείται ότι ανήκαν στους εύπορους κατοίκους της περιοχής.

Η περιοχή με τις σαρκοφάγους, χρονολογείται στον 2^ο και τον 3^ο αιώνα μ.Χ., και έχει αποκαλύψει πολλά τεχνουργήματα, τα οποία καταγράφηκαν από τη διεύθυνση του Μουσείου Karadeniz Ereğli.

«Μέχρι σήμερα, δεν έχουν βρεθεί παρόμοιες νεκροπόλεις αυτής της έκτασης, σε καμία αρχαία πόλη της Μαύρης Θάλασσας. Η περιοχή αυτή, κατέχει σπουδαία θέση στην αρχαιολογία της Τουρκίας και της Μαύρης Θάλασσας».

Σημερινή άποψη της Τίου. Φωτογραφία: Πρακτορείο ειδήσεων Anadolu

Το ρωμαϊκό οχυρό

Ο Yıldırım, επισήμανε την απουσία οχυρωματικών περιβόλων στις πόλεις της Μαύρης Θάλασσας της Ρωμαϊκής Εποχής, με αποτέλεσμα, οι λεηλασίες και οι αιχμαλωσίες, να είναι συχνό φαινόμενο.

Η ομάδα των αρχαιολόγων κατέγραψε στοιχεία που αποδεικνύουν ληστρικές επιδρομές, ειδικά από τις εισβολές των Γότθων.

Από τη νεκρόπολη, είχαν αφαιρεθεί πολύτιμα αντικείμενα ενώ αργότερα, οι Ρωμαίοι αποκατέστησαν τους τύμβους και συνέχισαν να χρησιμοποιούν τη νεκρόπολη.

Η παραπάνω παρατήρηση, παρείχε πολύτιμα στοιχεία για την κατανόηση του ιστορικού πλαισίου της θέσης των ευρημάτων.

Επίσης, η ανασκαφή αποκάλυψε ανθρώπινους σκελετούς στους τύμβους, οι οποίοι, όπως υποδηλώνει η αρχική ανθρωπολογική μελέτη, μπορεί να ανήκουν σε συγγενικά πρόσωπα.

Επιγραφές σε κάποιους ταφικούς θαλάμους, καταδεικνύουν επίσης, οικογενειακούς δεσμούς ανάμεσα στους θαμμένους ανθρώπους στη νεκρόπολη.

Επίσης, ο Yıldırım, επισήμανε ότι, κάποιοι από τους ταφικούς θαλάμους επαναχρησιμοποιήθηκαν από τους Βυζαντινούς κατά  τον 6^ο αιώνα, αποκαλύπτοντας τύμβους, επιτύμβιες στήλες και επιγραφές, οι οποίες παραπέμπουν σε εύπορες ρωμαϊκές οικογένειες:

Τονίζοντας τη σημασία των ευρημάτων, ο Yıldırım σημειώνει:

«Η αρχαία πόλη της Τίου, ιδρύθηκε από Έλληνες άποικους. Η αρχαία ελληνική πόλη της Τίου, σήμερα γνωστή ως Filyos, από το αρχαίο όνομα του ποταμού, θεωρείται ότι ιδρύθηκε από τον ιερέα Τίο τον Μιλήσιο, κατά τον 7^ο αιώνα π.Χ».

«Η ιστορία της ίδρυσής της, είναι συνυφασμένη με το χρονικό του ελληνικού αποικισμού, κατά τη διάρκεια του οποίου ιδρύθηκαν σημαντικά κέντρα του εμπορίου και του πολιτισμού, κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας».

«Σύμφωνα με ιστορικές περιγραφές, η Τίος πήρε τ’ όνομά της απ’ τον Τίο τον Μιλήσιο, γιο της Κυβέλης, ο οποίος θεωρείται ότι ίδρυσε την πρώτη αποικία. Η στρατηγική θέση της πόλης, στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας, την ανέδειξε σε σημαντικό κέντρο ναυτιλίας και εμπορίου».

«Συν τω χρόνω, η Τίος αναπτύχθηκε και ευδοκίμησε, αποκτώντας σημαντικό ρόλο στις οικονομικές και πολιτισμικές ανταλλαγές της περιοχής».

«Την πλούσια ιστορία της Τίου αφηγούνται τα αρχαιολογικά της ευρήματα, τα οποία αποκαλύπτουν ένα συνδυασμό από ελληνικές, ρωμαϊκές και ύστερες βυζαντινές επιρροές».

Η Τίος ξεχωρίζει για τα στοιχεία του αρχιτεκτονικού και αστικού της σχεδιασμού, όπως χαρακτηριστικά είναι η απουσία οχυρωματικού περιβόλου κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Εποχής, η οποία την έκανε εύκολο στόχο εισβολών και ληστρικών επιδρομών, ιδιαίτερα από τους Γότθους.

Η πόλη επιβίωσε παρά τις προκλήσεις, ενώ αργότερα οι Ρωμαίοι αποκατέστησαν τις ζημιές και συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τη νεκρόπολή της.

Η αντοχή της Τίου φαίνεται και στα πλούσια αρχαιολογικά της ευρήματα, τα οποία αναδεικνύουν μία κοινότητα με ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, γεγονός που υποδηλώνεται τόσο από τις επιγραφές, όσο και από τις ανθρωπολογικές μελέτες των σκελετικών ευρημάτων.