Τις τελευταίες δεκαετίες, οι προσπάθειες της κοινωνίας στράφηκαν από την προστασία της ζωής των αθώων στην εξάλειψη του πόνου. Αυτό ίσως δεν μοιάζει να είναι μεγάλη αλλαγή, παρά μια μικρή μετατόπιση στην έμφαση. Ωστόσο, η φοβία που έχει αναπτυχθεί έχει πυροδοτήσει μια επικίνδυνη κοινωνική νεύρωση, η οποία υπονομεύει την κοινή λογική.
Του Wesley J. Smith
Επαναπροσδιορισμός φύλου
Ας ξεκινήσουμε με τον ηθικό πανικό του διεμφυλισμού. Στο όνομα της εξάλειψης των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με δυσφορία του φύλου1, η ιατρική ηθική που επιτάσσει την αποτροπή του κακού παραγκωνίζεται και οι συνέπειες είναι εις βάρος των ίδιων των ασθενών που χρήζουν βοηθείας.
Χαρακτηριστικοί είναι οι ισχυρισμοί οργανισμών όπως η διοίκηση Μπάιντεν και ο Αμερικανικός Παιδιατρικός Σύνδεσμος ότι τα παιδιά που νιώθουν δυσφορία με το φύλο τους – ή αλλιώς, που δεν ταυτίζονται με το φύλο του σώματός τους – θα έπρεπε να υπόκεινται ακόμα και σε δραστικές παρεμβάσεις: χορήγηση ορμονών, φαρμακευτική αγωγή που μπλοκάρει την εξέλιξη της εφηβείας, ακόμα και χειρουργικές επεμβάσεις όπως μαστεκτομές σε κορίτσια 12-17 ετών και ευνουχισμό, καταδικάζοντας τα παιδιά αυτά σε μια ζωή στειρότητας και ερωτικής δυσλειτουργίας. Η Πολιτεία της Καλιφόρνια έχει παρασυρθεί τόσο πολύ από τη συγκεκριμένη ιδεολογία ώστε ψήφισε νόμο που την καθιστά άσυλο για όσους θέλουν να επαναπροσδιορίσουν το φύλο τους.
Οι υπερασπιστές του επαναπροσδιορισμού του φύλου δικαιολογούν τη λήψη δραστικών μέτρων, υποστηρίζοντας ότι έτσι βοηθούν τα παιδιά να μην υποφέρουν συναισθηματικά και ότι περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό οι αυτοκτονίες των εφήβων. Η αξία όμως αυτών των επιχειρημάτων είναι ισχνή, καθώς παραβλέπει το φαινόμενο του από-επαναπροσδιορισμού, κατά το οποίο οι νέοι, μετά το πέρας της εφηβείας συνήθως, συνειδητοποιούν, αποδέχονται και ταυτίζονται με το φύλο του σώματός τους.
Παράλληλα, ευρωπαϊκές χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Σουηδία και η Φινλανδία έπαψαν να προωθούν τον επαναπροσδιορισμό φύλου, με την αιτιολογία ότι α) η σύγχυση φύλου είναι συνηθισμένη στα ανήλικα άτομα και συχνά παροδική, β) δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για το όφελος των ατόμων που υφίστανται ιατρικές παρεμβάσεις και γ) η πιθανότητα να προκληθεί βλάβη είναι αυξημένη (Βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας).
Δυστυχώς, τα κορυφαία ιατρικά περιοδικά στις ΗΠΑ προτιμούν να παραβλέπουν τις διαφωνίες και υποκρίνονται ότι δεν υπάρχουν διαφορετικές απόψεις πάνω σε αυτό το ζήτημα, δημοσιεύοντας το ένα άρθρο μετά το άλλο υπέρ του επαναπροσδιορισμού του φύλου.
Ευθανασία
Ας ρίξουμε τώρα μια ματιά στο θέμα της ευθανασίας. Οι νόμοι που υποστηρίζουν αυτή την πράξη στοχεύουν στην εξάλειψη του πόνου μέσω της εξάλειψης αυτού που βιώνει τον πόνο. Λέγεται ότι η υποβοηθούμενη αυτοκτονία περιορίζεται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν μπορεί να γίνει τίποτα άλλο για την αντιμετώπιση του πόνου ή της οδύνης και ότι υπάρχουν αυστηρές οδηγίες που μας προστατεύουν από την κατάχρηση αυτού του μέτρου. Αυτά είναι αερολογίες.
Στο Βέλγιο, την Ολλανδία και τον Καναδά η ιδέα της ευθανασίας είναι τόσο διαδεδομένη ώστε ο ιατρικά υποβοηθούμενος θάνατος είναι νόμιμος ακόμα και για τους ανάπηρους, τους ηλικιωμένους και, στην περίπτωση των δυο πρώτων χωρών, των διανοητικά άρρωστων (ο Καναδάς σκόπευε να περάσει τον νόμο για την ευθανασία των διανοητικά άρρωστων τον Μάρτιο, αλλά προς το παρόν έχει αναστείλει τις διαδικασίες).
