Παρλάπιπας: Αρμονική τομή και η γλώσσα της φύσης

Τρίτη 16 Μαρτίου 2021

Αρμονική τομή και η γλώσσα της φύσης – αναλογίες στο ανθρώπινο σώμα

“Γιατρέ, βάλε όλη σου την τέχνη!”

Ο συνδυασμός της τέχνης με την ιατρική ίσως μοιάζει οξύμωρος, αφού έχει επικρατήσει στις μέρες μας η τελευταία να ανήκει κατεξοχήν στις επιστήμες.

Στην πραγματικότητα, όμως, δεν συνιστά μία “καθαρή”, αλλά στην καλύτερη περίπτωση μία εφαρμοσμένη επιστήμη. Ακόμη κι αυτός ο χαρακτηρισμός, ωστόσο, δεν την περιγράφει με πληρότητα, επειδή κρατά μυστική εκείνη την πλευρά της που φλερτάρει με την τέχνη.

Ναι, η ιατρική είναι ταυτόχρονα μία επιστήμη και μία τέχνη, επειδή έχει κέντρο της τον άνθρωπο και μπορεί το σώμα του να είναι μία καλοκουρδισμένη μηχανή, αλλά ολόκληρος είναι πολλά περισσότερα (βαθύτερα και ψηλότερα) από ένα ρομπότ. Έτσι, ο “καλός γιατρός” πρέπει να εξασκεί παράλληλα τη σπουδαία και κομβικής σημασίας τέχνη της επικοινωνίας, τη δεξιοτεχνία στη χειρουργική, όπως και την τέχνη της ανάμιξης ουσιών, που πλέον είναι ο ξεχωριστός κλάδος της φαρμακολογίας. Σχετικά με την προηγούμενη, η άλλοτε αξεχώριστη τέχνη της παρασκευής φαρμάκων, εκτός από τις αναγκαίες επιστημονικές παρατηρήσεις, ακριβείς δοσολογίες κ.ά. απαιτεί τέχνη, με την έννοια ίσως μιας διαισθητικής αντίληψης. Η τελευταία είναι δε ακόμη άκρως απαραίτητη στον γιατρό συνολικά για την καθοδήγησή του στη σωστή διάγνωση και θεραπεία, πλην της απαιτούμενης γνώσης, εμπειρίας κ.λπ.

Σίγουρα, όμως, ο γιατρός που του ταιριάζει περισσότερο ο τίτλος του “καλλιτέχνη” είναι ο πλαστικός χειρουργός. Χωρίς να κρίνουμε επιπόλαια ως ματαιόδοξη αυτή την ειδικότητα, το έργο της είναι να σμιλέψει το ανθρώπινο σώμα σε ιδανικότερες αναλογίες -με το ρίσκο του ν’ ανταγωνιστεί τη φύση και να χάσει. Έπειτα, σε άλλες περιπτώσεις μιλάμε για την αποκατάσταση της χαμένης αρμονίας, όπως π.χ. στην περίπτωση κάποιου ατυχήματος, δηλαδή εκτός από τις “κοσμητικές” επεμβάσεις. Γενικότερα, όμως, όλες οι χειρουργικές ειδικότητες απαιτούν από την πλευρά του γιατρού μία γερή δόση δεξιοτεχνίας, καθώς εργάζεται με τα χέρια, γεγονός που προϋποθέτει όχι μόνο άριστες γνώσεις (ανατομίας κ.λπ.), αλλά και την καλλιτεχνική – υψηλή νοητική αντίληψη του δημιουργώ, κατασκευάζω…

Η φύση φιλοτεχνεί το ανθρώπινο σώμα

Ο μεγάλος δάσκαλος όλων των καλλιτεχνών είναι η φύση κι αυτό θα το αποδείξουμε μέσα από τις (ιδανικές) αναλογίες του ανθρώπινου σώματος, δηλαδή πόσο αρμονικά είναι πλασμένα τα μέρη μεταξύ τους φτιάχνοντας το σύνολο (από την κορυφή μέχρι τα νύχια). Παρακάτω, λοιπόν, η επιστήμη θα αποκαλύψει το καλλιτεχνικό μεγαλείο της φύσης πάνω στην ανθρώπινη ανατομία, στηριζόμενη στη φημισμένη “χρυσή ή θεία αναλογία” ή αριθμό φ*:
● η απόσταση από τον ομφαλό μέχρι το πάτωμα και το συνολικό μας ύψος
● η απόσταση από τα ακροδάχτυλα και από τον καρπό μέχρι τον αγκώνα
● η απόσταση από τον ώμο και από το σαγόνι μέχρι την κορυφή του κεφαλιού

● η απόσταση από τον ομφαλό και από τον ώμο μέχρι την κορυφή του κεφαλιού
● η απόσταση από τον ομφαλό μέχρι το γόνατο και από το γόνατο μέχρι το πάτωμα
● το μήκος του προσώπου και το πλάτος του
● το μήκος των χειλιών και το πλάτος της μύτης
● το πλάτος της μύτης και το πλάτος του ενός ρουθουνιού
● η απόσταση ανάμεσα στις κόρες των ματιών και η απόσταση ανάμεσα στα φρύδια κ.ά.

Παράλληλα, το σώμα θυμίζει έργο τέχνης και από άλλες όψεις: “ριζώματα και γυμνά κλαδιά δέντρων θυμίζουν το νευρικό μας σύστημα (Egon Schiele), λουλούδια μέσα από το καλειδοσκόπιο θυμίζουν τα κύτταρά μας (Max Ernst)” [1]. Ακόμη, οι ιστολογικές εικόνες στο μικροσκόπιο θα μπορούσαν να μπερδευτούν με ιμπρεσιονιστικούς πίνακες, το βρογχικό δέντρο δεν πήρε τυχαία το όνομά του, κοχλίας ή σαλιγκάρι λέγεται μία ανατομική δομή στο αυτί μας, ενώ το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα μοιάζει με το κεφάλι της αγελάδας (ιερό ζώο – σύμβολο της αιγυπτιακής θεάς Αθώρ, αντίστοιχης προς την ελληνική Αφροδίτη), ανάμεσα σε πολλά ακόμη παραδείγματα.

Η τέχνη ως θεραπαινίδα

Η τέχνη, εκτός από τις αισθητικές της λειτουργίες, τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της και τα μονοπάτια που ανοίγει σε ανώτερους κόσμους μέσω της ομορφιάς, μπορεί επίσης να θεραπεύει. Πλέον, υπάρχουν καταξιωμένες “καλλιτεχνικές” εξειδικεύσεις, όπως η γνωστή μουσικοθεραπεία, αλλά και η δραματοθεραπεία, καθώς και οι εικαστικές τέχνες (π.χ. η ζωγραφική), οι οποίες ενσωματώνονται στα θεραπευτικά πλάνα ασθενών, είτε διαδραστικά ή μόνο δεκτικά. Έτσι, στην ιαματική τους περιπέτεια, οι ασθενείς ακούν ή παίζουν μουσική, βλέπουν θέατρο ή εκφράζονται οι ίδιοι, με σκοπό να οδηγηθούν στην “κάθαρση”…

Παρότι οι παραπάνω παρεμβάσεις έχουν μελετηθεί περισσότερο για τα ψυχοθεραπευτικά τους αποτελέσματα (κοινωνικές δεξιότητες, συναισθηματική ανάπτυξη κ.ά. σε άτομα με σχετικές νόσους ή “περιθωριοποιημένα”), επίσης ολοένα πληθαίνουν οι μελέτες που παρουσιάζουν την ενισχυτική δράση τους και στη σωματική υγεία (από το νευρικό στο μυϊκό μέχρι το καρδιαγγειακό σύστημα). Μάλιστα, εκτός από το ευρύ φάσμα παθήσεων, εφαρμόζονται σε όλο το ηλικιακό εύρος, αφού έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι που απευθύνονται σε ηλικιωμένους (π.χ. με άνοια), ενήλικες, εφήβους και παιδιά ως έμβρυα!

Κι αν αυτές οι μέθοδοι ακούγονται προοδευτικές και μοντέρνες, ας θυμηθούμε το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, που βρισκόταν δίπλα στο ομώνυμο Ασκληπιείο. Ο λόγος είναι ότι χτίστηκε ακριβώς για τις ανάγκες του σπουδαίου εκείνου “νοσοκομείου” της εποχής, που ήταν ταυτόχρονα θεραπευτήριο και πολιτιστικό κέντρο, μιας και αναγνωριζόταν προφανώς πόσο σημαντική είναι η ψυχαγωγία για την υγεία…

Τέχνη και Ιατρική

Συμπερασματικά, όσο κι αν η εποχή μας θέλει την ιατρική αυστηρά επιστημονική, αυτή ποτέ δεν μπορεί ούτε πρέπει να γίνει έτσι (εξάλλου δεν μπορεί να θεωρηθεί τέτοια από επιστημονικής άποψης, όπως έχουμε ήδη αναφέρει). Όπως κάθε τομέας του πολιτισμού (από τους 4 “βασικούς”), περικλείει εντός της όλους τους υπόλοιπους. Έτσι, η ιατρική -αν θεωρηθεί επιστήμη- εφαρμόζει κατ’ αρχάς την πολιτική, γιατί δίνει στον κάθε άνθρωπο και στο κάθε μέρος του αυτό που χρειάζεται για να υπάρχει υγεία. Έπειτα, λειτουργεί όπως η θρησκεία, επειδή η ενασχόληση με τον ανθρώπινο οργανισμό και την αποκατάσταση της υγείας του απαιτεί μια μορφή ευλάβειας και πίστης. Κι όσο για την τέχνη… ας μην ξεχνάμε πως ο υγιής άνθρωπος λάμπει, εκπέμποντας μια εσωτερική και εξωτερική ομορφιά! Τελικά, αν αντί για ανταγωνισμό, κάθε πτυχή του πολιτισμού μας βρει και αναπτύξει μέσα της όλες τις άλλες -σαν φράκταλ- και ύστερα συνεργαστεί αρμονικά μαζί τους, αυτό που μπορούμε να περιμένουμε είναι απλά και μόνο μαγεία!

* Δύο μέρη βρίσκονται σε χρυσή αναλογία όταν ο λόγος του μεγαλύτερου προς το μικρότερο ισούται με τον λόγο του αθροίσματός τους προς το μεγαλύτερο (αυτό το πηλίκο αντιστοιχεί στον αριθμό φ, που είναι περίπου 1,618).

ΔΕΙΤΕ (ΕΔΩ) ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ!

Πηγές