META από τη μάχη του Μαντζικέρτ...

 Μετά από τη μάχη του Μαντζικέρτ ολόκληρη η χριστιανική Μικρά Ασία μετατρέπεται σε ένα απέραντο σφαγείο. Οι ελληνικές πηγές της εποχής σιωπούν.

Από τις διηγήσεις όμως των Δυτικών χρονικογράφων για τα παθήματα των Σταυροφόρων, παίρνουμε μία ιδέα και για την τύχη των ελληνικών πληθυσμών στις περιοχές αυτές. 

κείμενο Ηλίας Αναγνωστάκης:

Νορμανδοί μισθοφόροι του Βυζαντινού στρατού και ένας Έλληνας τοξότης περιεργάζονται τα κομμένα κεφάλια των νεκρών Σταυροφόρων του σώματος του Πέτρου του Ερημίτη (20.000 άνδρες) και του Βάλτερ του "μη δεν έχων φόβο" (25.000 πεζοί, 500 ιππείς) της "σταυροφορίας των χωρικών" που έπεσαν σε ενέδρα  20.000  Σελτζούκων Τούρκων του σουλτάνου Κιλίτζ Αρσλάν Α', ο οποίος ερχόταν από τη Νίκαια και 15.000 Τουρκομάνων ιππέων του εμίρη Έλ-Χαν, ορμώμενους από την Έφεσο, στις 21 Οκτωβρίου του 1096 μ.Χ.

Στη σφοδρή μάχη που επακολούθησε το πρωί, κοντά στο φρούριο της Κιβωτού -στο σημερινό Τζεμλίκ της Προποντίδας- οι 45.000 περίπου Σταυροφόροι κατακρεουργήθηκαν μέσα σε ένα γιγάντιο ξέφωτο στα πυκνά δάση της Βιθυνίας και όσοι γλύτωσαν, περίπου 3.000 άντρες υπό τον Ζόφρευ ντε Μπουρέλλ, κατέφυγαν στο εγκατελλειμένο φρούριο της Κιβωτού, περίπου πέντε χιλιόμετρα ανατολικοτερα.

Για τα 10.000 περίπου γυναικόπαιδα, ηλικιωμένους και λοιπούς βοηθητικούς που είχαν μείνει στο στρατόπεδο των Σταυροφόρων όμως δεν υπήρξε κανένα έλεος. 

Όπως αναφέρει ο Γερμανός χρονικογράφος Έκκεχαρντ της Αούρα, που μίλησε με επιζώντες της μάχης: "Οι Τούρκοι άρχισαν να μπαίνουν από παντού μέσα στο στρατόπεδο, αποκλείοντας κάθε δίοδο διαφυγής. Κατέβηκαν από τα άλογά τους και πρώτα έσφαξαν τους ιερείς, που τελούσαν εκείνη την ώρα την πρωινή λειτουργία. Μπήκαν στις σκηνές, βίασαν γυναίκες, άρπαξαν τις πιο όμορφες καθως και τα πιο ωραία παιδιά, αγόρια και κορίτσια, τα υπόλοιπα που δεν τους άρεσαν τα πέρασαν από μαχαίρι, καθως και όλους τους ηλικιωμένους. Έκοψαν μαστούς από γριές γυναίκες, δεν άφησαν καμία ζωντανή. Φόρτωσαν τα πάντα, ακόμα και τις σκηνές, πάνω στα δασύτριχα και άσχημα άλογά τους, πάνω σε άμαξες και έφυγαν καθώς νύχτωνε".

(Die Chronik von Ekkehard die Aura, 133-9).

Οι έντρομοι Σταυροφόροι, κατέφυγαν όπως αναφέρθηκε, στο μεγάλο αλλα μισοτελειωμένο φρούριο της Κιβωτού, που κάποτε διέθετε φρουρά διακοσίων Άγγλων Βαράγγων. 

Το φρούριο ήταν ισχυρό, διέθετε νερό, αλλά δεν είχε θύρες για τις πύλες, οπότε οι 3.000 Σταυροφόροι επιζώντες έβαλαν τις ασπίδες τους για θυρόφυλλα αποφασισμένοι να αμυνθούν μέχρι εσχάτων. 

Οι 15.000 Τούρκοι κυνηγοί τους, κύκλωσαν το φρούριο,"διψασμένοι για αίμα και ουρλιάζοντας σαν λύκοι",αποφασισμένοι να τους σφάξουν όλους. 

Αυτό όμως δεν έγινε, γιατί βυζαντινός στρατός υπό τον στρατηγό Κωνσταντίνο Κατακαλών, είχε αποβιβαστεί στις Πηγές, δεκα χιλιόμετρα μακριά και "πλησίαζε ταχέως". 

Στο άκουσμα της είδησης ότι οι Έλληνες πλησίαζαν,"οι Τούρκοι το έσκασαν μέσα στη νύχτα".

Το θέαμα που αντίκρυσαν οι Βυζαντινοί στρατιώτες στο πεδίο της μάχης ήταν συγκλονιστικό: Σωροί από πτώματα, κάποια είχαν μέχρι και είκοσι βέλη πάνω τους, γυναίκες με ανοιγμένες κοιλιές, ηλικιωμένοι με γδαρμένα κρανία, ιερείς με κομμένους λαιμούς, παιδιά με βγαλμένα μάτια και κομμένα κεφάλια, πολλά κεφάλια...

Πολλά χρόνια αργότερα το 1140, η Άννα Κομνηνή αναφέρει, αφού είχε συνομιλήσει με βετεράνους του βυζαντινού στρατού που είχαν περισυλλέξει τα πτώματα των Δυτικών, (περίπου 40.000) ότι δεν σχημάτιζαν απλά λόφο, αλλά ...βουνό, όπως πιστοποιεί και ο Γερμανός Αλβέρτος του Άαχεν, που πέρασε από εκεί με τον κύριο όγκο της Α Σταυροφορία τον Μάιο του 1097 και έμεινε έκπληκτος από την έκταση της καταστροφής, "από τα ασπρισμένα κόκκαλα και κρανία, που σχημάτιζαν σωρούς", οκτώ μήνες μετά.