Το μυστικό γεύμα στην Αθήνα και οι αραβικές νύχτες του M. Σχοινά

 Ιωάννα Λουλούδη και Simon Van Dorpe,Salsabil Fayed, Ada Homolova* Κωνσταντίνα Μαλτεπιώτη**

Στον απόηχο του σκανδάλου Qatar-gate η ολλανδική πλατφόρμα Follow the Money σε συνεργασία με το Reporters United και την

«Εφ.Συν.» εξέτασαν τα πρόσφατα επαγγελματικά ταξίδια του Ελληνα επιτρόπου στις χώρες του Κόλπου: από το μυστικό γεύμα με τους Μπιν Σαλμάν, Μητσοτάκη, Καϊλή στην Αθήνα ώς τα πληρωμένα ταξίδια στον Κόλπο, τις μπίζνες της ελληνικής κυβέρνησης με τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία και την εκκωφαντική σιωπή του για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή.

Το αναρτημένο πρόγραμμα του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτη Σχοινά, στην ιστοσελίδα της Κομισιόν περιλαμβάνει μία καταχώριση για ένα ταξίδι-αστραπή στην Αθήνα στις 27 Ιουλίου 2022. Αιτία; «Συναντήσεις με την ελληνική κυβέρνηση που οργανώθηκαν από τον Πρωθυπουργό». Στον επίσημο λογαριασμό του στο Twitter εκείνη την ημέρα υπάρχει μόνο μία ανάρτηση για το πρόγραμμα Erasmus+ και μία απάντηση σε σχόλια του Ούγγρου πρωθυπουργού Ορμπαν. Στο πρόγραμμα του Ελληνα πρωθυπουργού για την ίδια ημέρα δεν υπάρχει αναφορά στην επίσκεψη του εκπροσώπου της Κομισιόν. Τι έκανε λοιπόν στην Αθήνα ο κ. Σχοινάς;

Η απάντηση κρύβεται σε άρθρο της ιταλικής εφημερίδας Domani, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο και εξετάζει την επίσκεψη του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι, στην Αθήνα με αφορμή ένα ιδιωτικό γεύμα προς τιμήν του πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σάλμαν, ο οποίος μία ημέρα πριν πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη επίσκεψή του στη χώρα μας. Ηταν μάλιστα το πρώτο επίσημο ταξίδι του στην Ευρώπη μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο σαουδαραβικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη το 2018, η οποία, σύμφωνα με τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, πραγματοποιήθηκε με την έγκριση του Μπιν Σαλμάν.

Ο Σαουδάραβας ηγέτης, που είχε υποδεχτεί στο Ριάντ τον Κυριάκο Μητσοτάκη τον Φεβρουάριο του 2020 και τον Οκτώβριο του 2021, δεν ήρθε στην Αθήνα με άδεια χέρια, καθώς εκτιμάται στα 4 δισ. ευρώ τουλάχιστον η αξία των συμφωνιών που υπογράφτηκαν στο ταξίδι αυτό. Στις «αποσκευές» του ο Μπιν Σαλμάν φέρεται να είχε ακόμη μία πρόταση δισεκατομμυρίων που συζήτησε ιδιωτικά με τον Ελληνα πρωθυπουργό. Οπως αποκάλυψε πρόσφατα το Politico, ο «MBS» φέρεται να πρότεινε να πληρώσει την κατασκευή νέων γηπέδων σε Ελλάδα και Αίγυπτο με την προϋπόθεση να συμφωνήσουν να συμμετέχουν μαζί με τη Σαουδική Αραβία στη διεκδίκηση του Μουντιάλ 2030.

Η αποστολή του Μπιν Σαλμάν αποτελούνταν από 700 άτομα που έφτασαν στην Αθήνα με 7 αεροσκάφη και διέμειναν στο πολυτελές ξενοδοχείο Four Seasons στον Αστέρα Βουλιαγμένης. Εκεί φέρεται να παρατέθηκε και ιδιωτικό γεύμα προς τιμήν του «MBS» με «οικοδεσπότη», κατά το ιταλικό δημοσίευμα, τον Θοδωρή Κυριακού, πρόεδρο του ομίλου ANTENNA, του οποίου το 30% των μετοχών αποκτήθηκε τον περασμένο Μάρτιο έναντι 225 εκατ. ευρώ από έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους μέσων ενημέρωσης στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική: το MBC Group, με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, γειτονική χώρα και στρατηγικό σύμμαχο του σαουδαραβικού βασιλείου.

Στο γεύμα αναφέρεται ότι συμμετείχαν ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Εντι Ράμα, που δήλωσε στους Ιταλούς δημοσιογράφους ότι βρέθηκε στην Αθήνα ελπίζοντας σε μια ενεργειακή συμφωνία καθώς «o MBS είναι φίλος», ο πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου Ντρίταν Αμπάζοβιτς, ο Σαουδάραβας υπουργός Ενέργειας αλλά και ακόμη δύο πρόσωπα: ο επιφορτισμένος με το χαρτοφυλάκιο της «προστασίας του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς και η τότε αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Εύα Καϊλή. Κανένας από τους δύο δεν είχε δηλώσει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα στο επίσημο πρόγραμμά τους.

 

To Reporters United απέστειλε ερωτήματα σχετικά με το γεύμα στον Αστέρα προς τον κ. Μητσοτάκη, τον κ. Σχοινά και τον κ. Κυριακού. Μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης δεν είχαμε λάβει κάποια απάντηση.

Ολα αυτά συνέβησαν μόλις πέντε μήνες προτού ξεσπάσει το σκάνδαλο Qatar-gate, το οποίο ανέδειξε τις υπόγειες και εκτός νόμου διαδρομές που εξυπηρετούν την αγορά επιρροής στα κέντρα αποφάσεων σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο. Στο επίκεντρό του η Ελληνίδα πρώην ευρωβουλευτίνα Εύα Καϊλή, που παραμένει προφυλακισμένη από τον περασμένο Δεκέμβριο και κατηγορείται ότι συμμετείχε σε μια ομάδα που λάμβανε χρήματα και δώρα από Κατάρ και Μαρόκο με αντάλλαγμα ψήφους σε κοινοβουλευτικά ψηφίσματα.

Μπορεί στο παζλ αυτό να εμπλέκεται και η Σαουδική Αραβία;

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού Spiegel, ο σύντροφος της Καϊλή, Φραντσέσκο Τζιόρτζι, φέρεται να είπε στις βελγικές αρχές ότι μαζί με τον πρώην ευρωβουλευτή Πιερ-Αντόνιο Παντσέρι είχαν εξετάσει, μόλις μία εβδομάδα πριν συλληφθούν, το ενδεχόμενο συνεργασίας με εκπρόσωπο της Σαουδικής Αραβίας. Σύμφωνα με τον Τζιόρτζι, «συνάντησαν τον Σαουδάραβα πρέσβη στην αποστολή της Μαυριτανίας στην Ε.Ε., ο οποίος ήθελε πληροφορίες για το τι λέγεται για τη χώρα του στο Ευρωκοινοβούλιο». Απευθύναμε ερώτημα για όλα τα παραπάνω προς την Εύα Καϊλή μέσω του δικηγόρου της, ωστόσο δεν λάβαμε απάντηση.

Πολυτέλεια στα ταξίδια, εκπτώσεις στα δικαιώματα

Ο Ελληνας επίτροπος αναφέρεται πάντα στο Κατάρ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως «εταίρους» της Ε.Ε. και μάλιστα σε συνέντευξη σε αγγλόφωνη εφημερίδα των ΗΑΕ χαρακτήρισε για τη χώρα αυτή «φάρο ισχύος, επιρροής και έμπνευσης»

Πολλά βλέμματα συγκέντρωσε με το ξέσπασμα του Qatar-gate και ο Μαργαρίτης Σχοινάς, που βρέθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2022 στην Ντόχα για την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου και είχε τότε μόνο καλά λόγια για τη διοργανώτρια χώρα. «Το Κατάρ, η πρώτη αραβική και η πιο μικρή χώρα που διοργάνωσε ποτέ το Παγκόσμιο Κύπελλο, ολοκλήρωσε μεταρρυθμίσεις και αξίζει παγκόσμια επιτυχία» δήλωνε ο Ευρωπαίος επίτροπος, που γνωστοποιούσε μέσω Twitter ότι είχε συναντήσεις με τον υπουργό Εξωτερικών και τον υπουργό Εργασίας του Κατάρ, πρόσωπο που είχε δεχτεί διεθνώς τη μεγαλύτερη κριτική για τις τραγικές συνθήκες εργασίας χιλιάδων εργαζόμενων μεταναστών κατά την κατασκευή των γηπέδων για τις ανάγκες του Μουντιάλ.

