Tο στοίχημα μιας νέας Ευρώπης

 

Καρτάλης Γιάννης

Την περασμένη Κυριακή συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης του Ελιζέ στο Προεδρικό Μέγαρο στο Παρίσι,

μεταξύ των δύο ιστορικών ηγετών της Γαλλίας και της Γερμανίας, του στρατηγού Ντε Γκωλ και του καγκελαρίου Αντενάουερ. Μια συνθήκη που έθεσε οριστικό τέρμα στην εχθρότητα του παρελθόντος, που είχε οδηγήσει τις δύο χώρες σε δύο παγκοσμίους πολέμους τον 20ό αιώνα και έναν μεταξύ τους πολύνεκρο πόλεμο τον 19ο. Η συνθήκη αυτή αποτέλεσε παράλληλα και την «ατμομηχανή» της πολυσύνθετης πορείας της ευρωπαϊκής ενοποίησης που οδήγησε στην Ευρωπαϊκή Ενωση που γνωρίζουμε σήμερα. Είναι όμως ακριβώς αυτό το σήμερα που ήλθε να ανατρέψει αυτή την πορεία, θέτοντας τον προβληματισμό για το μέλλον αυτού που έχει αποκληθεί «γαλλογερμανικός άξονας», καθώς ο πόλεμος της Ουκρανίας έφερε τα πάνω κάτω στην Ευρώπη, με συνέπεια να επηρεασθούν αρνητικά και οι γαλλογερμανικές σχέσεις

Διότι χωρίς την αρμονική συνεργασία μεταξύ των δύο ισχυροτέρων ευρωπαϊκών χωρών έχει φρενάρει η γενικότερη ευρωπαϊκή πορεία. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που οι δύο κυβερνήσεις, στο πλαίσιο ενός λιτού εορτασμού για τα 60 χρόνια, συμφώνησαν να παρουσιάσουν μια κοινή διακήρυξη και ένα σχέδιο για τα επόμενα 15 χρόνια που θα απαντά στο καίριο ερώτημα για το ποια Ευρώπη οραματίζονται. Καθώς βέβαια η σημερινή Ευρώπη δεν έχει καμία σχέση με την Ευρώπη των Ντε Γκωλ και Αντενάουερ και των έξι μόλις χωρών-μελών που ήταν ο αρχικός πυρήνας. Μιλάμε τώρα για μια Ευρώπη 27 χωρών (και πολλών άλλων που αναμένουν στο «προαύλιο»), η οποία δεν έχει κατορθώσει να λάβει την τελική της μορφή. Δικαιώνοντας έτσι τον μεγάλο ευρωπαίο ηγέτη Ζακ Ντελόρ, ο οποίος είχε αντιταχθεί στη μεγάλη διεύρυνσή της προτού συμφωνηθεί η μορφή αυτή. Και να δούμε αν θα μπορέσει να συμφωνηθεί τώρα.

Τη στιγμή που η ουκρανική κρίση είχε ως αποτέλεσμα να αναδείξει με οδυνηρό τρόπο, πέραν όλων των άλλων, και  την ανυπαρξία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αμυντικής δομής, δίνοντας έτσι το αναπόφευκτο προβάδισμα στους Αμερικανούς και στο ΝΑΤΟ. Καθώς μάλιστα οι κεντροανατολικές ευρωπαϊκές χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, λόγω της γνωστής σοβιετικής καταπίεσης του παρελθόντος, προτίμησαν να στηριχθούν στην αμερικανονατοϊκή ομπρέλα, θέτοντας στο περιθώριο τα τολμηρά ευρωπαϊκά σχέδια που είχε εξαγγείλει ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος είχε μάλιστα χαρακτηρίσει εγκεφαλικά νεκρό το ΝΑΤΟ. Το θέμα είναι λοιπόν αν οι δύο χώρες-κλειδιά της Ευρώπης θα κατορθώσουν να ξεπεράσουν τα στενά τους εθνικά συμφέροντα, που εκδηλώθηκαν με τόσο ανοιχτό τρόπο στην πολυεπίπεδη κρίση που ζούμε σήμερα. Διότι μόνο τότε υπάρχει η ελπίδα να ανατείλει μια νέα Ευρώπη, που θα ανταποκρίνεται στις τεράστιες προκλήσεις όχι μόνο του σήμερα, αλλά και του αύριο.