Άρης Χατζηστεφάνου
Βρέθηκα για λίγες ώρες στο σχολείο των φυλακών Κορυδαλλού προσκεκλημένος να μιλήσω για τα φαινόμενα προπαγάνδας και
παραπληροφόρησης σε προεκλογικές περιόδους. Για πρώτη φορά, όμως, αισθάνθηκα ότι δεν ήμουν σε θέση να απαντήσω στις ερωτήσεις των μαθητών.«Eάν ένας δημοσιογράφος με το ρεπορτάζ του καταστρέψει ολοκληρωτικά τη ζωή ενός κρατουμένου, ο οποίος τελικά αποδειχθεί αθώος, δεν θα πρέπει να αντιμετωπίσει ποινικές ευθύνες; Δεν πρέπει να πηγαίνουν και οι δημοσιογράφοι φυλακή;» με ρώτησε ένας κρατούμενος.
Είχα προετοιμαστεί για πολλών ειδών ερωτήσεις, αλλά όχι για τη συγκεκριμένη. Προσπάθησα να ψελλίσω κάτι για τις συμπληρωματικές δίκες της Νυρεμβέργης, όπου μεταξύ άλλων δικάστηκε και καταδικάστηκε και ο λεγόμενος εκδότης του Χίτλερ, Γιούλιους Στράιχερ, για την αντισημιτική προπαγάνδα που συνέβαλε στο Ολοκαύτωμα.
Ενας άλλος κρατούμενος με βοήθησε θυμίζοντας την καταδίκη δημοσιογράφων στη Ρουάντα για τα καλέσματα μίσους που οδήγησαν στη γενοκτονία. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είχα απαντήσει σοβαρά στην ερώτηση.
Οχι, έπρεπε να του πω: δυστυχώς ένας δημοσιογράφος μπορεί να καταστρέψει ολοκληρωτικά τη ζωή ενός ανθρώπου και να μην υποστεί την παραμικρή συνέπεια. Ισως οι δημοσιογράφοι που έχουν στηρίξει επεκτατικούς πολέμους με ψευδή στοιχεία να έχουν «σκοτώσει» περισσότερους ανθρώπους από όλους τους δολοφόνους που έχουν περάσει από όλες τις φυλακές του κόσμου.
Είχα συνηθίσει τους τελευταίους μήνες να μιλάω (πολλές φορές και σε σχολεία) για τις επιπτώσεις της προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης με αφορμή την κυκλοφορία του νέου μου βιβλίου. Πρώτη φορά όμως καθόμουν απέναντι σε ανθρώπους που βιώνουν με τόσο τραγικό τρόπο στο πετσί τους την τρομολαγνεία των δελτίων ειδήσεων.
Κάθε παραπλανητική είδηση για δήθεν αύξηση της εγκληματικότητας (για να στηριχτεί η ατζέντα του «νόμου και της τάξης» κάποιου δεξιού πολιτικού) μετριέται σε περαιτέρω συμφόρηση των φυλακών.
Κάθε εμμονική, ad nauseam αναφορά των δημοσιογράφων σε έναν κρατούμενο που παραβίασε τους όρους της άδειάς του, στερεί από δεκάδες άλλους το μοναδικό προνόμιο που τους έδινε μια μικρή ελπίδα για να επιβιώνουν στις φρικτές συνθήκες των φυλακών Κορυδαλλού.
Για εμένα η πληροφορία ότι την περασμένη εβδομάδα άνοιξε αθόρυβα μια κερκόπορτα για τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση των φυλακών στην Ελλάδα είναι απλώς ακόμη μία είδηση. Για αυτούς τους ανθρώπους, συνιστά τη δημιουργία ενός «σωφρονιστικού» συστήματος αμερικανικού τύπου το οποίο θα τους αντιμετωπίζει σαν «πελάτες» – θα θέλει δηλαδή περισσότερους κρατούμενους που θα παραμένουν περισσότερο χρόνο στη φυλακή.
Ολοι οι κρατούμενοι-μαθητές παρακολουθούσαν με μεγάλη προσοχή τα παραδείγματα παραπληροφόρησης που τους παρουσίαζα, όπως το φαινόμενο της Copaganda, της προπαγάνδας του αστυνομικού δελτίου ειδήσεων.
Παρ’ όλα αυτά, σου έδιναν συνεχώς την εντύπωση ότι είχαν περισσότερα να πουν από όσα είχαν να ακούσουν. Στις ερωτήσεις τους, που ήταν μάλλον ρητορικές, μιλούσαν για το ανύπαρκτο σύστημα δικαιοσύνης στην Ελλάδα, για τους δημοσιογράφους που δεν έγραψαν ποτέ ούτε μια λέξη για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής τους κ.ο.κ
Οι καθηγητές τους, που βρίσκονταν μαζί μας, έγνεφαν συγκαταβατικά σε κάθε ερώτηση. Αν και κανένας δεν κατέθεσε κάποιο παράπονο, εύκολα καταλάβαινες ότι το σχολείο είναι μια όαση αλλά ταυτόχρονα και ένα ξένο σώμα μέσα στο συγκρότημα φυλακών, όπου δεν υπήρχε ποτέ πραγματική πρόθεση σωφρονισμού των κρατουμένων. Αλλωστε για να καταφέρει ένας κρατούμενος να καθίσει στα θρανία πρέπει να περάσει έναν καφκικό μαραθώνιο γραφειοκρατίας. Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του μονοθέσιου Δημοτικού εγκρίθηκαν 25 μαθητές από τους 200 κρατούμενους που είχαν ζητήσει να παρακολουθήσουν τα μαθήματα.
Η διευθύντρια εκπαιδευτικών δομών του Καταστήματος Κορυδαλλού, Πέπη Ορφανάκη, μου εξηγεί ότι καθώς οι μαθητές δεν μπορούν να δουν τον έξω κόσμο (π.χ. να επισκεφθούν ένα μουσείο), πρέπει ο έξω κόσμος να κοιτάξει προς αυτούς. Κάθε επίσκεψη ενός καλλιτέχνη, ενός κωμικού ή ακόμη και ενός δημοσιογράφου στο σχολείο των φυλακών μετατρέπεται σε «γεγονός» ικανό να σπάσει την αφόρητη ρουτίνα.
Θα περίμενε βέβαια κανείς ότι σε αυτές τις συνθήκες εγκλεισμού, όπου βασική πηγή ενημέρωσης είναι τα δελτία ειδήσεων των ιδιωτικών σταθμών, οι άνθρωποι αυτοί θα είχαν μετατραπεί σε «ζόμπι» της ενημέρωσης. Κι όμως, απέναντί μου είχα πολίτες πολύ πιο υποψιασμένους και ικανούς να αντιληφθούν το στημένο παιχνίδι των ειδήσεων. Ισως γιατί είναι τα πραγματικά θύματα του μηχανισμού προπαγάνδας.
«Εμάς ποιος θα μας δώσει πίσω τις ημέρες της ζωής μας που περνάμε μακριά από τις γυναίκες και τα παιδιά μας επειδή στην Ελλάδα δεν λειτουργεί η Δικαιοσύνη;» ήταν η τελευταία ερώτηση που μου έθεσε ένας κρατούμενος. Από το μυαλό μου πέρασε η φράση του Μάνου Χατζιδάκι, ότι «ο χαμένος χρόνος (ενός κρατούμενου) είναι χειρότερος και από το θάνατο». Αυτή τη φορά όμως δεν προσποιήθηκα καν ότι είχα κάτι ενδιαφέρον να πω. «Δεν έχω απάντηση», του είπα, «και σου ζητάω συγγνώμη γι’ αυτό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου