Δεν θα γίνει στο Αιγαίο θερμό Eπεισόδιο λόγω Pώσων τουριστών, αλλά από άλλη...μεριά;

 

Παναγιώτης Νάστος

Η εκμετάλλευση από τον Ερντογάν του πολέμου στην Ουκρανία και τα ελληνοτουρκικά απόνερα

"Ο Ερντογάν ελπίζει ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μπορεί να ενισχύσει την τουρκική περιφερειακή ισχύ", είναι ο τίτλος άρθρου-ανάλυσης  έγκριτου ΜΜΕ , που τα κυριότερα σημεία της είναι τα ακόλουθα:

"Καθώς συνεχίζει την απρόκλητη εισβολή της στην Ουκρανία, η Ρωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξανόμενη διεθνή απομόνωση, συμπεριλαμβανομένου ενός διευρυνόμενου καταλόγου κυρώσεων.

Αν και δεν είναι ακριβώς ένα έθνος παρίας, η Ρωσία μπορεί τώρα να βασίζεται σε λίγους συμμάχους. Άλλα έθνη έχουν παραμείνει ουσιαστικά ουδέτερα, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, των μοναρχιών του Περσικού Κόλπου και της Τουρκίας.

Η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταδίκασε τη Ρωσία για την επιθετικότητά της, αλλά δεν συμμετείχε στην παγκόσμια προσπάθεια για την επιβολή κυρώσεων.

Αντίθετα, η Τουρκία προσπάθησε να ακολουθήσει έναν διαφορετικό δρόμο, παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως δυνητικό ειρηνοποιό, προσφερόμενη να μεσολαβήσει στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Ταυτόχρονα, η Άγκυρα επέκρινε επίσης απροσδιόριστα μέλη του ΝΑΤΟ, της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας στην οποία ανήκει η Τουρκία, επειδή, κατά την άποψή της, ότι  κάνουν λίγα για την αποκλιμάκωση των εντάσεων.

Αυτό το μήνυμα διατύπωσε πρόσφατα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

«Για να αποδυναμώσουν τη Ρωσία, ορισμένες χώρες του ΝΑΤΟ δεν θέλουν ειρήνη, ενώ η Ουκρανία δεν ενδιαφέρεται πραγματικά . Θα αναφέρω ένα τμήμα/μέρος του οδικού μας χάρτη σχετικά με την Ουκρανία, όπου  η σταδιακή αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων θα πρέπει να γίνει παράλληλα με τη χαλάρωση των κυρώσεων», είπε ο Τσαβούσογλου.

Τα οικονομικά συμφέροντα της Άγκυρας

«Η Άγκυρα έχει διαλέξει μια θέση μέγιστου οφέλους, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί τη σύγκρουση όσο το δυνατόν περισσότερο για το καλό της», δήλωσε ο πολιτικός επιστήμονας Ιβάν Πρεομπραζένσκι στη Ρωσική Υπηρεσία του Ραδιοτηλεοπτικού Πολίτη.

«Οι παλαιότεροι δεσμοί που απολάμβανε η Τουρκία με  Ρωσία και  Ουκρανία περιόρισαν σημαντικά την ικανότητα της  να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην πολιτική αυτού του τμήματος της Ευρασίας, κάτι που ήθελε πολύ να κάνει.

Στο παρελθόν, η Τουρκία ασκούσε επιρροή σε ολόκληρη τη νότια Ουκρανία. Οι Τούρκοι το θυμούνται καλά και, επιπλέον, υπό τον Ερντογάν, γνωρίζουν όλο και περισσότερο αυτόν τον ρόλο του παρελθόντος, αφού στην εσωτερική πολιτική η κυβέρνηση πιέζει ιδεολογικά για ένα αρκετά ενδιαφέρον μείγμα παντουρκισμού και ισλαμισμού».

Τα επιχειρηματικά συμφέροντα είναι φυσικά μέρος της εξίσωσης. Για την Τουρκία, οι Ρώσοι τουρίστες αποτελούν σημαντική  συνεισφορά  στα κρατικά ταμεία. Η Ρωσία παρέχει επίσης μια τεράστια αγορά για τα  τουρκικά λαχανικά και φρούτα. Οι δύο χώρες υπέγραψαν επίσης πρόσφατα αρκετές εμπορικές συμφωνίες.

Δεδομένων αυτών των οικονομικών εκτιμήσεων, ίσως δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Άγκυρα αποφάσισε να μην στείλει όπλα της σοβιετικής εποχής στην Ουκρανία , παρά τις παροτρύνσεις του ΝΑΤΟ 

Πέρυσι, η Τουρκία επένδυσε περίπου 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια στην Ουκρανία, καθιστώντας την τον μεγαλύτερο ξένο επενδυτή στη χώρα. Στις 3 Φεβρουαρίου, λίγες εβδομάδες πριν ξεκινήσει η εισβολή της Ρωσίας, ο Ερντογάν και ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelenskiy υπέγραψαν συμφωνία στο Κίεβο με στόχο την αύξηση του ετήσιου εμπορίου στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Και ενώ η Άγκυρα διστάζει να παράσχει όπλα της σοβιετικής εποχής, έχει προμηθεύσει εδώ και καιρό το Κίεβο με άλλα όπλα, ιδίως τα πολυδιαφημισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar.

Ο Ερντογάν και ο Ζελένσκι κατέληξαν επίσης σε συμφωνία για τη μελλοντική παράδοση πλοίων, κινητήρων αεροσκαφών και άλλων ανταλλακτικών.

Ωστόσο, παρά τις αναφερόμενες παροτρύνσεις από το ΝΑΤΟ, η Τουρκία αρνήθηκε να παραδώσει οποιοδήποτε από τα αποθηκευμένα ρωσικά συστήματα αεράμυνας στην Ουκρανία. «Η Άγκυρα διαθέτει επίσης ρωσικά συστήματα αεράμυνας S-400, η ​​αγορά των οποίων πριν από μερικά χρόνια προκάλεσε μεγάλη ρήξη με τους εταίρους του ΝΑΤΟ, κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε ο Πρεομπραζένσκι.

«Εξαιτίας αυτού, η Τουρκία έχασε την ευκαιρία να παράγει εν μέρει σύγχρονα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη στο έδαφός της  και οι σχέσεις με την Ουάσιγκτον επιδεινώθηκαν κυρίως για αυτόν τον λόγο. Και έτσι, περίπου δύο εβδομάδες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ προέτρεψε τον Ερντογάν να στείλει τους ρωσικούς S-400 στο Κίεβο με αντάλλαγμα τα αμερικανικά συστήματα αεράμυνας κατηγορίας Patriot ,όπως έκανε η Σλοβακία. Αλλά ο Ερντογάν δεν το έκανε αυτό… γιατί δεν νομίζω ότι εμπιστεύεται πλήρως τους εταίρους του στο ΝΑΤΟ».

Αν και μπορεί να προτρέπει για αποκλιμάκωση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Τουρκία μπορεί να εκμεταλλευτεί τη σύγκρουση για να αυξήσει το περιφερειακό της προφίλ, είπε ο Πρεομπραζένσκι.

«Η Τουρκία γενικά γίνεται ένας πραγματικός περιφερειακός ηγέτης και προσπαθεί να διατηρήσει την αρχαία αρχή του «διαίρει και βασίλευε» στις σχέσεις της τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία. Όσο περισσότερη σύγκρουση υπάρχει σε ολόκληρο τον μετασοβιετικό χώρο, τόσο μεγαλύτερη θα υπάρχει και η τουρκική επιρροή. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τη Ρωσία και την Ουκρανία, αλλά για ολόκληρο τον Νότιο και Βόρειο Καύκασο και σε ολόκληρη την Κεντρική Ασία», εξήγησε ο Ρώσος αναλυτής.

Παρά την απροθυμία της να προμηθεύσει ορισμένα συστήματα στην Ουκρανία, η Άγκυρα αυξάνει την αμυντική συνεργασία με το Κίεβο. Στις 3 Φεβρουαρίου, ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας Oleksiy Reznikov ανακοίνωσε ότι η Τουρκία και η Ουκρανία συμφώνησαν να παράγουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar σε μια μονάδα παραγωγής στην Ουκρανία.

Το 2019, η Baykar Makina, μια ιδιωτική τουρκική εταιρεία κατασκευής drone, κέρδισε μια σύμβαση για την πώληση έξι μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων Bayraktar TB2 (UAV) στην Ουκρανία. Το συμβόλαιο των 69 εκατομμυρίων δολαρίων αφορούσε επίσης την πώληση πυρομαχικών για την ένοπλη έκδοση του αεροσκάφους.

Τον Σεπτέμβριο του 2021, η ουκρανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι σχεδίαζε να αγοράσει 24 ακόμη τουρκικά μαχητικά UAV τους επόμενους μήνες.

Η χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών TB2 από τις ουκρανικές δυνάμεις εναντίον των αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία στην ανατολική Ουκρανία έχει εξοργίσει τη Μόσχα. Εκτός από την Ουκρανία, τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη διαδραμάτισαν επίσης βασικό ρόλο για το Αζερμπαϊτζάν στη σύντομη σύγκρουσή του το 2020 με την Αρμενία για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Για τον Ερντογάν, η προσπάθεια να παίξει τον ειρηνοποιό μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας μπορεί επίσης να βοηθήσει στην επούλωση του ρήγματος με τη Δύση. Αυτό ήταν κάτι στο οποίο ο ισχυρός άνδρας της Λευκορωσίας Alyaksandr Lukashenka είχε κάποια επιτυχία μέχρι την αιματηρή καταστολή των δημοκρατικών αντιπάλων της χώρας μετά την επανεκλογή του τον Αύγουστο του 2020, μια ψηφοφορία που θεωρείται σε μεγάλο βαθμό νοθευμένη από μεγάλο μέρος του κόσμου.

«Ο Τούρκος πρόεδρος πιθανότατα θέλει να βοηθήσει να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος προκειμένου να λάβει σημαντικά γεωπολιτικά και διπλωματικά μπόνους», είπε ο Πρεομπραζένσκι.

Η οικονομία χτυπήθηκε σκληρά

Όσο περισσότερο συνεχίζεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τόσο πιο σκληρά θα πλήξει την παγκόσμια οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας.

Πολλά ισλαμικά κράτη έχουν ήδη εκφράσει ανησυχία ότι ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζικές κοινωνικές αναταραχές καθώς οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται μετά από έναν κύκλο εξεγέρσεων που κορυφώθηκε με την Αραβική Άνοιξη της περιοχής.

Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από γεωργικά προϊόντα τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Ουκρανία. Το 2021, η Τουρκία έλαβε το 65 τοις εκατό του συνόλου του εισαγόμενου σίτου από τη Ρωσία και περισσότερο από το 13 τοις εκατό από την Ουκρανία. Η πρόσφατη απότομη αύξηση των τιμών του σιταριού σε μεγάλο βαθμό λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία—ανάγκασε την Άγκυρα να μειώσει τις αγορές της από το  εξωτερικό κατά περίπου 30%.

Οι ρωσικοί μεταφορείς ενέργειας δεν είναι λιγότερο σημαντικοί για την τουρκική οικονομία. Μέχρι την έναρξη της επίθεσης, η Ρωσία προμήθευε στην Τουρκία περισσότερο από το 50% του εισαγόμενου φυσικού αερίου, το 17% του πετρελαίου και περίπου το 40% της βενζίνης.

Η Μόσχα και η Άγκυρα έχουν υπογράψει μια σειρά εμπορικών και οικονομικών συμφωνιών τα τελευταία χρόνια. Το πιο σημαντικό από αυτά αφορά τον τουρκικό πυρηνικό σταθμό Akkuyu που κατασκευάζεται με τη βοήθεια της ρωσικής κρατικής εταιρείας ενέργειας Rosatom, η οποία υποτίθεται ότι καλύπτει το 10 τοις εκατό των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας. Ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι επιθυμεί να ολοκληρώσει αυτό το έργο, το οποίο εκτιμάται στα 20 δισεκατομμύρια δολάρια, με οποιοδήποτε κόστος.

Η Ρωσία είναι επίσης μια μεγάλη αγορά για τουρκικά φρούτα και λαχανικά. Πέρυσι, η Τουρκία εξήγαγε  ποσότητες ρεκόρ, σχεδόν 1,5 εκατομμύριο μετρικούς τόνους φρέσκων φρούτων και λαχανικών στη Ρωσία.

Η Τουρκία είναι επίσης κορυφαίος προορισμός για Ρώσους τουρίστες. Περίπου 4,5 εκατομμύρια Ρώσοι επισκέφθηκαν την Τουρκία το 2021. Την περασμένη εβδομάδα, η τουρκική κυβέρνηση και ορισμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις δημιούργησαν ακόμη και μια ειδική νέα αεροπορική εταιρεία, τη Southwind, η οποία θα μεταφέρει μόνο Ρώσους στα τουρκικά παραλιακά θέρετρα. Ο νέος αερομεταφορέας θα έχει έδρα στην Αττάλεια της Τουρκίας, με τις πρώτες πτήσεις να έχουν προγραμματιστεί για τα τέλη Μαΐου.

Οι τράπεζες της Τουρκίας επεκτείνουν επίσης το δίκτυο του ρωσικού συστήματος πληρωμών Mir για να βοηθήσουν στην προσέλκυση τουριστών στη χώρα, δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Νουρεντίν Νεμπάτι στις 27 Απριλίου, προβλέποντας ότι η χώρα θα σπάσει ένα ρεκόρ εισοδήματος από τον τουρισμό φέτος.