Εν τω μεταξύ, και στις τρεις χώρες επιτρέπεται ο συνδυασμός της ευθανασίας με τη συλλογή οργάνων και προάγεται σε τέτοιο βαθμό ώστε στο Οντάριο του Καναδά ο αρμόδιος οργανισμός επικοινωνεί με το άτομο που πρόκειται να υποστεί ευθανασία για να ζητήσει τα όργανά του. Στις Πολιτείες των ΗΠΑ όπου είναι νόμιμη η ευθανασία, δεν προβαίνουν ακόμα σε τέτοιες κινήσεις. Αλλά οι ασθενείς μπορούν να λαμβάνουν τη μοιραία συνταγή μέσω τηλεδιάσκεψης, ενώ στο Όρεγκον πρόσφατα άρθηκαν οι περιορισμοί εντοπιότητας, ανοίγοντας το δρόμο για την ανάπτυξη του ‘αυτοκτονικού τουρισμού’.
Αμβλώσεις
Στο συγκεκριμένο ζήτημα, οι απόψεις είναι απόλυτες και ενίοτε ακραίες. Σε ορισμένες Πολιτείες, προκειμένου να μην υποφέρουν οι γυναίκες που δεν ήθελαν την εγκυμοσύνη τους, επιτρέπεται η άμβλωση ακόμα και λίγο πριν τον τοκετό. Όμως υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων που, αν και η άμβλωση τούς αφορά άμεσα και τους προκαλεί οδύνη – τα αγέννητα μωρά δηλαδή, τα οποία σύμφωνα με τις ανακαλύψεις της επιστήμης νιώθουν τον πόνο από τα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης – δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη σε αυτήν τη συζήτηση.
Τα δικαιώματα των ζώων
Πόσο μπορεί μια φαινομενικά ευγενής επιθυμία, η εξάλειψη του πόνου των συνανθρώπων μας στην προκειμένη, να αλλοιωθεί και να μεταλλαχθεί σε κάτι παράλογο και βλαβερό, όταν ξεπερνά το μέτρο και αγγίζει ακραία σημεία; Το Κίνημα για τον Εθελούσιο Αφανισμό της Ανθρωπότητας (Voluntary Human Extinction Movement) εύχεται να έχει το ανθρώπινο είδος τη μοίρα των δεινοσαύρων. Ένας καθηγητής, που θεωρείται μεγάλο όνομα στον τομέα του, έγραψε στο Journal of Medical Ethics blog (μπλογκ για την Ιατρική Ηθική) ότι είναι προτιμότερο να εξαφανιστούν τα ανθρώπινα όντα, για να γλιτώσουν από τη δυστυχία και τον πόνο δισεκατομμύρια αγέννητοι άνθρωποι. «Η έκταση του πόνου» που θα ένιωθαν, έγραψε, «συνηγορεί υπέρ της αποφυγής της ζωής εξ αρχής». Μα για όνομα του Θεού!
Η τάση για την εξάλειψη του πόνου δεν περιορίζεται στο ανθρώπινο βασίλειο. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια εργασία που υποστήριζε ότι θα έπρεπε να ψηφιστούν νόμοι για την προστασία των εντόμων. «Αν τα έντομα νιώθουν πόνο», γράφει, «η γεωργία, η καλλιέργεια εντόμων και τα παρασιτοκτόνα προκαλούν μαζική δυστυχία». Ε, όχι!
Παρατηρούμε ότι ισχύει η ίδια λογική που ακολουθούν οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων των ζώων – η οποία πρέπει να διακριθεί από την πρόνοια για τη σωστή φροντίδα των ζώων. Η ηθική των δικαιωμάτων των ζώων βασίζεται στον ισχυρισμό ότι οι άνθρωποι και τα ζώα είναι ίσοι από ηθική άποψη επειδή και οι δύο υποφέρουν. Συνεπώς, αυτά που γίνονται στα ζώα πρέπει να κρίνονται το ίδιο σαν να γίνονται σε ανθρώπους.
Μερικά χρόνια πριν, η οργάνωση ΡΕΤA (People for the Ethical Treatment of Animals / Άνθρωποι για την Ηθική Μεταχείριση των Ζώων) έφτασε να συγκρίνει κυριολεκτικά τη βρώση κρέατος με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, με το επιχείρημα ότι «όπως δολοφονήθηκαν οι Εβραίοι μαζικά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, έτσι αντιμετωπίζονται και τα ζώα στα βιομηχανικά κτηνοτροφικά συγκροτήματα, ζώντας τρομοκρατημένα υπό άθλιες συνθήκες, μέχρι να σταλθούν μαζικά στο σφαγείο. Ο δερμάτινος καναπές και η τσάντα σας είναι το ηθικό ανάλογο των φωτιστικών που φτιάχνονταν τότε από τα δέρματα όσων δολοφονούνταν στα ναζιστικά στρατόπεδα.»
