Οι ηφαιστειακές εκρήξεις πάντα προειδοποιούν για την δραστηριότητα, ποτέ όμως δεν «αποκαλύπτουν» τη χρονική στιγμή της έκρηξης, ωστόσο, οι γεωλόγοι -οι οποίοι παρακολουθούν στενά το Κολούμπος- προειδοποιούν ότι είναι θέμα χρόνου να ξαναγίνει μια μεγάλη έκρηξη
Δεκατρία χρόνια μετά το 2010 – οπότε και εξερράγη το Ηφαίστειο Eyjafjallajökull επηρεάζοντας άμεσα τη ζωή 2 εκατομμυρίων ανθρώπων και ακυρώνοντας πάνω από 60.000 πτήσεις σε όλη την Ευρώπη η Ισλανδία αντιμετωπίζει με ψυχραιμία ακόμα μία μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη.
Βεβαίως, στην Ισλανδία – σημειώνει ο Ευθύμης Λέκκας – κατά τακτά χρονικά διαστήματα, η ηφαιστειακή δραστηριότητα επανέρχεται όπως για παράδειγμα το 2014, οπότε και εξερράγη το ηφαίστειο Bardarbunga που βρίσκεται στο κέντρο της χώρας παράγοντας λάβα που κάλυψε 84 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το ηφαίστειο Fagradalsfjall που εξερράγη το 2021 δημιουργώντας ένα τεράστιο εργαστήριο φύσης κοντά στην πρωτεύουσα Reykjavik, το οποίο επισκέπτονταν χιλιάδες τουρίστες κάθε μέρα.
Η Ισλανδία είναι χώρα των ηφαιστείων, που εδώ και εκατομμύρια χρόνια έχει δομηθεί αποκλειστικά σχεδόν από λάβα, η οποία βρίσκει διέξοδο μέσα από δύο τεράστιες τεκτονικές πλάκες που αποκλίνουν και δημιουργούν κενό πλήρωσης από το διάπυρο μάγμα. Αυτό το χάσμα ουσιαστικά διατρέχει τη χώρα από τον βορρά έως τον νότο, διαιρώντας την σε δυο μεγάλα τεμάχη.
Σε κάθε περίπτωση η Ισλανδία είναι έτοιμη, κυρίως λόγω μεγάλης εμπειρίας, να αντιμετωπίσει μια τελική δράση του ηφαιστείου, με δομημένες υπηρεσίες παρακολούθησης, με εξοπλισμό, μέσα, με οργανωμένη πολιτική προστασία και κυρίως με ενημέρωση του γενικού πληθυσμού – σημειώνει ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών
Μεταφορικά, μπορούμε να προσομοιώσουμε την έκρηξη ενός ηφαιστείου με το σπάσιμο ενός μπαλονιού, που ποτέ δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το τελευταίο «φύσημα» που θα οδηγήσει στη θραύση.
Ένα παρόμοιο φαινόμενο αντιμετωπίσαμε το 2011-2012, στην Σαντορίνη, όπου υπήρχαν όλες οι ενδείξεις για την αύξηση της δραστηριότητας, ποτέ όμως δεν επήλθε η τελική έκρηξη, καθώς μετά από μια παρατεταμένη έντονη δραστηριότητα, οι μετρήσεις επανήλθαν τελικά σε φυσιολογικές τιμές «ηρεμίας».
Είναι προετοιμασμένη η Ελλάδα;
Την κρίσιμη εκείνη περίοδο, που περίσσευαν οι κινδυνολογικές «επιστημονικές» απόψεις, από ξένα κυρίως κέντρα, για μεγάλη επικείμενη έκρηξη που θα δημιουργούσε προβλήματα στον κορυφαίο τουριστικό προορισμό, θεσμοθετήθηκε η Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, που λειτουργεί στο πλαίσιο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας.
Η επιτροπή συγκροτείται από κορυφαίους επιστήμονες, εκπροσώπους Ερευνητικών Ιδρυμάτων και Πανεπιστημίων, οι οποίοι δεν εκφράζουν μόνο προσωπικές απόψεις, αλλά μεταφέρουν τις γενικότερες επιστημονικές θέσεις των Φορέων τους, ενώ παράλληλα αποτελούν και τον επιστημονικό σύμβουλο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Σύμφωνα πάντα με τον Ευθύμη Λέκκα, επιτροπή προσφάτως εισηγήθηκε την ενοργάνωση του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου με σύγχρονα συστήματα παρακολούθησης στα Μέθανα, στη Μήλο, στη Σαντορίνη, στην Κω και στη Νίσυρο, ενώ παράλληλα έχουν δεσμευτεί και οι αντίστοιχες πιστώσεις.
Ο εξοπλισμός αυτός είναι απολύτως απαραίτητος και θα αντικαταστήσει μέρος των τοποθετημένων από το 2012 οργάνων, τα οποία υπέστησαν φθορές από την έντονη διαβρωτική επίδραση του ηφαιστειακού περιβάλλοντος.
Ειδικά στη Σαντορίνη έχει εκπονηθεί από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και τους αρμόδιους φορείς το ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης του ηφαιστειακού κινδύνου με την κωδική ονομασία «Τάλως», το οποίο λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα, προβλέπει την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στα έργα και στις κρίσιμες υποδομές, την έγκαιρη μεταφορά των κατοίκων σε ασφαλή σημεία, τη διασφάλιση της συγκοινωνίας από θάλασσα και αέρα και κυρίως τη διαχείριση του μεγάλου αριθμού επισκεπτών, ιδίως κατά τη θερινή περίοδο.
«Θέμα χρόνου» να εκραγεί το ηφαίστειο στη Σαντορίνη -Τι προειδοποιούν γεωλόγοι
Σήμερα, το νησί της Σαντορίνης είναι από τις πιο σημαντικές περιοχές του ελληνικού τουρισμού, με πολυτελείς βίλες και θέρετρα που προσφέρουν μοναδικές αποδράσεις.
Οι απότομοι ηφαιστειακοί βράχοι του νησιού, που υψώνονται περίπου 1.000 πόδια πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, δημιουργούν ένα εντυπωσιακό γεωλογικό καμβά.
Ωστόσο, λίγοι συνειδητοποιούν ότι κάτω από το μαγευτικό καλειδοσκόπιο των χρωμάτων βρίσκεται ένα ενεργό ηφαίστειο.
Τα μυστικά του βυθού
Όπως επισημαίνεται στο αφιέρωμα του CNN, η Σαντορίνη είναι μέρος του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου, ενός από τα σημαντικότερα ηφαιστειακά πεδία στην Ευρώπη, το οποίο έχει δει πάνω από 100 εκρήξεις τα τελευταία 400.000 χρόνια.
Το πιο ενεργό υποθαλάσσιο και δυνητικά επικίνδυνο ηφαίστειο της Ανατολικής Μεσογείου, το Κολούμπος, βρίσκεται πέντε μίλια βορειοανατολικά της Σαντορίνης και αποτελεί μέρος του ίδιου ηφαιστειακού συστήματος.
Βυθισμένο στο Αιγαίο Πέλαγος, το Κολούμπος είναι ήσυχο εδώ και σχεδόν 400 χρόνια – αλλά δεν κοιμάται. Την τελευταία φορά που εξερράγη, το 1650, σκότωσε 70 ανθρώπους και προκάλεσε τσουνάμι ύψους 40 μέτρων. Καταγράφηκαν ισχυροί σεισμοί και μετασεισμοί, μαζί με τοξικά αέρια και καπνούς.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η έκρηξη του Κολούμπος θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλο όλεθρο. Μερικές από τις μεγαλύτερες ωκεανογραφικές αποστολές του κόσμου το έχουν επισκεφθεί και η παρακολούθηση έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια.
Ένα από τα μεγαλύτερα αμερικανικά ερευνητικά σκάφη, το πλοίο βαθιάς γεώτρησης JOIDES Resolution, ταξίδεψε στη Σαντορίνη για την πρώτη του αποστολή στη Μεσόγειο μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Φεβρουαρίου 2023.
Το επιβλητικό πλοίο έφερε «ένα ολόκληρο πλωτό εργαστήριο στην περιοχή», λέει ο ηφαιστειολόγος και συν-αρχηγός της αποστολής Tim Druitt. Με δυνατότητα γεώτρησης σε βάθος άνω των 8.000 μέτρων (26.000 πόδια) κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, οι ερευνητές συνέλεξαν ιζήματα που προηγουμένως δεν είχαν προσεγγιστεί για να προσπαθήσουν να ανασυνθέσουν την ιστορία της ηφαιστειότητας στην περιοχή.
Τα αποτελέσματα -οι πρώτες εκθέσεις αναμένονται μέσα στο 2024- θα βοηθήσουν τους επιστήμονες όχι μόνο να προβλέψουν μελλοντικές εκρήξεις, αλλά και να αποκαλύψουν τη συμπεριφορά άλλων ενεργών ηφαιστείων σε όλο τον κόσμο που αποτελούν απειλή για εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν κοντά τους. Μελετώνται επίσης οι σχέσεις μεταξύ σεισμών και ηφαιστείων.
Ένα ηφαίστειο που σιγοβράζει
Χάρη στην παγκόσμια φήμη της, η Σαντορίνη έχει δει μερικές από τις μεγαλύτερες τουριστικές επενδύσεις στη χώρα.
Ωστόσο, οι γεωλόγοι -οι οποίοι παρακολουθούν στενά το Κολούμπος- προειδοποιούν ότι είναι θέμα χρόνου να ξαναγίνει μια μεγάλη έκρηξη.
Ωστόσο, ο «χρόνος» στα χρόνια της γεωλογίας μπορεί να είναι εξαιρετικά αργός. Όταν εκρήγνυται, το Κολούμπος είναι ικανό να δημιουργήσει μια στήλη έκρηξης ύψους δεκάδων μιλίων και είναι επίσης ικανό να προκαλέσει τσουνάμι.
Η αυξημένη δραστηριότητα πριν από περίπου 10 χρόνια προκάλεσε ανησυχίες, αλλά έκτοτε έχει υποχωρήσει.
Εν τω μεταξύ, το 2020, ο Οργανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας παρουσίασε ένα σχέδιο 185 σελίδων για την αντιμετώπιση των συνεπειών μιας πιθανής ενεργοποίησης της ηφαιστειακής ομάδας της Σαντορίνης.
Ο καθαρισμός του βυθού δίνει «ανάσα» στο ηφαίστειο της Σαντορίνης
Ένα έργο πνοής για το ηφαίστειο της Σαντορίνης ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβρη και θα ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2024 και αφορά την απορρύπανση του βυθού.
Στο βόρειο όρμο του ηφαιστείου της Νέας Καμένης Σαντορίνης, το υποθαλάσσιο ηφαιστειακό τοπίο είναι μοναδικό, ενώ η περιοχή που βρίθει ζωής, ξεχωρίζει το είδος των Σπειρογράφων (Μεσογειακών δακτυλιοσκωλήκων) της οικογένειας Sabellidae.
Ένα είδος ιδιαίτερης οικολογικής, αναγεννητικής και δομικής για τους βυθούς σημασίας, όπου τα παλαιότερα απολιθώματα του Σπειρογράφου, είναι γνωστά από την Πρώιμη Ιουρασική περίοδο.
Συγκαταλέγονται στους οργανισμούς που βοηθούν στην κατασκευή βιογενών υφάλων (το αντίστοιχο των κοραλλιογενών υφάλων στην περιοχή της Μεσογείου) όπως τα σφουγγάρια, τα ασκίδια, τα δίθυρα μαλάκια (μύδια, στρείδια, κτλ.) κ.α.
Η αυξημένη πυκνότητα του οργανισμού στον αμμώδη βυθό του Ηφαιστείου, ενθαρρυντικό στοιχείο ενός υγιούς θαλάσσιου περιβάλλοντος, ζει δίπλα σε μια ιδιαίτερα επιβαρυμένη ζώνη απορριμμάτων στον μικρό κόλπο και ως δείγμα αξιοποίησης και σεβασμού στους βυθούς των θαλασσών μας απαιτείται η εξασφάλιση βιωσιμότητας του.
Η περιβαλλοντική οργάνωση Dive In Action, μετά από δυο χρόνια διερευνητικών διαδικασιών, πέτυχε την εξασφάλιση της υλοποίησης του έργου καθαρισμού του βυθού της Ερινιάς και την ανάδειξη της περιοχής ως τοπίο ιδιαίτερου κάλους, εφόσον ο ηφαιστειακός βυθός θα επιστρέψει στην πρότερα κατάσταση.
Στην Ερινιά η περιβαλλοντική οργάνωση έχει πραγματοποιήσει, από τις πρώτες μέρες του Οκτώβρη μέχρι σήμερα, 4 δράσεις και μέχρι τον Μάρτιο του 2024 θα υλοποιηθούν 4 ακόμη δράσεις. Ήδη έχει απομακρυνθεί από τον βυθό, ένας ιδιαίτερα μεγάλος όγκος απορριμμάτων κυρίως πλαστικών μιας χρήσης, ελαστικών και μπαταριών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου