Tο ξέσπασμα της έμφυλης βίας έκανε τα στόματα να ανοίξουν - H έξαρση του φαινομένου και οι δράσεις για την αντιμετώπισή του

 Λίνα Γιάνναρου

Ηταν καλοκαίρι του 2013 όταν η δικηγόρος Καλυψώ Γούλα, τότε αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Θεσσαλονίκης,

εγκαινίαζε τον πρώτο Ξενώνα Φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών στην πόλη. «Τότε δεν πίστευε πολύς κόσμος στην ανάγκη για τη δημιουργία τέτοιων δομών. Υπήρχαν φωνές που έλεγαν “σιγά, πόσες γυναίκες θα έρθουν;”», θυμάται. Δέκα χρόνια –και μια πανδημία– μετά, και την αποκάλυψη της κορυφής του παγόβουνου της έμφυλης βίας στη χώρα, οι φωνές αυτές έχουν επιτέλους σιγήσει. «Σήμερα δεν έχει γίνει απλώς αντιληπτή η χρησιμότητα τέτοιων δομών, αλλά υπάρχει αίτημα για ακόμα περισσότερες», λέει η ίδια.

Είναι σε θέση να γνωρίζει πολύ καλά τις ανάγκες. Πριν από περίπου ένα χρόνο μεταπήδησε από την τοπική αυτοδιοίκηση στη θέση της γενικής γραμματέως Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων από όπου εποπτεύει όλο το δίκτυο των δομών: 44 συμβουλευτικά κέντρα, 19 ξενώνες φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών και των παιδιών τους και βέβαια την 24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900. Αλλαξε άραγε αυτή η μετακίνηση την οπτική της; «Διευρύνθηκε ο ορίζοντας», απαντά. «Αυτό είναι και το στοίχημα, πώς δηλαδή από μια μικρότερη κλίμακα περνάς στο επίπεδο να σχεδιάζεις πολιτικές και να εφαρμόζεις πρακτικές σε εθνικό επίπεδο με απώτερο σκοπό την καλύτερη και πιο άμεση αντιμετώπιση των φαινομένων βίας».

Ωστόσο ανέλαβε σε περίοδο έξαρσης της βίας. Πώς το αντιμετωπίζει; «Ο αριθμός που προκύπτει από την καταγραφή γυναικών θυμάτων γυναικοκτονίας στο πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας, ανήλθε το 2021 σε 23 με βάση τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., εκ των οποίων οι 15 με θύματα γυναίκες από άνδρα δράστη και κριτήριο της σχέσης θύματος-δράστη, να είναι σύντροφοι είτε πρώην σύντροφοι, και αντίστοιχα για το έτος 2022, με βάση το ίδιο κριτήριο ο αριθμός ανέρχεται σε 13. Η θανατηφόρα βία κατά των γυναικών και η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής είναι κάτι που με πεισμώνει. Σύμφωνα πάντως με τα στατιστικά στοιχεία που συλλέγουμε από τη γραμμή SOS 15900, τα χρόνια της πανδημίας μπορεί να καταγράφηκαν περισσότερα περιστατικά βίας, αλλά παράλληλα άνοιξαν τα στόματα. Οχι μόνον τα θύματα αλλά πλέον και τρίτα πρόσωπα, όπως γείτονες, συγγενείς, φίλοι, καταγγέλλουν».

Ο «Οδηγός Τσέπης»

Σε αυτούς απευθύνεται ο νέος Οδηγός Τσέπης για την Εμφυλη Βία, η ψηφιακή εφαρμογή που παρουσιάστηκε πρόσφατα και δίνει πληροφορίες για τον ορθό τρόπο αλληλεπίδρασης με άτομα που έχουν κακοποιηθεί. Στόχος να μη δημιουργηθεί περαιτέρω «ζημία» ή θυματοποίηση ή ακόμα και αποθάρρυνση στο άτομο που αποκαλύπτει το περιστατικό που έχει βιώσει. Η Καλυψώ Γούλα θεωρεί ότι είναι μια δράση που θα φέρει απτά, συγκεκριμένα αποτελέσματα, θα κάνει τη διαφορά. «Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές αντιδράσεις σε καταστάσεις άγχους και κρίσης και ζητούν διαφορετικά βοήθεια. Ή ότι δεν βοηθάει να πεις σε κάποιον που έχει υποστεί έμφυλη βία ότι “έχω μια φίλη που έχει πάθει το ίδιο”. Ή ότι η έγκαιρη πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα μπορεί να αποτρέψει τη μόλυνση από τον ιό του έιτζ και μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη».

Εκτός από πληροφορίες για το τι να κάνουμε και τι να πούμε σε ένα άτομο που θα μας εκμυστηρευτεί ένα περιστατικό έμφυλης βίας, στον Οδηγό μπορούμε να βρούμε όλες τις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας (τηλεφωνική γραμμή, κατά τόπους συμβουλευτικά κέντρα και ξενώνες) καθώς και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες.

Στερεότυπα

Αν μπορούσε μαγικά να αλλάξει ένα πράγμα, αύριο κιόλας, ποιο θα ήταν αυτό; «Τα βαθιά ριζωμένα στερεότυπα. Θα ήθελα η Ελλάδα, ένα σύγχρονο και προοδευτικό ευρωπαϊκό κράτος, να μπορέσει να ξεπεράσει αγκυλώσεις και ιδεοληψίες, να δουλέψει συστηματικά ελαχιστοποιώντας τις αδυναμίες του συστήματος, ώστε η ισότητα των φύλων, η αποδοχή της διαφορετικότητας και η συμπερίληψη των αδυνάτων, να αποτελούν πραγματικότητα και να οδηγήσουν σε εξάλειψη αντικοινωνικών συμπεριφορών. Η ισότητα των φύλων φαντάζει ενίοτε σαν φιλοσοφικό ιδεώδες, ωστόσο υπάρχουν καλές πρακτικές άλλων χωρών που θα ήθελα να εφαρμόσουμε και στη χώρα μας. Δυστυχώς αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με ένα μαγικό ραβδί, είναι προϊόν ενημέρωσης και συστηματικής εκπαίδευσης».

Είναι φεμινίστρια; «Φεμινίστρια του 21ου αιώνα, μια εργαζόμενη γυναίκα που διεκδικεί τα δικαιώματά της. Στην υπόθεση της υπεράσπισης των δικαιωμάτων και της ισότητας όμως δεν περισσεύει κανείς. Δεν θεωρώ ότι οι άνδρες είναι εναντίον των γυναικών ούτε οι γυναίκες απέναντι στους άνδρες. Είμαστε μαζί και διεκδικούμε τα αυτονόητα για να πάμε όλοι μπροστά».