Και τα δικαιώματα των φυτών και όλης της φύσης
Υπάρχουν και άλλοι που συνηγορούν υπέρ των δικαιωμάτων των φυτών και μιλούν για το πώς οι άνθρωποι οφείλουν να εμποδίσουν την οδύνη των φυτών. Ένας καθηγητής έγραψε στη New York Times ότι «όσον αφορά τα φυτά, δεν είναι άψυχα αντικείμενα αλλά έμψυχα όντα με συναίσθηση του καλού», εννοώντας ότι «δεν δικαιολογείται η καλλιέργειά τους». Τα περιβαλλοντικά κινήματα πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα, υποστηρίζοντας ότι όλα τα στοιχεία της φύσης, όπως τα ποτάμια, τα παγόβουνα κλπ, θα έπρεπε επίσης να έχουν δικαιώματα ανάλογα με τα ανθρώπινα.
Αρκετά όμως. Ο πόνος είναι μια αναπόδραστη πραγματικότητα, μέρος του κόσμου στον οποίο γεννηθήκαμε, μέρος της ζωής που κληθήκαμε να ζήσουμε. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε αδιάφοροι στον πόνο του άλλου είτε πρόκειται για ανθρώπους είτε ζώα είτε για φυτά. Και φυσικά και είναι καθήκον μας να περιορίζουμε τον πόνο όταν και όποτε μπορούμε – αυτή είναι η βάση πολλών αγαθοεργών πράξεων και ιδρυμάτων, όπως οι ιατρική φροντίδα, οι οργανώσεις που φροντίζουν τους άστεγους και τους άπορους, αλλά και το θεμέλιο του ανθρωπισμού εν γένει.
Η ολοκληρωτική εξάλειψη του πόνου όμως είναι μια ουτοπία. Δεν έχει λογική βάση και οδηγεί σε παράλυση της κοινής λογικής και σε ακραίες ιδεολογικές παραμορφώσεις, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν κατά ειρωνικό τρόπο ακριβώς το είδος του ‘κακού’ που οι ‘εχθροί του πόνου’ παλεύουν να αφανίσουν.
*Ο βραβευμένος συγγραφέας Wesley J. Smith είναι οικοδεσπότης του Humanize Podcast (Humanize.today), πρόεδρος του Κέντρου για την Ανθρώπινη Εξαίρεση του Ινστιτούτου Discovery και σύμβουλος του Συμβουλίου για τα δικαιώματα των ασθενών. Το τελευταίο του βιβλίο είναι το “Culture of Death: The Age of “Do Harm” Medicine”.
Σημειώσεις
1. δυσφορία του φύλου: Δυσφορία του φύλου ονομάζεται το στρες που βιώνει ένα άτομο εξαιτίας της σύγκρουσης μεταξύ του φύλου το οποίο του αποδόθηκε αμέσως μετά την γέννηση και με το οποίο μεγάλωσε και του φύλου με το οποίο νοιώθει πως ταυτίζεται. Κατά τη γέννηση, το φύλο αποδίδεται με βάση την εμφάνιση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων του νεογνού και αναφέρεται ως ‘βιολογικό ή γενετικό φύλο’. Άτομα με δυσφορία του φύλου επιθυμούν να ζήσουν ως μέλη του αντίθετου φύλου. (από το άρθρο «Δυσφορία του φύλου: Κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας» της Ευαγγελίας Χαρμανδάρη, MD, MSc, PhD, MRCP(UK), CCST(UK). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) https://www.youth-health.gr/index.php?pid=27&sn=377
2. «Το βιολογικό σύστημα που επιτρέπει στο έμβρυο να αισθάνεται πόνο αναπτύσσεται στις αρχές της εγκυμοσύνης. Χρειάζονται όμως εβδομάδες για να συνδεθεί πλήρως το περίπλοκο σύστημα νευρώνων και εγκεφαλικών δομών που επιτρέπουν στα αισθητήρια όργανα να στέλνουν μηνύματα πόνου ώστε να αποκωδικοποιηθούν από τον εγκέφαλο. https://www.mothersblog.gr/paidi/anaptyxi/story/114120/mporei-to-emvryo-na-niosei-pono-mesa-sti-mitra
Παράλληλα, υπάρχει μια διαμάχη σχετικά με το αν και από πότε το έμβρυο συνειδητοποιεί τον πόνο, το οποίο σχετίζεται με την ανάπτυξη ορισμένων νευρώνων που συνδέουν τα διάφορα αισθητήρια όργανα με τον εγκέφαλό του. Τα πορίσματα των ιατρικών ερευνών δεν έχουν καταλήξει ακόμα σε σαφή συμπεράσματα. http://iatrikesexelixeis.gr/iatrikes-eidikotites/algologia/item/110-το-έμβρυο-δεν-πονά.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου