4 στους 10 δηλώνουν μέχρι 5.000 ευρώ

 Η ακτινογραφία των φορολογικών δηλώσεων του 2022 και οι δυσκολίες χάραξης κοινωνικής πολιτικής

Θάνος Τσίρος

Φορολογικές δηλώσεις που κινούν υποψίες για φοροδιαφυγή και στον πλέον ανυποψίαστο πολίτη και

ουσιαστικά τορπιλίζουν κάθε προσπάθεια χάραξης δίκαιης κοινωνικής πολιτικής υπέβαλαν και το 2022 εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες. Τα ευρήματα εντυπωσιακά: οι 4 στους 10 υποβάλλουν δηλώσεις με οικογενειακό εισόδημα κάτω από 5.000 ευρώ τον χρόνο, ενώ ετήσιες απολαβές άνω των 20.000 ευρώ εμφανίζουν μόνο οι 17 στους 100. Οι αυτοαπασχολούμενοι –περίπου 615.000 φυσικά πρόσωπα–, αν και μοιράζονται έσοδα 39 δισ. ευρώ τον χρόνο, δηλώνουν καθαρά κέρδη μόλις 3,4 δισ. ευρώ, ενώ περίπου οι μισοί εμφανίζονται να επιβιώνουν με ζημιές επί σειρά ετών. Ιδια εικόνα και στους εταίρους των προσωπικών εταιρειών: από το σύνολο των 101.437 ομόρρυθμων και ετερόρρυθμων εταιρειών (κατά κανόνα είναι μικρομεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις) οι 47.222 είναι ζημιογόνες. Και για τις υπόλοιπες που έχουν κέρδη, ενώ ο αθροιστικός τους τζίρος ανέρχεται στα 28,7 δισ. ευρώ, το καθαρό αποτέλεσμα μετά βίας ανέρχεται στα 2 δισ. ευρώ.

Οι φορολογικές δηλώσεις του 2022 –είναι αυτές που ελήφθησαν υπόψη για να χαραχθεί η κοινωνική επιδοματική πολιτική των τελευταίων μηνών που περιελάμβανε το επίδομα θέρμανσης, την επιταγή ακρίβειας και τώρα το market pass– δεν εμφανίζονται «επηρεασμένες» από την πανδημία. Το συνολικό δηλωθέν εισόδημα έχει διαμορφωθεί στα 79,27 δισ. ευρώ και ουσιαστικά έχει ξεπεράσει κατά περίπου ένα δισ. ευρώ το αντίστοιχο επίπεδο του 2019. Αρα, από… φορολογικής άποψης, το χαμένο έδαφος της πανδημίας λόγω αναστολών συμβάσεων εργασίας, κλειστών επιχειρήσεων κ.λπ., φαίνεται να έχει ανακτηθεί. Αυτό που δεν έχει αλλάξει είναι η εισοδηματική κατανομή. Οι συνολικές δηλώσεις ανέρχονται σε 6,47 εκατομμύρια. Ουσιαστικά, αυτές αποτυπώνουν τα οικογενειακά εισοδήματα, καθώς ο συνολικός αριθμός των φορολογουμένων προσεγγίζει τα 9 εκατομμύρια. Σε αυτό το σύνολο:

1. Οι 660.000 δηλώσεις έχουν μηδενικό εισόδημα. Σε έναν σημαντικό βαθμό αυτό δικαιολογείται από τον αριθμό των νέων που υποβάλλουν για πρώτη φορά δήλωση εξαιτίας ενηλικίωσης ή κάποιου περιουσιακού στοιχείου. Σε κάθε περίπτωση, µιλάµε για τη µία στις 10 δηλώσεις.

2. Οικογενειακό εισόδηµα έως 5.000 ευρώ τον χρόνο εµφανίζουν συνολικά 2,558 εκατοµµύρια φορολογούµενοι (σ.σ. συµπεριλαµβάνονται και οι µηδενικές δηλώσεις). Πρόκειται για το 39,53% του συνολικού αριθµού των φορολογουµένων, που υποστηρίζουν ότι διαβιούν µε λιγότερα από 400 ευρώ τον µήνα καθαρά. Σε αυτό τον πληθυσµό υπάρχουν και οικογένειες µε παιδιά, ακόµη και πολύτεκνες.

3. Από 5.000-10.000 ευρώ οικογενειακό εισόδηµα εµφάνισαν πέρυσι 1,263 εκατομμύρια φορολογούμενοι, ήτοι το 19,52% του συνολικού πληθυσμού. Από τις 10.000 έως τις 15.000 ευρώ εντοπίζονται επιπλέον 876.000 φορολογούμενοι, που αντιστοιχούν στο 13,54% του συνό-λου, ενώ στην κατάταξη των 15.000-20.000 ευρώ υπάρχουν 659.000 δηλώσεις ή το 10,18% του συνόλου.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι αν πρέπει να εφαρμοστεί ένα «στοχευμένο» μέτρο στήριξης σε φορολογουμένους που έχουν μηνιαίο καθαρό εισόδημα κάτω από 1.500 ευρώ τον μήνα (οικογενειακό καθαρό), τότε ο αριθμός των δυνητικών δικαιούχων έχει ήδη ανέβει στα 5,356 εκατομμύρια. Ποιοι θα αποκλείονταν με ένα εισοδηματικό όριο της τάξεως των 20.000 ευρώ;

1. 594.000 φορολογούμενοι με οικογενειακό εισόδημα από 20.000 έως 30.000 ευρώ.

2. 388.000 φορολογούμενοι με οικογενειακό εισόδημα από 30.000-50.000 ευρώ.

3. 106.000 φορολογούμενοι με ετήσιες αποδοχές άνω των 100.000 ευρώ και

4. Μόλις 27.000 συμπολίτες μας που δηλώνουν πάνω από 100.000 ευρώ. Μιλάμε για το 0,42% του συνόλου.

Περιθώρια φοροδιαφυγής στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους δεν υπάρχουν ουσιαστικά (πέραν ίσως μιας δεύτερης απασχόλησης με «μαύρα» ή της εμφάνισης μειωμένων εισοδημάτων από ενοίκια, κάτι που ενσωματώνει όμως αυξημένο ρίσκο). Εκεί που υπάρχουν περιθώρια είναι στη «μαύρη» και αδήλωτη εργασία και φυσικά στις τάξεις των αυτοαπασχολουμένων, οι οποίοι είτε «φουσκώνουν» τις επαγγελματικές δαπάνες για να μην επιβαρύνονται με φόρο εισοδήματος είτε κάνουν συναλλαγές χωρίς να εκδίδουν τα σχετικά παραστατικά. Τι δείχνει η επεξεργασία των σχετικών κωδικών που συμπληρώνονται στις φορολογικές δηλώσεις; Δύο οι μεγάλες πηγές των αυτοαπασχολουμένων: οι ατομικές επιχειρήσεις και οι προσωπικές εταιρείες. Εισόδημα από ατομικές επιχειρήσεις δηλώνουν 615.475 πολίτες. Αυτοί «μοιράζονται» τζίρο 39 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Από τους 615.475, κέρδη εμφανίζουν οι 356.957. Και αυτοί δηλώνουν κέρδη περίπου 3,4 δισ. ευρώ. Η δεύτερη μεγάλη πηγή είναι οι προσωπικές εταιρείες. Σε σύνολο 101.437 Ο.Ε. και Ε.Ε., οι 47.222 είναι ζημιογόνες και οι κερδοφόρες έχουν κέρδη 2 δισ. ευρώ. Τα δε συνολικά έσοδα είναι 28,7 δισ. ευρώ.

Στις φορολογικές δηλώσεις του 2023 αναμένεται να καταγραφεί περαιτέρω αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων. Το ερώτημα είναι αν αυτή η αύξηση θα προέλθει και πάλι από τη «συνηθισμένη» οδό των συνταξιούχων και των μισθωτών ή αν θα αρχίσουν να ανεβαίνουν και τα φορολογητέα κέρδη των αυτοαπασχολουμένων, κάτι που προς το παρόν δεν έχει φανεί. Η τόνωση των ηλεκτρονικών πληρωμών δημιουργεί ελπίδες για περιορισμό της φοροδιαφυγής, κάτι όμως που μένει να αποδειχθεί στην πράξη.