Η αυτοεκτίμηση χτίζεται με τον χρόνο. Συχνά, οι βάσεις της ξεκινούν από την παιδική ηλικία του ανθρώπου.
Έτσι, το έλλειμμα αυτοεκτίμησης μπορεί να προέρχεται από ορισμένες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, οι οποίες έχουν αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στην αυτοεικόνα του ατόμου. Δεν έχει σημασία ποιος μπορεί να έφταιξε αλλά, η αναγνώριση της πηγής της ανασφάλειας και της αμφισβήτησης του εαυτού.
Σκοπός του άρθρου είναι η αναγνώριση των 9 κοινών εμπειριών της ζωής που μπορεί να οδηγήσουν σε έλλειμμα αυτοεκτίμησης στην ενήλικη ζωή. Απευθύνεται κυρίως σε όσους αναρωτιούνται «Μα γιατί αμφιβάλλω τόσο για τον εαυτό μου;»
Ας δούμε αναλυτικά τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που συνδέονται με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση.
9 Εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που συνδέονται με χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Υπερβολική κριτική
- Απουσία αναγνώρισης και επαίνου
- Παραμέληση απ’ τους γονείς
- Υψηλές προσδοκίες
- Εκφοβισμός
- Απουσία στοργής από τους γονείς
- Εξευτελισμός του σώματος
- Συναισθηματική κακοποίηση
- Έλλειψη αυτονομίας
Πώς εκφράζονται στη συμπεριφορά του ενήλικου τα 9 βιώματα της παιδικής ηλικίας
Υπερβολική κριτική
Όταν οι γονείς ασκούν διαρκώς κριτική στα παιδιά τους, όταν μονίμως τονίζουν τα λάθη τους, μπορεί να διαβρώνουν την αυτοεκτίμησή τους. Ειδικά όταν η κριτική δεν έχει εποικοδομητικό αλλά υποτιμητικό ή απαξιωτικό σκοπό.
Η διαρκής αρνητικότητα δημιουργεί στα παιδιά ένα αίσθημα αναξιότητας που τα «στοιχειώνει» και αργότερα στη ζωή.
Οι γονείς πρέπει να βοηθήσουν τα παιδιά να καταλάβουν ότι τα λάθη είναι μέρος της ζωής και ότι δεν καθορίζουν την αξία τους.
Όταν ασκούν στα παιδιά διαρκή επίκριση, πλήττουν την αυτοεκτίμησή τους.
Απουσία αναγνώρισης και επαίνου
Πολλοί γονείς, ενώ δεν είναι απαραίτητα επικριτικοί, μπορεί να ξεχνούν να αναγνωρίζουν την προσπάθεια και τα επιτεύγματα των παιδιών τους. Αυτή η παραμέληση μπορεί να τα κάνει να αμφιβάλλουν για την αξία τους.
Μπορεί να αισθάνονται ότι δεν είναι αρκετοί, ότι δεν αξίζουν ή ότι δεν θα κατακτήσουν τους στόχους τους.
Οι γονείς πρέπει να θυμούνται πόση ανάγκη έχει το παιδί από αναγνώριση και επιβεβαίωση. Χωρίς αυτά, νιώθουν ότι δεν αξίζουν και καταλήγουν ν’ αμφισβητούν τις ικανότητές τους.
Παραμέληση απ’ τους γονείς
Για την καλλιέργεια ισχυρής αυτοεκτίμησης, τα παιδιά είναι αναγκαίο να λαμβάνουν την προσοχή και τη φροντίδα των γονέων τους. Όταν οι γονείς, οι σημαντικοί άλλοι, είναι απόντες, συναισθηματικά ή σωματικά, τα παιδιά αισθάνονται εγκατάλειψη.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, τα παιδιά που βιώνουν παραμέληση, είναι πιθανό στη συνέχεια να έχουν προβλήματα με την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση.
Παραμέληση δεν σημαίνει αναγκαία ότι αφήνω ένα παιδί μόνο του. Μπορεί κάλλιστα να γίνει και όταν ο γονέας είναι παρών, αλλά συναισθηματικά απόμακρος. Τότε, το παιδί αισθάνεται παραγκωνισμένο, με αποτέλεσμα να νιώθει ότι δεν αξίζει.
Υψηλές προσδοκίες
Τα μη ρεαλιστικά πρότυπα των γονιών μπορεί να εγκλωβίσουν τα παιδιά σε έναν αδιάλειπτο αγώνα προσπαθειών που είναι καταδικασμένες να ματαιώνονται.
Ως αποτέλεσμα, έχουν ένα μόνιμο αίσθημα ανεπάρκειας.
Τα παιδιά που διαρκώς προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των γονέων τους, αρχίζουν σταδιακά να θεωρούν τον εαυτό τους «ανίκανο». Πείθονται ότι δεν θα καταφέρουν τίποτα, όσο και αν προσπαθήσουν.
Η αδυναμία των παιδιών ν’ ανταπεξέλθουν στις προσδοκίες των γονιών, οδηγεί σε έλλειμμα αυτοπεποίθησης.
Αυτό εξακολουθεί να ταλαιπωρεί τα άτομα και στην ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας τις προσωπικές σχέσεις και την προσωπική εξέλιξη. Οι γονείς πρέπει να είναι σε θέση να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στην υγιή ενθάρρυνση και τη δημιουργία μη ρεαλιστικών προτύπων.
Εκφοβισμός
Ο εκφοβισμός έχει βαριές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση ενός παιδιού. Πέρα από τη σωματική διάσταση, ο εκφοβισμός έχει και συναισθηματικές και σωματικές προεκτάσεις που αφήνουν βαθιά τραύματα.
Παιδιά που πέφτουν θύματα εκφοβισμού, νιώθουν ανήμπορα, ευάλωτα και χωρίς αξία. Όλα αυτά τα συναισθήματα εξακολουθούν να τα βαραίνουν και ως ενήλικες.
Ο διαρκής φόβος και η ανησυχία, ως αποτέλεσμα του εκφοβισμού, κάνουν τα παιδιά να «κλείνονται» στον εαυτό τους και, στην ενήλικη ζωή ν’ αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις.
Οι μακροχρόνιες συνέπειες του εκφoβισμού μπορούν να ξεπεραστούν μέσα από συνειδητή προσπάθεια και αναγνώριση της πηγής του πόνου.
Απουσία στοργής από τους γονείς
Για ένα παιδί, η σωματική έκφραση της στοργής είναι αναγκαία.
Οι εκφράσεις τρυφερότητας καθησυχάζουν τα παιδιά, τους δημιουργούν το αίσθημα ασφάλειας, και αγάπης. Κάποια παιδιά, μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα που στερούνται της έκφρασης της αγάπης.
Η απουσία στοργής και τρυφερότητας δημιουργεί το αίσθημα της μοναξιάς και της απαξίωσης. Τα παιδιά πείθουν τον εαυτό τους ότι δεν αξίζουν ν’ αγαπηθούν και ότι κάνουν κάτι λάθος.
Στην ενήλικη ζωή τους, η πεποίθηση αυτή μετασχηματίζεται σε έλλειμμα αυτοεκτίμησης και δυσκολία στη διαμόρφωση στενών σχέσεων. Όσο επώδυνο και αν είναι, η συνειδητοποίηση αυτής της πραγματικότητας, είναι αναγκαία για την επανόρθωση του τραύματος και την καλλιέργεια αυτοεκτίμησης αργότερα στη ζωή.
Εξευτελισμός του σώματος
Η εικόνα του σώματος αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της αυτοεκτίμησης. Τα υποτιμητικά σχόλια που αφορούν την εμφάνιση και το βάρος του παιδιού, δημιουργούν αισθήματα ντροπής και ανεπάρκειας.
Ο φόβος ότι δεν αξίζουν, ριζώνει σταδιακά στη συνείδησή τους. Τα παιδιά οδηγούνται στη σύγκριση με αποτέλεσμα το αίσθημα μειονεξίας να επιδεινώνεται.
Ο εξευτελισμός του σώματος (body shaming), πληγώνει βαθιά την αυτοεκτίμηση του παιδιού, κάνοντάς το να νιώθει ότι δεν αξίζει, ότι είναι άσχημο. Τα ίδια συναισθήματα εξακολουθεί να κουβαλά και στην ενήλικη ζωή του, επιδρώντας στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους.
Οι γονείς πρέπει να μάθουν στο παιδί ν’ αγαπά το σώμα του και να το βοηθήσουν να καταλάβει ότι η αξία του ανθρώπου δεν εξαρτάται από την εξωτερική εμφάνιση.
Συναισθηματική κακοποίηση
Δυστυχώς, η συναισθηματική κακοποίηση στην παιδική ηλικία, είναι πολύ πιο συχνό φαινόμενο απ’ όσο νομίζουμε και οι συνέπειές της, είναι καταστροφικές.
Η συναισθηματική κακοποίηση παίρνει διάφορες μορφές, από τη διαρκή υποτίμηση μέχρι τη συναισθηματική παραμέληση και τη χειραγώγηση. Το παιδί αισθάνεται ότι δεν έχει καμία αξία, ότι δεν το αγαπούν και φυσικά, φοβάται.
Τα αρνητικά αυτά συναισθήματα «στοιχειώνουν» τους ανθρώπους και στην ενήλικη ζωή τους, οι οποίοι έχουν πρόβλημα με την αυτοεκτίμησή τους και αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διαμόρφωση υγιών σχέσεων.
Δεν αποκλείονται μοτίβα αμφισβήτησης του εαυτού και φόβος συναισθηματικής έκφρασης.
Έλλειψη αυτονομίας
Το αίσθημα ανεξαρτησίας και αυτονομίας που έχει ένα παιδί, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής του.
Όταν δηλαδή, οι γονείς επιτρέπουν στα παιδιά να παίρνουν αποφάσεις και να μαθαίνουν απ’ τα λάθη τους, συντελούν στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής τους.
Όταν από την άλλη, οι γονείς ή οι φροντιστές, ασκούν υπερβολικό έλεγχο, δεν αφήνουν περιθώριο επιλογών στα παιδιά τους, συνθλίβουν την αυτοεκτίμησή τους.
Τα παιδιά μεγαλώνουν ανήμπορα να λάβουν αποφάσεις, αμφιβάλλοντας διαρκώς για την κρίση τους, κάτι που πλήττει τελικά την αυτοεκτίμησή τους.
Η ισορροπία ανάμεσα στην καθοδήγηση και την ανεξαρτησία, είναι αναγκαία προϋπόθεση της καλλιέργειας αυτοεκτίμησης των παιδιών.
Tip
Η αναγνώριση της πηγής των προβλημάτων της αυτοεκτίμησης, είναι ένα καθοριστικό βήμα προς την υπέρβαση του πόνου που προκάλεσαν και προς την προσωπική εξέλιξη.
Όλες οι παραπάνω εμπειρίες, δεν πρέπει να γίνουν αφορμή για απόδοση κατηγοριών ή ενοχών, αλλά αιτίες κατανόησης των αόρατων δεσμών που εξακολουθούν να συνδέουν την παιδική ηλικία με την ενήλικη συμπεριφορά.
Η αυτοεκτίμηση μπορεί να καλλιεργηθεί σε πιο ώριμη ηλικία.
Ο ψυχολόγος Carl Rogers έχει πει πως «Είναι παράδοξο, αλλά μόνο όταν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι, τότε μόνο μπορούμε ν’ αλλάξουμε».
Η αποδοχή ξεκινά με την κατανόηση του παρελθόντος, την αναγνώριση των τραυμάτων και των επιδράσεών τους στην αντίληψη του εαυτού μας.
Ας αξιοποιήσουμε τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, όχι ως ανάμνηση του πόνου, αλλά ως αφορμή κατανόησης και αποδοχής, ως πηγή δύναμης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου