Αυτή είναι η γηραιότερη γυναίκα του κόσμου: Έζησε πριν από 45.000 χρόνια

 Το 1950, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα κομμένο κρανίο θαμμένο βαθιά μέσα σε ένα σύστημα σπηλαίων στην Τσεχία.

Επειδή το κρανίο χωρίστηκε στη μέση, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα σκελετικά υπολείμματα ήταν δύο ξεχωριστών ατόμων.

Ωστόσο, μέσω της αλληλουχίας του γονιδιώματος που έγινε δεκαετίες αργότερα, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κρανίο ανήκε στην πραγματικότητα σε ένα μόνο άτομο: μια γυναίκα που έζησε πριν από 45.000 χρόνια.

Οι ερευνητές την ονόμασαν Zlatý kůň στα Τσεχικά, σε ένα σημείο σε έναν λόφο πάνω από το σύστημα των σπηλαίων. Περαιτέρω ανάλυση του DNA της αποκάλυψε ότι το γονιδίωμά της είχε περίπου 3% καταγωγή από Νεάντερταλ, ότι ήταν μέρος ενός πληθυσμού πρώιμων σύγχρονων ανθρώπων που πιθανότατα ζευγαρώθηκαν με Νεάντερταλ και ότι το γονιδίωμά της ήταν το παλαιότερο σύγχρονο ανθρώπινο γονιδίωμα που έχει ποτέ αναλυθεί.

Για να δημιουργήσουν την ομοιότητα της γυναίκας, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα που συλλέχθηκαν από πολλές υπάρχουσες αξονικές τομογραφίες (CT) του κρανίου της που αποτελούν μέρος μιας διαδικτυακής βάσης δεδομένων. Ωστόσο, όπως οι αρχαιολόγοι που ανακάλυψαν τα λείψανά της πριν από περισσότερα από 70 χρόνια, ανακάλυψαν ότι λείπουν κομμάτια του κρανίου, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου τμήματος της αριστερής πλευράς του προσώπου της.

«Μια ενδιαφέρουσα πληροφορία σχετικά με το κρανίο είναι ότι το ροκάνισε ένα ζώο μετά τον θάνατό της», είπε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Cícero Moraes, ένας Βραζιλιάνος ειδικός στα γραφικά. «Αυτό το ζώο θα μπορούσε να ήταν λύκος ή ύαινα, ζώα παρόντα στην πανίδα εκείνη την εποχή)».

Για να αντικαταστήσουν τα κομμάτια που λείπουν, ο Moraes και η ομάδα του χρησιμοποίησαν στατιστικά δεδομένα που συγκεντρώθηκαν το 2018 από ερευνητές κι έτσι δημιούργησαν μια ανακατασκευή του κρανίου. Συμβουλεύτηκαν επίσης δύο αξονικές τομογραφίες - μιας σύγχρονης γυναίκας και ενός άνδρα - καθώς δημιούργησαν το ψηφιακό πρόσωπο.

Μια ασπρόμαυρη εκδοχή της προσέγγισης προσώπου. (Εικόνα: Cícero Moraes)

«Αυτό που τράβηξε περισσότερο την προσοχή μας ήταν η στιβαρότητα της δομής [του προσώπου], ειδικά της κάτω γνάθου [κάτω γνάθος]», είπε ο Moraes. «Όταν [οι αρχαιολόγοι] βρήκαν το κρανίο, οι πρώτοι ειδικοί που το ανέλυσαν νόμιζαν ότι ήταν άνδρας και είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί. Εκτός από το ότι το κρανίο έχει χαρακτηριστικά που είναι πολύ συμβατά με το ανδρικό φύλο των σημερινών πληθυσμών», το οποίο περιελάμβανε «στιβαρό» σαγόνι.

«Βλέπουμε ότι η δομή της γνάθου του Zlatý kůň τείνει να είναι πιο συμβατή με τους Νεάντερταλ», πρόσθεσε.

Το δυνατό σαγόνι δεν ήταν το μόνο χαρακτηριστικό που τράβηξε την προσοχή των ερευνητών. Διαπίστωσαν επίσης ότι ο ενδοκράνιος όγκος της γυναίκας, η κοιλότητα όπου βρίσκεται ο εγκέφαλος, ήταν μεγαλύτερος από εκείνον των σύγχρονων ατόμων στη βάση δεδομένων. Ωστόσο, ο Moraes αποδίδει αυτόν τον παράγοντα σε «μια μεγαλύτερη δομική συγγένεια μεταξύ της Zlatý kůň και των Νεάντερταλ παρά μεταξύ αυτής και των σύγχρονων ανθρώπων», είπε.

«Μόλις είχαμε το βασικό πρόσωπο, δημιουργήσαμε πιο αντικειμενικές και επιστημονικές εικόνες, χωρίς χρωματισμό (σε κλίμακα του γκρι), με μάτια κλειστά και χωρίς μαλλιά», είπε ο Moraes. «Αργότερα, δημιουργήσαμε μια εκδοχή με χρωματισμένο δέρμα, ανοιχτά μάτια, γούνα και μαλλιά. Ο στόχος της δεύτερης είναι να προσφέρει ένα πιο κατανοητό πρόσωπο.»

Το αποτέλεσμα είναι μια ζωντανή εικόνα μιας γυναίκας με σκούρα, σγουρά μαλλιά και καστανά μάτια.

«Τα γενετικά δεδομένα από τη Zlatý kůň στα οποία έχω δουλέψει δεν μπορούν να μας πουν πολλά για τα χαρακτηριστικά του προσώπου της», είπε ο Posth, καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Tübingen στη Γερμανία. «Κατά τη γνώμη μου, τα μορφολογικά δεδομένα μπορούν να παρέχουν μια λογική ιδέα για το σχήμα του κεφαλιού και του προσώπου της, αλλά όχι μια ακριβή αναπαράσταση των μαλακών ιστών της».