Σκάνδαλο υποκλοπών: κοινοί στόχοι ΕΥΠ και Predator

 Σύμφωνα με την ιστοσελίδα insidestory.gr για 27 τηλεφωνικούς αριθμούς πέραν της προσπάθειας εγκατάστασης μολυσμένου λογισμικού Predator είχε υπάρξει και διάταξη άρσης του απορρήτου από την ΕΥΠ

Σε μια σημαντική αποκάλυψη σε σχέση με την υπόθεση των υποκλοπών, προχώρησε η ιστοσελίδα insidestory.gr και ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου. Μια αποκάλυψη που εκ των πραγμάτων δείχνει ότι οι παρακολουθήσεις από την ΕΥΠ και οι παρακολουθήσεις με το παράνομο λογισμικό Predator είχαν κοινό κέντρο, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα για τον ρόλο που έπαιξε το πρωθυπουργικό γραφείο σε αυτή την υπόθεση, δεδομένης και τη άμεσης υπαγωγής της ΕΥΠ στον πρωθυπουργό.

Η ακολουθία ανάμεσα σε νόμιμες άρσεις απορρήτου από την ΕΥΠ, για «λόγους εθνικής ασφάλειας» και αποπειρών μόλυνσης με το παράνομο λογισμικό Predator δύσκολα μπορεί να αποδοθεί σε «σύμπτωση». Πολύ περισσότερο παραπέμπει σε απόφαση η νόμιμη παρακολούθηση να συνδυαστεί (ή να ακολουθηθεί από) χρήση του παράνομου κατασκοπευτικού λογισμικού, το οποίο, εκτός των άλλων, είχε και τη δυνατότητα να καταγράφει περισσότερα στοιχεία από αυτά των νόμιμων επισυνδέσεων (π.χ.  τα στοιχεία από εφαρμογές τύπου whatsapp).

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του inside story και του Τάσου Τέλλογλου ο έλεγχος των δύο πραγματογνωμόνων και του αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αχιλλέα Ζήση έδειξε ότι από τα αυτά τα 87 πρόσωπα στα κινητά των οποίων έγινε απόπειρα εγκατάστασης παράνομου λογισμικού Predator, για τα 27 είχε εκδοθεί τουλάχιστον μία διάταξη άρσης του απορρήτου τους από την ΕΥΠ. Δηλαδή, έναν στους τρεις στόχους του Predator τον άκουγε και επισήμως η ΕΥΠ – κάποιους για διάστημα δύο ολόκληρων ετών, για λόγους «εθνικής ασφάλειας». Από αυτούς τους 27, τους 22 τους άκουγαν νομότυπα το ίδιο διάστημα ή κοντινό με αυτό της απόπειρας μόλυνσής τους με Predator.

Μέσα στους κοινούς στόχους νόμιμης και παράνομης παρακολούθησης συγκαταλέγονται υπουργοί, υψηλόβαθμα στελέχη της ΝΔ, δημοσιογράφοι, ένας εφοριακός, ένας εισαγγελίας, στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και της Αστυνομίας και ένα υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος.

Ο κατάλογος των κοινών στόχων ΕΥΠ και Predator

Αναλυτικά σύμφωνα με το ρεπορτάζ του inside story και του Τάσου Τέλλογλου:

Στις 31 Μαρίου 2020 ξεκινά η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του Μανώλη Γραφάκου, του Γενικού Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Με παύση κάποιων μηνών (Ιούνιος – Νοέμβριος 2020), στις 24 Νοεμβρίου ξεκινά και πάλι η νόμιμη επισύνδεση, η οποία διάρκεσε μέχρι και τα τέλη Μαρτίου 2021. Τον Ιανουάριο του 2021 ο Μανώλης Γραφάκος λαμβάνει το πρώτο μολυσμένο με Predator γραπτό μήνυμα στο κινητό του.

Την 1η Ιουνίου 2020 είναι η σειρά του Γιώργου Μυλωνάκη (τότε Γενικού Γραμματέα της Βουλής), του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη και του Οικονομικού Εισαγγελέα Χρήστου Μπαρδάκη (διορίστηκε στις 23 Ιουνίου 2020) να μπουν σε νόμιμη επισύνδεση από την ΕΥΠ για «λόγους εθνικής ασφαλείας».

Λίγες ημέρες μετά, στις 9 Ιουνίου 2020, θα γίνει άρση απορρήτου των επικοινωνιών και της δημοσιογράφου Τίνας Μεσσαροπούλου, η οποία τυγχάνει να είναι σύζυγος του Γιώργου Μυλωνάκη. Η νόμιμη επισύνδεσή της ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2021 και έναν μήνα μετά πήρε το πρώτο μολυσμένο μήνυμα με Predator.

Η επισύνδεση του Γιώργου Μυλωνάκη ολοκληρώθηκε σχεδόν έξι μήνες μετά την έναρξή της, στις 24 Δεκεμβρίου 2020. Μέσα στο 2021, αρχής γενομένης τον Ιανουάριο, οι χειριστές του Predator επιχείρησαν 11 φορές να μολύνουν τη συσκευή του.

Η παρακολούθηση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη μέσω νόμιμης επισύνδεσης ολοκληρώθηκε εσπευσμένα τον Αύγουστο του 2020, όταν πήγε στην ΑΔΑΕ για να υποβάλει καταγγελία, ζητώντας από την αρχή να ελέγξει αν είχε γίνει άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του. Ωστόσο οι χειριστές του Predator του είχαν ήδη στείλει μολυσμένο μήνυμα στις 31 Ιουλίου 2020 και τελικά κατάφεραν να τον μολύνουν, με μήνυμα που έστειλαν σχεδόν έναν χρόνο μετά, στις 12 Ιουλίου 2021.

Η άρση του απορρήτου του επικοινωνιών του Οικονομικού Εισαγγελέα Χρήστου Μπαρδάκη, με την εξαίρεση μιας ολιγοήμερης παύση από τις 31 Μαρτίου 2021 έως τις 11 Απριλίου 2021, κράτησε δύο ολόκληρα χρόνια, έως και την 12 Ιουνίου του 2022.

Στα μέσα Ιουλίου 2020 αίρεται το απόρρητο των επικοινωνιών του Γιάννη Ολύμπιου και του Θωμά Βαρβιτσιώτη, των δύο ιδρυτών της εταιρείας επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων V+O. Η ΕΥΠ τους άκουγε μέχρι και τα μέσα Ιουλίου 2022, δηλαδή επί δύο χρόνια. Μέσα σε αυτό το διάστημα έγιναν και απόπειρες εγκατάστασης Predator στα κινητά τους.

Τον Σεπτέμβριο του 2020 ξεκινά η επισύνδεση στο τηλέφωνο της Αργυρώς Ξαγοράρη, η οποία στο παρελθόν είχε υπάρξει επί χρόνια στενή συνεργάτιδα της Μαρέβας Γκραμπόφσκι, της συζύγου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Η Αργυρώ Ξαγοράρη δέχθηκε τουλάχιστον τρία μηνύματα μολυσμένα με Predator το 2021.

Πάντα σύμφωνα με το ρεπορτάζ του inside story και του Τάσου Τέλλογλου, στις 10 Νοεμβρίου 2020 ξεκινάει η νόμιμη επισύνδεση του τηλεφώνου του τότε υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη, η οποία θα διαρκέσει μέχρι και τον Ιούνιο του 2021. Λίγο πριν διακοπεί η νόμιμη επισύνδεση και λίγο μετά, ο υπουργός λαμβάνει δύο μολυσμένα μηνύματα στο κινητό του. Συνολικά έγιναν τουλάχιστον έξι απόπειρες εγκατάστασης Predator στο τηλέφωνό του.

Λίγο αργότερα, σε νόμιμη επισύνδεση μπαίνουν και τα τηλέφωνα δύο συνεργατών του Κωστή Χατζηδάκη. Στις 18 Νοεμβρίου 2020 η ΕΥΠ ξεκινά να ακούει τον σύμβουλο επικοινωνίας Νίκο Σιγάλα (έως και τις 2 Αυγούστου 2021) και στις 26 Νοεμβρίου αρχίζει η επισύνδεση στο τηλέφωνο του Κωστή Μουσουρούλη (έως και τις 22/3/2021), τον οποίον επέλεξε στις 13 Φεβρουαρίου 2020 η Διυπουργική Επιτροπή για την Απολιγνιτοποίηση ως Συντονιστή του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Και οι δύο συνεργάτες του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη, έλαβαν μολυσμένα με Predator μηνύματα ενόσω τους άκουγε η ΕΥΠ.

Τέλη Δεκεμβρίου 2020 (και μέχρι τα τέλη του Ιουνίου του 2022) ο Αριστείδης Αλεξόπουλος, τότε Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων του υπουργείου Εθνικής Άμυνας (παρέμενε μέχρι πρόσφατα), μπαίνει σε επισύνδεση από την ΕΥΠ. Μέσα στο διάστημα αυτό λαμβάνει τουλάχιστον ένα μολυσμένο μήνυμα με το κατασκοπευτικό λογισμικό.

Στις 20 Φεβρουαρίου του 2021 ξεκινά η επισύνδεση της συσκευής του ηθοποιού Λάκη Λαζόπουλου, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τον Μάρτιο του 2022. Ενώ τον ακούει η ΕΥΠ, οι χειριστές του Predator στέλνουν μολυσμένο sms στο κινητό του.

Δύο ημέρες μετά, στις 22 Φεβρουαρίου 2021, η ΕΥΠ ανοίγει τον διακόπτη στην τηλεφωνική γραμμή του δημοσιογράφου Στέφανου Χίου. Μετά από διαδοχικές ανανεώσεις η νόμιμη επισύνδεση στο κινητό του σταματά στις 17 Αυγούστου 2022. Στο μεταξύ έχει γίνει στόχος και του Predator.

Στις 2 Απριλίου 2021 ξεκινά νόμιμη επισύνδεση στο τότε υψηλόβαθμο στέλεχος της Εθνικής Τράπεζας, Φωτεινή Ιωάννου. Από τον Μάιο του 2019 ήταν Γενική Διευθύντρια Διαχείρισης Απαιτήσεων Εταιρικής και Λιανικής Τραπεζικής και πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Διαχείρισης μη Εξυπηρετούμενων Δανείων της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Η επισύνδεσή της θα κρατήσει μέχρι και τον Ιούνιο του 2022, δηλαδή για 14 μήνες. Τον Απρίλιο του 2021 δέχεται τρεις διαδοχικές απόπειρες μόλυνσης του κινητού της με το κατασκοπευτικό λογισμικό της Intellexa.

Στις 10 Μαΐου 2021 αρχίζει η πολύμηνη επισύνδεση του τηλεφώνου της Πηνελόπης Μηνιάτη, τότε υποστρατήγου και διευθύντριας της Υποδιεύθυνσης Βιολογικών και Βιοχημικών Εξετάσεων και Αναλύσεων της Ελληνικής Αστυνομίας. Όπως επισημαίνει το ρεπορτάζ του inside story και του Τάσου Τέλλογλου, στην υποδιεύθυνση αυτή είχε βρεθεί το κινητό του δολοφονημένου δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, που είχε πέσει νεκρός έξω από το σπίτι του τον Απρίλιο του 2021. Μόλις 18 ημέρες μετά την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών της, η Πηνελόπη Μηνιάτη δέχεται στο κινητό της μολυσμένο sms.

Στις 16 Ιουνίου 2021 η ΕΥΠ ξεκινά να ακούει τις τηλεφωνικές επικοινωνίες του Π.Ζ., ενός συντηρητή έργων τέχνης με εξειδίκευση στην αποκατάσταση θρησκευτικών εικόνων και ο οποίος λόγω επαγγέλματος έχει επαφές με τον εκκλησιαστικό χώρο. Η επισύνδεση θα διατηρηθεί έως και τις αρχές Μαρτίου 2022, ενώ ήδη από τις 29 Ιουνίου 2021 έχουν προσπαθήσει να τον μολύνουν και με Predator.

Στις 22 Ιουνίου 2021 ξεκινά η επισύνδεση της δικηγόρου Τόνιας Πρίμπα, η οποία είναι επί χρόνια νομική σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του δικηγόρου Αθηνών Ιωάννη Φυτίλη, ο οποίος υπήρξε δικηγόρος του Στέφανου Χίου για μικρό χρονικό διάστημα το 2021. Τρεις ημέρες μετά, στις 25 Ιουνίου 2021, και οι δύο λαμβάνουν μήνυμα για παγίδευση με Predator. Η ΕΥΠ παρακολουθούσε τις τηλεφωνικές επικοινωνίες της Τόνιας Πρίμπα έως και τα μέσα Αυγούστου 2022 και του Ιωάννη Φυτίλη έως τις αρχές Απριλίου του 2022.

Στις 23 Ιουλίου 2021 στο στόχαστρο της ΕΥΠ μπαίνει η Eλληνοαμερικανίδα υπήκοος και τότε στέλεχος της Facebook (META), Άρτεμις Σίφορντ. Λίγους μήνες μετά, στις 17 Σεπτεμβρίου 2021 το κινητό της μολύνθηκε με μήνυμα που προσομοίαζε σε αυτό του εμβολιασμού κατά του Covid-19. Η επισύνδεση του τηλεφώνου της κράτησε για πάρα πολλούς μήνες, έως και τις 2 Ιουνίου 2022.

Το ίδιο διάστημα, η ΕΥΠ παρακολουθούσε και τις επικοινωνίες της υπαλλήλου του Μεγάρου Μαξίμου, Μαίης Ζαννή. Το κινητό της επίσης είχε παγιδευτεί με το κατασκοπευτικό λογισμικό Predator όταν έλαβε κακόβουλο μήνυμα στις 2 Αυγούστου 2021, δηλαδή λίγο μετά την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών της από την ΕΥΠ.

Από τις 30 Ιουλίου 2021 έως και τον Μάρτιο του 2022 η ΕΥΠ άκουγε τις συνομιλίες ενός συνταξιούχου ταχυδρόμου και κατοίκου Χανίων. Ο Σ.Φ. έλαβε επιστολή από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (όπως και όλοι όσοι αναφέρονται στο παρόν ρεπορτάζ) που τον ενημέρωνε ότι στις 2 Αυγούστου 2021 είχε λάβει και μήνυμα Predator.

Επόμενος στη λίστα των νομότυπων παρακολουθήσεων μέσω άρσης απορρήτου των επικοινωνιών είναι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ (τότε ευρωβουλευτής και υποψήφιος για την προεδρία του κόμματος) Νίκος Ανδρουλάκης. Η επισύνδεση ξεκίνησε στις 14 Σεπτεμβρίου του 2021 και παύθηκε στις 17 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Λίγες ημέρες μετά την έναρξη της ακρόασης των συνομιλιών του από την ΕΥΠ, έλαβε το πρώτο μήνυμα Predator.

Στις 24 Σεπτεμβρίου 2021 ξεκινά η νόμιμη επισύνδεση της Μαρίας Διαμαντή, τότε εργαζόμενης στο Μαξίμου, η οποία αποχώρησε από τη θέση της μετά την παραίτηση Γρηγόρη Δημητριάδη στον απόηχο των αποκαλύψεων για τις υποκλοπές. Η ΕΥΠ άκουγε την Μαρία Διαμαντή μέχρι και τον Ιούνιο του 2022, ενώ τρεις ημέρες πριν την επίσημη άρση του απορρήτου των επικοινωνιών της η υπάλληλος του Μαξίμου (και νυν συνεργάτιδα του Κυριάκου Πιερρακάκη στο υπουργείο Παιδείας) έλαβε SMS στο κινητό της με σκοπό να επιμολυνθεί με το κατασκοπευτικό λογισμικό.

Στις 15 Οκτωβρίου του 2021 στο στόχαστρο της ΕΥΠ μπαίνει ο εφοριακός Σπύρος Κουσουνής, που τότε υπηρετούσε ως στέλεχος της Υπηρεσίας Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ). Η ΥΕΔΔΕ, σύμφωνα με δημοσίευμα της Εφημερίδας των Συντακτών, είχε προχωρήσει το 2021 στη δέσμευση των λογαριασμών του Γιάννη Λαβράνου – του επιχειρηματία δηλαδή που μέσω της εταιρείας Krikel συμφερόντων του έχει υπογράψει επτά απόρρητες συμβάσεις με την Ελληνική Αστυνομία για τους ασυρμάτους TETRA και επίσης συνδέεται με το Predator.

Στις 28 Ιανουαρίου του 2022 έχουμε την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του παρουσιαστή Μένιου Φουρθιώτη και στους δύο αριθμούς κινητής τηλεφωνίας που χρησιμοποιούσε. Η επισύνδεση θα λήξει στις 28 Ιουλίου 2022. Ο παρουσιαστής είχε στοχευθεί και με Predator το 2021, όπως προκύπτει από τα τουλάχιστον τρία μηνύματα που έλαβε.

Τον Μάρτιο του 2022 ξεκινά η επισύνδεση από την ΕΥΠ στο κινητό του τότε αρχηγού ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνου Φλώρου, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς. Και αυτός είχε στοχευθεί το 2021 με Predator.

Τα κρίσιμα ερωτήματα

Το ρεπορτάζ του Inside Story και του Τάσου Τέλλογλου καταλήγει επισημαίνοντας ότι «σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, οι πραγματογνώμονες που διόρισε με μεγάλη καθυστέρηση ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Αχιλλέας Ζήσης, όταν είδαν όλα τα παραπάνω στοιχεία κατέληξαν στο συμπέρασμα πως επρόκειτο για συμπτώσεις και πως οι δύο μέθοδοι παρακολούθησης, δηλαδή το Predator και η νομότυπη άρση απορρήτου, δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους».

Ωστόσο είναι σαφές ότι εγείρονται πολύ σημαντικά ερωτήματα γύρω από αυτή την υπόθεση:

Πρώτον είναι δύσκολο να πιστέψει κάποιος ότι δεν υπάρχει κάποια συσχέτιση ανάμεσα στην παρακολούθηση από την ΕΥΠ και τις προσπάθειας μόλυνσης με κατασκοπευτικό λογισμικό Predator. Αντιθέτως, δεδομένων και των διαφορετικών τεχνικών χαρακτηριστικών που έχει η νόμιμη επισύνδεση που κάνει η ΕΥΠ, όπου ουσιαστικά οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας επιτρέπουν στην ΕΥΠ να ακούει το τις τηλεφωνικές επικοινωνίες και να βλέπει τα SMS, και το Predator, που επιτρέπει την παρακολούθηση όλης της δραστηριότητας στο κινητό άρα και τις κρυπτογραφημένες πλατφόρμες επικοινωνίας, μοιάζουν πολύ περισσότερο σαν συμπληρωματικές κινήσεις.

Όμως, πέραν αυτού υπάρχει πολύ σοβαρό θέμα και με το είδος των «νόμιμων» παρακολουθήσεων που γίνονταν πολιτικών, στελεχών των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, ακόμη και υπουργών στο όνομα της «εθνικής ασφάλειας».

Θεωρούνταν ύποπτοι για κάποιο λόγο και άρα έπρεπε να αρθεί το απόρρητο της επικοινωνίας;

Γινόταν «προληπτικά» και εάν ναι για ποιον λόγο, δεδομένου ότι μέχρι τώρα η ελληνική έννομη τάξη δεν περιλαμβάνει για τα στελέχη του κρατικού μηχανισμού υποχρεωτική… διαφάνεια τύπου «Οι ζωές των άλλων», για να θυμηθούμε τη γνωστή ταινία για τις παρακολουθήσεις στην Ανατολική Γερμανία.

Υπάρχει τόσο εκτεταμένη καχυποψία για στελέχη που έπρεπε να έχουν αυτή την «ειδική μεταχείριση»;

Είναι σαφές ότι πλέον η κυβέρνηση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν μπορούν να οχυρώνονται πίσω από το ότι είναι σε εξέλιξη δικαστική έρευνα και πρέπει να δώσουν απαντήσεις για μια υπόθεση που εξακολουθεί να ρίχνει βαριά σκιά στον πυρήνα της θεσμικής λειτουργίας της κυβέρνησης.