Ερωτηθείσα τον Δεκέμβριο εάν οι δικαστικές αρχές στο Βέλγιο ερευνούν στο πλαίσιο του Qatar-gate μέλη της Κομισιόν και αν υποστηρίζει τις δημόσιες δηλώσεις του Σχοινά, η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε αποφύγει να απαντήσει. Μία ημέρα μετά ο ίδιος ο Ελληνας επίτροπος επιχειρούσε να δώσει τη δική του απάντηση λέγοντας: «Σε όλες τις δημόσιες δηλώσεις μου για το Κατάρ, κάθε λέξη είναι απολύτως, 100 τοις εκατό συμβατή με τις πολιτικές της Επιτροπής. Μετά από 32 χρόνια δημόσιας υπηρεσίας υπάρχει μόνο φως. Τουιτάρω και θα συνεχίσω να το κάνω ως ένδειξη διαφάνειας».

Η ολλανδική ερευνητική ομάδα Follow the Money ανέλυσε τις δηλωμένες αποστολές και τα έξοδα των Ευρωπαίων επιτρόπων από το 2020 ώς το 2023, για να διαπιστώσει ότι ο Μαργαρίτης Σχοινάς ήταν εκείνος που πέρασε τις περισσότερες νύχτες στην αραβική χερσόνησο, πραγματοποιώντας επίσημα 11 διανυκτερεύσεις σε τρία διαφορετικά ταξίδια.

Ο Σχοινάς έκανε το πρώτο επίσημο ταξίδι του στην περιοχή επισκεπτόμενος το Ντουμπάι στο πλαίσιο της έκθεσης «Expo 2020 Dubai» το φθινόπωρο του 2021. Για την τετραήμερη επίσκεψή του μεταξύ 21-25 Οκτωβρίου ο Ελληνας επίτροπος δήλωσε 4.421,50 ευρώ ως έξοδα ταξιδιού στην Επιτροπή. Ομως στην κατηγορία ξενοδοχειακών εξόδων εμφανίζεται ένα μηδενικό.

Απαντώντας σε ερωτήσεις τού Follow the Money η Κομισιόν παραδέχεται ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κάλυψαν αυτές τις δαπάνες: «Ο Αντιπρόεδρος [Σχοινάς] κλήθηκε από την Πρόεδρο [Φον ντερ Λάιεν] να εκπροσωπήσει την Επιτροπή στην Expo 2020 στο Ντουμπάι / Ημέρα Τιμής της Ε.Ε. Σύμφωνα με την καθιερωμένη πρακτική και την κουλτούρα της φιλοξενίας, τα ΗΑΕ παρείχαν κατάλυμα σε όλους τους VIP που παρευρέθησαν στην Εκθεση».

Η Επιτροπή επιβεβαίωσε επίσης ότι ο Σχοινάς διέμεινε στο ξενοδοχείο St. Regis στο Ντουμπάι και στο Emirates Palace στο Αμπου Ντάμπι, το οποίο περιγράφει στον ιστότοπό του ότι βρίσκεται σε μια «παρθένα ιδιωτική παραλία» και αποτελεί την «επιτομή της πολυτέλειας».

Τα ΗΑΕ δεν απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το ποιος άλλος βρισκόταν στη λίστα των «VIP» των οποίων η διαμονή χρηματοδοτήθηκε. Είναι εντυπωσιακό ότι δύο από τους συναδέλφους του Σχοινά, οι οποίοι επισκέφτηκαν τη World Expo σε μεταγενέστερες ημερομηνίες, δεν απόλαυσαν τη διαμονή σε ξενοδοχεία με έξοδα των Εμιράτων. Ο Πολωνός Ευρωπαίος επίτροπος Γιάνους Βοϊτσιεχόφσκι και η Φινλανδή Γιούτα Ουρπιλάινεν δήλωσαν στην Επιτροπή τις δαπάνες τους, συμπεριλαμβανομένων των διανυκτερεύσεων.

Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι τα έξοδα για το ταξίδι του Σχοινά έχουν δηλωθεί κανονικά και έχουν καταχωριστεί στην υπηρεσία πρωτοκόλλου. Ωστόσο αυτά τα δεδομένα δεν είναι δημόσια.

Στα Εμιράτα ο Ελληνας επίτροπος απέφυγε τότε να θίξει ζητήματα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οπως το ζήτημα της φυλάκισης του πολιτικού κρατούμενου Αχμέντ Μανσούρ, ο οποίος το 2016 είχε αναδείξει στο μπλογκ του ότι οι Αρχές χρησιμοποίησαν λογισμικό κατασκοπίας Pegasus για να χακάρουν το iPhone του και καταδικάστηκε σε δεκαετή ποινή φυλάκισης σε μια «εξαιρετικά άδικη δίκη», όπως τονίζει η οργάνωση Human Rights Watch. Μάλιστα έναν μήνα προτού ο Σχοινάς βρεθεί στα Εμιράτα η συνάδελφός του επίτροπος Ασφάλειας και Μετανάστευσης, Ιλβα Γιόχανσον, είχε δηλώσει πως η Κομισιόν δεν θα πάψει να εγείρει το ζήτημα της απελευθέρωσης του Μανσούρ.

Σε ανάλυση των δημόσιων δηλώσεων του Μαργαρίτη Σχοινά -26 tweets, 3 ομιλίες που προβλήθηκαν μέσω ίντερνετ και 9 συνεντεύξεις σε τοπικά μέσα σε Κατάρ και ΗΑΕ- το Follow the Money καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Ελληνας επίτροπος δεν έχει κάνει καμία επικριτική δήλωση για ζητήματα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες αυτές. Αντίθετα, αναφέρεται πάντα και στις δύο χώρες ως «εταίρους» της Ε.Ε. Μάλιστα σε συνέντευξη σε αγγλόφωνη εφημερίδα των ΗΑΕ μιλά για τη χώρα αυτή ως «φάρο ισχύος, επιρροής και έμπνευσης».

Μόλις έναν μήνα μετά την επίσκεψή του στο Ντουμπάι ο Ελληνας επίτροπος επέστρεψε στη Μέση Ανατολή. Στο πλαίσιο της προσφυγικής κρίσης στη Λευκορωσία πέταξε μεταξύ 10 και 12 Νοεμβρίου 2021 με ιδιωτικό τζετ -η Επιτροπή το αναφέρει ως «αεροταξί»- στο Ντουμπάι και τη Βηρυτό στον Λίβανο. Κόστος πτήσεων: 24.166 ευρώ σε βάρος των Ευρωπαίων φορολογούμενων - έξοδα που δικαιολόγησε η Κομισιόν.

Για την πιο πρόσφατη περιοδεία του Μαργαρίτη Σχοινά από τις 14 έως τις 21 Νοεμβρίου 2022 σε Κουβέιτ, ΗΑΕ και Κατάρ η Επιτροπή δεν έχει ακόμη δημοσιοποιήσει λεπτομέρειες για το κόστος του ταξιδιού, κάτι που προτίθεται να κάνει στα τέλη Φεβρουαρίου. Και σε αυτή την περίσταση όμως ο Σχοινάς έκανε λόγο για σχέση «εξαιρετική», «φιλική», «δυναμική», για «συνεργάτες», «ενίσχυση δεσμών». Επίσης εκεί συνάντησε και ήπιε καφέ, ίσως για τελευταία φορά, με την Εύα Καϊλή, που πραγματοποιούσε παράλληλα επίσκεψη ως αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου…

Η παρουσία του Ελληνα επιτρόπου στα Εμιράτα μοιάζει πάντως να αντανακλά και την ιδιαίτερα θερμή σχέση της ελληνικής κυβέρνησης με τη χώρα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφτηκε τον περασμένο Μάιο για τρίτη φορά το Αμπου Ντάμπι, επίσκεψη στην οποία υπογράφτηκαν εννέα στρατηγικές συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών. Παράλληλα τα ΗΑΕ ήταν η τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2022. Ο Μ. Σχοινάς έδωσε κι εκείνος το «παρών» στη ΔΕΘ στο περίπτερο της Κομισιόν.

*(Follow the Money) **Εικονογράφηση