Σεισμοί: H αντοχή των κατασκευών στην Ελλάδα – Oι ειδικοί απαντούν

 Τράτσα Μάχη

Κάθε φονικός σεισμός που συμβαίνει οπουδήποτε στον πλανήτη προκαλεί στον καθένα συνειρμούς για τον δικό του τόπο.

Πολύ περισσότερο όταν η καταστροφή χτυπάει τον γείτονα, εν προκειμένω την Τουρκία δίπλα μας. Δεν υπάρχει Ελληνας που να μην έχει αναρωτηθεί τις τελευταίες ημέρες τι θα γινόταν εάν μια τόσο ισχυρή σεισμική δόνηση χτυπούσε τη χώρα μας.

Η απάντηση έρχεται από επιστήμονες, μηχανικούς και σεισμολόγους, οι οποίοι συμφωνούν στον γενικό κανόνα ότι την καταστρεπτικότητα ενός σεισμού καθορίζουν η αντοχή των κατασκευών και η απόστασή του από κατοικημένη περιοχή και όχι τόσο τα ρίχτερ. Και την Ελλάδα, όπως αναφέρουν, σώζει αφενός το γεγονός ότι η πλειονότητα των δονήσεων εκδηλώνεται σε θαλάσσιες περιοχές και αφετέρου η «θωράκιση» των κατασκευών, ειδικά μετά το 1959.

Τα σωστά συντηρημένα κτίρια συμπεριφέρονται καλά

Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο διευθυντής του Εργαστηρίου Αντισεισμικής Τεχνολογίας στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Σπυράκος, «στη χώρα μας το 30% των κτιρίων έχουν κτισθεί χωρίς κανέναν αντισεισμικό κανονισμό, ενώ τα μισά κτίρια έχει μελετηθεί με τον πρώτο, παρωχημένο πλέον αντισεισμικό κανονισμό του 1959, δίχως ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι θα καταρρεύσουν σε έναν ενδεχόμενο σεισμό». Οπως λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής, «το κτίριο της Βουλής είναι χτισμένο πριν από 150 χρόνια, δεν σημαίνει ότι κινδυνεύει. Ή ο Παρθενώνας…».

Στην περιφέρεια της χώρας, «περίπου τα μισά κτίρια είναι κατασκευασμένα από φέρουσα τοιχοποιία, και όχι από οπλισμένο σκυρόδεμα, ωστόσο όσα είναι σωστά συντηρημένα και δομημένα συμπεριφέρονται καλά» επισημαίνει. Σε γενικές γραμμές τα κτίρια της χώρας γίνονται καλύτερα όσο βελτιώνονται οι αντισεισμικοί κώδικες – κανονισμοί του 1985 και του 1995 και οι ευρω-κώδικες που θέτουν κοινούς κώδικες στις μελέτες κτιρίων της ΕΕ.

Όπως εξηγεί ο κ. Σπυράκος, η Ελλάδα είναι χωρισμένη σε τρεις ζώνες ανάλογα με τη σεισμική επικινδυνότητα (τα Επτάνησα, οι περιοχές Κεντρικής Ελλάδας, Αττικής και Κρήτης και οι Κυκλάδες). Σε κάθε περιοχή, οι κατασκευές σχεδιάζονται βάσει των σεισμών που αναμένονται στη συγκεκριμένη ζώνη (λαμβάνοντας υπόψη ιστορικούς σεισμούς και ενεργά ρήγματα) και με στόχο να μην καταρρεύσουν ή να μην κινδυνέψουν ανθρώπινες ζωές. Επίσης, με τα χρόνια εξελίσσεται και η τεχνολογία των υλικών, έτσι οι νέες κατασκευές έχουν καλύτερης ποιότητας μπετό και σίδερο, άρα και βελτιωμένη συμπεριφορά.

Σαν τον… κάβουρα οι έλεγχοι κτιρίων

Ωστόσο, στο κτιριακό απόθεμα της χώρας πέφτουν και… γκρίζες σκιές. Τον Μάιο του 2001 τέθηκε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα πρωτοβάθμιου προσεισμικού ελέγχου για τα περισσότερα από 80.000 κτίρια δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης (νοσοκομεία, σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες, μονάδες παραγωγής ενέργειας κ.τ.λ.). Εως σήμερα, λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ. Γιώργος Στασινός έχουν ελεγχθεί μόλις 20.000 κτίρια, απομένει δηλαδή ο έλεγχος άλλων  60.000 κτιρίων.

«Είναι αναγκαίο να γίνουν έλεγχοι άμεσα σε χώρους συνάθροισης κοινού που κατασκευάστηκαν έως το 1985, οπότε αρχίζει να εφαρμόζεται νέος αντισεισμικός κανονισμός και έπειτα στα κτίρια από το 1985 έως το 1995 και κατόπιν στα πιο σύγχρονα» αναφέρει ο κ. Στασινός, ο οποίος επισημαίνει ότι από 4ετίας το ΤΕΕ έχει προτείνει στην πολιτεία να τη βοηθήσει να ελέγξει το σύνολο των δημοσίων κτιρίων εντός εξαμήνου.

Έχουν ωστόσο ελεγχθεί όλες οι σχολικές μονάδες που κατασκευάστηκαν έως το 1959, περίοδο κατά την οποία δεν υπήρχε κανένας αντισεισμικός κανονισμός, καθώς και όσες βρίσκονται στη ζώνη υψηλής σεισμικής επικινδυνότητας Κεφαλλονιάς, Ζακύνθου, Λευκάδας και Αιτωλοακαρνανίας, ανεξαρτήτως έτους κατασκευής. Σε Σάμο, Λέσβο και Χίο έχουν ελεγχθεί όσα σχολεία χτίστηκαν προ του 1985.

Επιπλέον, τον τελευταίο χρόνο, για τα ιδιωτικά κτίρια υποβάλλεται, μέσω της Ταυτότητας Κτιρίου, δελτίο δομικής τρωτότητας προκειμένου να υπάρχει μια εικόνα της ανθεκτικότητας της οικοδομής. Όσο για τον υποχρεωτικό έλεγχο του 5% των αυθαιρέτων κτισμάτων που νομιμοποιούνται (περί τα 1,2 εκατομμύρια έως σήμερα), ο οποίος έχει προβλεφθεί από τον νομοθέτη εδώ και περίπου μια δεκαετία, δεν ξεκίνησε ποτέ. Παράλληλα, τίποτε δεν έχει γίνει για τα 120.000 ετοιμόρροπα ή εγκαταλελειμμένα κτίρια.

Τα λάθη που έγιναν στην Τουρκία

Στην Τουρκία οι κατασκευές δεν άντεξαν και οι λόγοι είναι πολλοί. Κατ’ αρχάς, όπως αναφέρει ο κ. Σπυράκος, οπουδήποτε στον κόσμο σεισμοί τέτοιου μεγέθους θα είχαν μεγάλες συνέπειες. Ωστόσο, στην Τουρκία ήταν μεγαλύτερες εξαιτίας της κακής ποιότητας πολλών κατασκευών. Σύμφωνα με τον καθηγητή, «το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι δεν εφαρμόζονται οι αντισεισμικοί κανονισμοί, χρησιμοποιούνται κακής ποιότητας κατασκευαστικά υλικά (τσιμέντο και οπλισμός), δεν γίνεται επαρκής επίβλεψη για τη διασφάλιση εφαρμογής των μελετών, έχουν πολλές κατασκευές με λίθινη τοιχοποιία και με pilotis».

INFO

• 25% είναι το ποσοστό των δημόσιων κτιρίων στα οποία έχει γίνει προσεισμικός έλεγχος δομικής τρωτότητας.
• Σε ποσοστό 100% έχουν ελεγχθεί οι σχολικές μονάδες που έχουν χτιστεί πριν από τον αντισεισμικό κανονισμό.
• 50% είναι το ποσοστό των κτιρίων στη χώρα μας που έχουν μελετηθεί με τον πρώτο, παρωχημένο αντισεισμικό κανονισμό.