Αυτά τα χρήματα χρειάζονται πάρα πολύ καθώς η τουρκική οικονομία, που έχει ήδη πληγεί σκληρά από την πανδημία του COVID-19, αντιμετωπίζει ακόμη πιο δύσκολες στιγμές εν μέσω της ρωσικής εισβολής. Για τον Ερντογάν, η κυβέρνησή του βρίσκεται σε ασταθή βάση εν μέσω σιγασμένων κοινωνικοπολιτικών εντάσεων σε ολόκληρη τη χώρα.

Ο ετήσιος πληθωρισμός στην Τουρκία προσέγγισε το υψηλό 20ετίας στις αρχές του 2022, ενώ το ποσοστό ανεργίας έφτασε το 15-20%. Οι τιμές για βασικά αγαθά και υπηρεσίες αυξήθηκαν κατά 30-50 τοις εκατό, καθώς η αξία της τουρκικής λίρας σημειώσε δύο μεγάλες πτώσεις στην αξία της.

Η Τουρκία έχει προγραμματίσει τη διεξαγωγή κοινοβουλευτικών εκλογών το 2023. Με τις ζοφερές οικονομικές ειδήσεις, οι προοπτικές φαίνονται φτωχές για το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, εν μέσω πτώσης του στις των δημοσκοπήσεις

Δεδομένων των εγχώριων προβλημάτων του, ο Ερντογάν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποια καλά νέα. Και, όπως υποστήριξε ο αναλυτής Preobrazhensky, η Ουκρανία θα μπορούσε να παράσχει κάποια, προωθώντας τον ρόλο του ως δυνητικού μεσολαβητή."

Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα

Από την παραπάνω ανάλυση διαφαίνεται το γιατί ο Ερντογάν φόρεσε τον νατοϊκό μανδύα αλλά με μέτρο έναντι της Ρωσίας, ακολουθώντας το δρόμο του "ειρηνοποιού" μεταξύ Μόσχας και Κιέβου στον πόλεμο στην Ουκρανία. 

Η καλοκαιρινή σεζόν έφτασε και ο Ερντογάν προσβλέπει στα έσοδα που θα του αποφέρουν οι Ρώσοι τουρίστες, οι οποίοι ως γνωστόν δεν μπορούν λόγω των κυρώσεων της ΕΕ να κάνουν τις διακοπές τους σε χώρες της, μεταξύ αυτών σε Ελλάδα και Κύπρο. 

Ωστόσο ο Ερντογάν έκλεισε τον εναέριο χώρο της Τουρκίας πρόσφατα για ρωσικά στρατιωτικά αεροσκάφη, δυσχεραίνοντας  έτσι  πολύ τον ανεφοδιασμό των Ρωσικών δυνάμεων που εδρεύουν σε Λιβύη και Συρία, αφού πλέον η Μόσχα αναγκαστικά θα χρησιμοποιήσει την μόνη οδό που της απέμεινε μέσω Ιράν και Ιράκ. 

Η κίνηση αυτή του Τούρκου Προέδρου σε συγκερασμό με το κλείσιμο των στενών, έχει δημιουργήσει ένα επιπλέον μεγάλο πρόβλημα στον Πούτιν, οπότε και αναμένουμε να δούμε πως θα αντιδράσει έναντι της Τουρκίας. 

Οι πρόσφατοι λεονταρισμοί της τουρκικής αεροπορίας στο Αιγαίο με παραβιάσεις του ΕΕΧ και υπερπτήσεις σε κατοικημένα και ακατοίκητα νησιά μας  ανέβασαν το θερμόμετρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων κατακόρυφα, αυξάνοντας τον κίνδυνο θερμού επεισοδίου, ενώ γίνεται λόγος πλέον για ένα "θερμό καλοκαίρι". 

Ωστόσο εκτίμηση μας είναι ότι όσο θα προχωράμε προς το καλοκαίρι και οι Ρώσοι τουρίστες έρθουν τελικά στην Τουρκία, τόσο θα απομακρύνεται ο κίνδυνος θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο. 

Αυτό όμως δεν απαγορεύει η ένταση να μεταφερθεί από τους Τούρκους  στην θαλάσσια περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, πλησίον Κύπρου είτε και μεταξύ του "καυτού παραλληλογράμμου", Καστελόριζο- Ρόδος-Κρήτη - Λιβυκό πέλαγος-Καστελόριζο.

Ακολουθήστε τον www.oparlapipas.gr στο (facebook) και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις