Το αν θα πάει σε ανασχηματισμό ή πρόωρες εκλογές, μετά την παραίτηση του υπουργού Οικονομικών και γαμπρού του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, θα κριθεί από την οικονομική κρίση, τις νέες ισορροπίες με τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ και το κουρδικό ζήτημα, εκτιμά ο γνωστός Τουρκολόγος, Νίκος Μούδουρος.
«Μετά την παραίτηση Αλμπαϊράκ, οι πρόωρες εκλογές θα αρχίσουν να ξανασυζητιούνται ακόμα πιο έντονα στην Τουρκία. Κι όπως είναι η κατάσταση με την Αντιπολίτευση, δεν μπορώ να φανταστώ να μην είναι ξανά υποψήφιος ο Ερντογάν» εκτιμά ο Τουρκολόγος και Λέκτορας στο Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σπουδών Μέσης Ανατολής, Νίκος Μούδουρος, διακρίνοντας τις εμφανείς φθορές στην κυβέρνηση Ερντογάν («ένα καρτέλ εξουσίας με έναν κεντρικό συντονιστή», όπως τη χαρακτηρίζει), αλλά και τη μετάβαση της πολιτικής τουρκικής σκηνής «στην εποχή των συνασπισμών». Παρότι παραμένουν τρία ανοικτά και κρισιμότατα ερωτηματικά, επισημαίνει: η οικονομική κρίση, που ταλανίζει τη γείτονα, οι νέες ισορροπίες που θα διαμορφωθούν, μετά την εκλογή Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ, και το Κουρδικό ζήτημα.
«Η κοινωνική μηχανική που αναπτύσσεται στα βόρεια της Κύπρου εντατικοποιείται» προσθέτει ο Κύπριος συνομιλητής μας. «Θα είναι πολύ κρίσιμη για όλα αυτά η νέα ισορροπία που θα σχηματιστεί με την αμερικανική κυβέρνηση» επιμένει. «Έχω την εντύπωση ότι πλέον στην ανατολική Μεσόγειο θα συνεχιστεί η ένταση, παραμένοντας ελεγχόμενη όμως η κρίση. Δεν θέλει ο Ερντογάν να πάει σε πολεμική σύγκρουση με την Ελλάδα».
Ολόκληρη η συνέντευξη:
- Η παραίτηση του υπουργού Οικονομικών κατ' ουσίαν, κύριε Μούδουρε, αντανακλά και την κρίση, τις φθορές, τις αντιθέσεις στην κυβέρνηση του ΑΚΡ;
Ναι. Σε ένα πρώτο επίπεδο ανάλυσης πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι όντως υπάρχει φθορά της κυβέρνησης Ερντογάν. Καταγράφεται έντονα τα τελευταία χρόνια αυτή η φθορά.
- Ευνοεί την Αντιπολίτευση;
Αυτοποιημένα όχι. Υπάρχει μετακίνηση ψηφοφόρων από το κυβερνητικό μπλοκ προς μια γκρίζα ζώνη περισσότερο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι την αρνητική ψήφο μπορεί να την εισπράξει όλη η Αντιπολίτευση. Το δεύτερο, είναι οι αντιφάσεις και τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη διάχυση του AKP στο κράτος. Διότι στην Τουρκία υπάρχει ένα ιδιότυπο μονοκομματικό καθεστώς.
- Η εικόνα που βγαίνει προς τα έξω είναι η ανησυχία, αν όχι ο πανικός της τουρκικής κυβέρνησης.
Κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι υπάρχει ανησυχία στην τουρκική κυβέρνηση. Αλλά, καταρχάς, πρέπει να δούμε πώς αντιδρά μακροπρόθεσμα η ίδια η εξουσία. Με την πλήρη ταύτιση ΑΚP και κράτους, με την πλήρη μετάβαση της Τουρκίας σε ένα μονοκομματικό καθεστώς με πολλές φυσικά διαφορές από το ιστορικό μονοκομματικό καθεστώς του ’30, πλέον δεν υπάρχει η κλασική κυβερνητική εξουσία, έτσι όπως πιθανόν υπάρχει σε άλλες χώρες. Υπάρχει ένα καρτέλ εξουσίας με έναν κεντρικό συντονιστή. Που είναι ο Ερντογάν. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν πολλές συμμαχίες εντός του μπλοκ εξουσίας, γι’ αυτό και βλέπουμε αυτές τις αναταράξεις κατά διαστήματα.
- Όπως η απόπειρα προ καιρού και του ισχυρού, και με λαϊκά ερείσματα, υπουργού Εσωτερικών να παραιτηθεί - κάτι που όμως δεν έγινε αποδεκτό;
Ναι. Ήθελε να δείξει την αυτόνομη δύναμή του. Αλλά όλα αυτά τα κομμάτια που απαρτίζουν το μπλοκ εξουσίας, συμπεριλαμβανομένου του τελευταίου, εντός εισαγωγικών, θύματος της υπόθεσης, του υπουργού Οικονομικών Αλμπαϊράκ, ουσιαστικά συνενώνονται σε μια πλατφόρμα εξουσίας, υπό τον Ερντογάν. Με ένα βασικό πολιτικό πρόγραμμα: την επιβίωση στην εξουσία. Άρα ούτως ή άλλως η πολιτική γραμμή που προωθεί η κυβέρνηση είναι αρνητική. Προσπαθεί κατά βάση να προστατεύσει τα κεκτημένα της εξουσίας. Το μοναδικό πολιτικό πρόγραμμα είναι η επιβίωση στην εξουσία.
- Πόσο σοβαροί είναι οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί της εξουσίας;
Πολύ. Και θα πρέπει ακόμα να μιλήσουμε για πιθανή κατάρρευση.
- Παρά τις οικονομικές πιέσεις και παρότι η τουρκική λίρα κατρακύλησε, φτάνοντας σε ισοτιμία 10 προς ένα με το ευρώ, η τουρκική οικονομία δεν καταρρέει. Η Τουρκία δεν χρεοκοπεί. Θα περίμενε κανείς να έχει εξαναγκαστεί να συρθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο - παρότι είναι ζήτημα τιμής για τον Ερντογάν να μην προσφύγει. Τι συμβαίνει;
Δεν είναι μόνο ζήτημα τιμής. Είναι ένας συνδυασμός πολλών ιδεολογικών αξόνων, συμπεριλαμβανομένου και του συμβολισμού που αναφέρατε, δηλαδή του ζητήματος της τιμής ή της αξιοπρέπειας. Ένα μέρος του ισλαμικού κινήματος της Τουρκίας, ούτως ή άλλως, στέκεται κάπως μακριά από την κλασική νεοφιλελεύθερη διαχείριση της Οικονομίας. Η σχολή Αλί Μπαμπατζάμ και Μεχμέτ Σιμσέκ, ίσως και του νέου διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας -αυτό βάλτε το με πολλά ερωτηματικά, γιατί ακόμα δεν έχουμε ολοκληρωμένη την εικόνα- ήταν μια γραμμή δημοσιονομικής πειθαρχίας, να κρατηθούν υψηλά τα επιτόκια με τρόπο που να ευνοεί κάποιους κύκλους Κεφαλαίου στην Τουρκία συγκεκριμένους, και όχι κάποιους άλλους, και όχι, πιο συγκεκριμένα, τους Ισλαμιστές επιχειρηματίες. Κι εδώ βρίσκεται και η πολύ μεγάλη ρήξη τους με τον Ερντογάν, ο οποίος φαίνεται ότι μετά το 2010 αποφασίζει να ακολουθήσει κάποιες πιο αναπτυξιακές, εντός εισαγωγικών, πολιτικές.
- Ο Αλμπαϊράκ ήταν στη γραμμή Μπαμπατζάμ;
Ήταν ένας απ' τους εκπροσώπους της γραμμής της έντονης εθνικής, εντός κι εκτός εισαγωγικών, εκβιομηχάνισης, της εξαγωγικής επίθεσης της Τουρκίας κ.λπ. Αυτή τη στιγμή όμως υπάρχουν πολλαπλά ζητήματα τα οποία εξαναγκάζουν τον Ερντογάν να κάνει αυτή την αλλαγή. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε, στην Τουρκία, σε παντουρκικό επίπεδο, υπάρχουν εργατικές συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις, μετά από πάρα πολλά χρόνια. Είναι αδύναμες, αποκομμένες, αποσπασματικές, αλλά φαίνεται πως η οικονομική αποσταθεροποίηση προκαλεί πολλά ρήγματα στο στρώμα των ψηφοφόρων, που -μέχρι το 2015 τουλάχιστον- κρατούσαν τον Ερντογάν άφθαρτο στην εξουσία. Μιλάμε για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα της Τουρκίας.
- Τα οποία έχουν υποστεί τις πιέσεις της ύφεσης και της πανδημίας.
Ναι. Ένα βασικό χαρακτηριστικό που βλέπουμε να υπάρχει αυτή τη στιγμή μέσα στο πλαίσιο παραίτησης του υπουργού Οικονομικών, είναι το ότι αν κάτι εκδημοκρατικοποιείται στην Τουρκία είναι τα δάνεια.
- Τι εννοείτε;
Όλοι στην Τουρκία έχουν δικαίωμα σήμερα σε ένα δάνειο. Αυτή η διάχυση της δανειοδότησης προς τα κάτω δεν πρέπει να εκληφθεί μόνο ως οικονομικό ζήτημα. Την ίδια στιγμή, δημιουργεί τεράστιες εξαρτήσεις από την εξουσία. Όταν τα στρώματα που έχουν κάτω από τον κατώτερο μισθό μπορούν κι έχουν αυτή την πρόσβαση σε δάνεια, ως αντισταθμιστικό μέτρο ουσιαστικά στην απώλεια του βιοτικού επιπέδου, στην απώλεια του μισθού, μοιραία εξαρτώνται πάρα πολύ από τη λεγόμενη πολιτική σταθερότητα και πολύ πιο εύκολα μπορούν να συστρατευτούν πίσω από μια εξουσία ιδιαίτερα αυταρχική.
- Γιατί δεν έχει καταρρεύσει ακόμα η τουρκική οικονομία, όμως; Δεν μου απαντήσατε.
Αυτή τη στιγμή δεν είναι μόνο η δυνατότητά της να τυπώσει χρήμα. Έχω την εντύπωση ότι η απάντηση βρίσκεται και στο απόθεμα της Κεντρικής Τράπεζας. Νομίζω ο Ερντογάν θα περιμένει κι άλλο για να διαπραγματευτεί με το νέο παγκόσμιο περιβάλλον για άμεσες ξένες επενδύσεις, προτού κάνει οποιαδήποτε κίνηση για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
- Οι ισορροπίες αλλάζουν για την Τουρκία, μετά την εκλογή Μπάιντεν; Οι πανηγυρισμοί στο στρατόπεδο των Κεμαλιστών κάτι αποτυπώνουν ασφαλώς.
Να θυμίσουμε ότι ο Μπάιντεν ως αντιπρόεδρος του Ομπάμα εξαναγκάστηκε ουσιαστικά να ζητήσει δυο φορές συγγνώμη από την Τουρκία. Η αμερικανική προσέγγιση προς την Τουρκία δεν νομίζω να αλλάζει ριζικά με την αλλαγή ενός Προέδρου, θεωρώ όμως ότι ίσως υπάρξει μια διαφορετική προσέγγιση σε ζητήματα σε σχέση με το ξέπλυμα χρήματος από το Ιράν, τα σκάνδαλα του τραπεζικού τομέα της Τουρκίας (Halkbank) κ.ά.
- Στο σκάνδαλο της Halkbank εμπλέκεται όντως κι ο ίδιος ο Ερντογάν;
Εμπλέκεται ένα σοβαρό μέρος του προσωπικού του κύκλου εξουσίας. Εξού και ο λόγος που πολλά ζητήματα επί Τραμπ ήταν πιο εύκολα διαχειρίσιμα από την Άγκυρα. Υπήρχε απευθείας επαφή μεταξύ Τραμπ και Αλμπαϊράκ για αυτά τα ζητήματα. Ίσως αυτή η επαφή να μην υπάρχει πλέον μετά την παραίτησή του. Οπότε μπορούμε να υπολογίσουμε ότι μπορεί να υπάρχει μια ανησυχία από την πλευρά της κυβέρνησης ως προς αυτό. Το μεγαλύτερο δίλημμα που αντιμετωπίζει η τουρκική εξουσία πλέον πατά πάνω στον εξής άξονα: είτε θα προχωρήσει με την εμπέδωση του προεδρικού συστήματος, που ουσιαστικά είναι η εμπέδωση της αυταρχικής διάστασης της εξουσίας είτε όντως θα υπάρξει μια εσωτερική κοινωνική αποδυνάμωση λόγω της οικονομικής κρίσης.
- Στη νευρικότητα του Τούρκου Προέδρου συμβάλλει και η προοπτική της μεγάλης εκλογικής αναμέτρησης του 2023. Μέχρι τότε αναμένεται να μετρά μεγάλες απώλειες. Ποιος θα σταθεί απέναντί του απ' το κεμαλικό στρατόπεδο;
Είναι όλα τα σενάρια ανοικτά για τον υποψήφιο της Αντιπολίτευσης, καθώς είναι πάρα πολλά τα ερωτηματικά και για το αν η Αντιπολίτευση θα καταφέρει να συμμαχήσει πάνω σε μια πλατφόρμα με κοινό υποψήφιο. Η αντιπολίτευση κατά βάση αντιμετωπίζει το πρόβλημα του πώς θα τοποθετηθεί με ενιαίο τρόπο στο κουρδικό πρόβλημα. Έχει αποδειχθεί και από τις δημοτικές εκλογές στην Πόλη και από τις τελευταίες προεδρικές ότι η κουρδική ψήφος είναι στρατηγικής σημασίας. Η στρατηγική δήλωση που έκανε ο Μπαχτσελί για το 2023, ότι κοινός μας υποψήφιος είναι ο Ερντογάν, παρά τα πολλά προβλήματα, συνιστά μια προσπάθεια σταθεροποίησης της συμμαχίας μεταξύ ΑΚΡ-ΜΗΡ και του ακροδεξιού χάρτη στην Τουρκία. Επομένως, η αντιπαράθεση στην Τουρκία παίρνει ένα χαρακτήρα διπόλου. Αν και στην Τουρκία δεν υπάρχουν μόνο πολιτικά κόμματα. Ή μάλλον χάνουν τη σημασία τους, έτσι όπως τα ξέραμε εδώ και δεκαετίες. Πλέον μπαίνουμε στην εποχή των συμμαχιών, των συνασπισμών.
- Δεν έγινε δεκτή η παραίτηση του υπουργού Εσωτερικών Σοϊλού, σε αντίθεση με αυτή του Αλμπαϊράκ, επειδή αποτελεί ένα σύνδεσμο με το εθνικιστικό ακροδεξιό ΜΗΡ;
Είναι μια προσωπικότητα που μπορεί να συγκινήσει ψηφοφόρους του ΑΚΡ με πιο παραδοσιακά αντανακλαστικά και ευαισθησίες, που είναι πιο κοντά στο ΜΗΡ. Γιατί ο ισλαμικός κόσμος χωρίζεται σε πολλά μέρη και αντιλήψεις. Επαναλαμβάνω: η Τουρκία έχει μπει στη εποχή των συνασπισμών, ήδη έχει μπει στην αντιπαράθεση δυο μεγάλων πόλων, εντός πολλών ερωτηματικών, διότι παραμένει το μεγάλο ερωτηματικό του Κουρδικού κινήματος, άρα δεν θα ήταν καθόλου απίθανο τα επόμενα χρόνια να δούμε μια αντιπαράθεση που να θυμίζει δικομματικό-διπολικό σύστημα. Παρότι έχουμε ένα διασπασμένο μπλοκ της Αντιπολίτευσης, που όμως εκφράζει τη θέληση για ένα κοινοβουλευτικό σύστημα, αν και ο άγνωστος Χ παραμένει η οικονομική αποσταθεροποίηση.
- Θα κρατηθεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως το '23, αλλάζοντας το Σύνταγμα, για να μπορέσει να είναι υποψήφιος, ή θα καταφύγει σε πρόωρες εκλογές, ώστε οι λαβωματιές της Οικονομίας να μην έχουν προλάβει να κάνουν μεγαλύτερη ζημιά στο εκλογικό σώμα;
Η πιθανότητα πρόωρων εκλογών, αλλά με άγνωστο το χρονικό περιθώριο, είναι κάτι που βγαίνει περισσότερο στην επιφάνεια. Χωρίς να σημαίνει ότι επειδή αναδύεται στην επιφάνεια θα υλοποιηθεί κιόλας. Ήδη μετά την παραίτηση Αλμπαϊράκ, οι πρόωρες εκλογές θα αρχίσουν να ξανασυζητιούνται ακόμα πιο έντονα. Αλλά προς το παρόν όπως είναι η κατάσταση με την Αντιπολίτευση δεν μπορώ να φανταστώ να μην είναι ξανά υποψήφιος ο Ερντογάν.
- Μοιάζει τα εσωτερικά ζητήματα που απασχολούν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να έχουν οδηγήσει σε πρόσκαιρη απόσυρσή του από τον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Όχι, λάθος είναι να σκεφτόμαστε ότι έχει αφήσει ήσυχη την Ανατολική Μεσόγειο. Ήδη στην Κύπρο γίνονται πάρα πολλά πράγματα και με τη διάνοιξη των Βαρωσίων και με την αναδιαμόρφωση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, σε πολύ επικίνδυνα σημεία, εξού και θα έχουμε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας σε λίγες μέρες. Η κοινωνική μηχανική που αναπτύσσεται στα βόρεια της Κύπρου νομίζω ότι εντατικοποιείται. Θα είναι πολύ κρίσιμη για όλα αυτά η νέα ισορροπία που θα σχηματιστεί με την αμερικανική κυβέρνηση. Έχω την εντύπωση ότι πλέον στην Ανατολική Μεσόγειο θα συνεχιστεί η ένταση, αλλά θα παραμένει ελεγχόμενη η κρίση. Δεν θέλει ο Ερντογάν να πάει σε πολεμική σύγκρουση με την Ελλάδα. Όμως, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, το 2016, μπροστά μας έχουμε μια εξουσία με πολύ συγκεκριμένη ανάγνωση τού τι συμβαίνει στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Δηλαδή;
Δυστυχώς, ο Ερντογάν θεωρεί ότι βρίσκεται σε εχθρική περικύκλωση κι ότι στο νέο δόγμα ασφάλεια υποχρεώνεται, λόγω απειλών, να επέμβει κι εκτός των συνόρων της Τουρκίας. Αυτό δεν μπορεί να αλλάξει αυτές τις μέρες. Είναι μια ολίγον εμπεδωμένη και κατασκευασμένη ιδεολογία στο εσωτερικό της Τουρκίας, που εξάγεται και στην περιφέρεια.
ΔΕΙΤΕ (ΕΔΩ) ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ!
Σου άρεσε το άρθρο που μόλις διάβασες;
Εάν ναι βοήθησε μας με το να το κοινοποιήσεις στους φίλους σου.
Σε μια εποχή που το μυαλό μας δέχεται βροχή γκρίζων και ίσως μαύρων ειδήσεων Ο ΠΑΡΛΑΠΙΠΑΣ είναι ΜΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ με χιλιάδες άρθρα ενδιαφέροντα, χρήσιμα ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ προς ανάγνωση και ενημέρωση. Κάνοντας απλώς ένα κλικ διαβάζεις κάποιο ΝΕΟ και ενδιαφέρον ΑΡΘΡΟ χωρίς να κατευθύνεσαι σε ένα λαβύρινθο παραθύρων! Απλά δοκιμάστε μας και σίγουρα θα γίνουμε καθημερινή σας συνήθεια και η ευχάριστη ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ παρέα σας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου