Οι κυβερνοεπιθέσεις των Τούρκων στο ΑΠΕ δεν θα ΄πρεπε να μας εκπλήσσουν. Οι Τούρκοι έχουν κάνει άλματα σ΄ αυτό το τομέα. Το τουρκικό Γενικό Επιτελείο έχει εδώ και χρόνια εντάξει τον κυβερνοπόλεμο στα επιχειρησιακά του σχέδια.
Εμείς τι κάνουμε;
Το κείμενο που ακολουθεί είναι αναλυτικό και συντάκτης του είναι Αξιωματικός που για πολλά χρόνια ασχολήθηκε με το ζήτημα στις ελληνικές ΕΔ. Θα τολμούσαμε να πούμε ότι είναι ο ιδανικός άνθρωπος για να γράψει γι΄ αυτό το θέμα. Κάποιοι τον θεωρούν “γκουρού” του στρατεύματος σ΄ ότι έχει να κάνει με την κυβερνοάμυνα.
Το κείμενο μεγάλο αλλά πραγματικά πολύ χρήσιμο για όποιον ενδιαφέρεται να μάθει τι είναι ο κυβερνοπόλεμος, τι πρέπει να κάνουμε για να μπορούμε να αμυνόμαστε, αλλά και τι ευκαιρίες μας δίνει.
Η ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το παρακάτω κείμενο αναφέρεται σε ορισμένες προτάσεις – σκέψεις που αφορούν την εκμετάλλευση – ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων που βασίζονται σε τεχνολογίες πληροφορικής με ταυτόχρονη οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Η οικονομική ανάπτυξη μέσω αμυντικών δαπανών, που θεωρούνται αναγκαίο κακό, δηλαδή βάρος στην οικονομία, να ακούγεται παράξενο αλλά ας μην ξεχνάμε ότι το το τέρμα της οικονομικής ύφεσης του 1929 στις ΗΠΑ ταυτίστηκε με το έναυσμα της πολεμικής οικονομίας του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου γύρω στο 1939. Αυτό επιτεύχθηκε με την συνδρομή τριών παραγόντων:
Υπήρχε η ανάγκη να αναπτυχθούν οι αμυντικές δυνατότητες της χώρας.
Υπήρχε ανθρώπινο δυναμικό που μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της παραγωγής των αμυντικών δυνατοτήτων.
Τα επίπεδα ανεργίας ήταν μεγάλα.
Το αποτέλεσμα ήταν οι ΗΠΑ και να εξέλθουν της κρίσης αλλά και να καταστούν μετέπειτα κυρίαρχοι στην παγκόσμια αμυντική βιομηχανία. Άλλο σχετικό παράδειγμα είναι το Ισραήλ που οι αμυντικές του δαπάνες δεν το εμπόδισαν να έχει οικονομική ανάπτυξη.
Η οικονομική ανάπτυξη μέσω αμυντικών δαπανών, που θεωρούνται αναγκαίο κακό, δηλαδή βάρος στην οικονομία, να ακούγεται παράξενο αλλά ας μην ξεχνάμε ότι το το τέρμα της οικονομικής ύφεσης του 1929 στις ΗΠΑ ταυτίστηκε με το έναυσμα της πολεμικής οικονομίας του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου γύρω στο 1939. Αυτό επιτεύχθηκε με την συνδρομή τριών παραγόντων:
Υπήρχε η ανάγκη να αναπτυχθούν οι αμυντικές δυνατότητες της χώρας.
Υπήρχε ανθρώπινο δυναμικό που μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της παραγωγής των αμυντικών δυνατοτήτων.
Τα επίπεδα ανεργίας ήταν μεγάλα.
Το αποτέλεσμα ήταν οι ΗΠΑ και να εξέλθουν της κρίσης αλλά και να καταστούν μετέπειτα κυρίαρχοι στην παγκόσμια αμυντική βιομηχανία. Άλλο σχετικό παράδειγμα είναι το Ισραήλ που οι αμυντικές του δαπάνες δεν το εμπόδισαν να έχει οικονομική ανάπτυξη.
ΚΥΒΕΡΝΟΑΜΥΝΑ
ΓΕΝΙΚΑ
Η φράση ΑΕΙ ΤΑ ΕΠΙΓΙΓΝΟΜΕΝΑ ΚΡΑΤΕΙΝ που υπάρχει στο έμβλημα της Ανωτάτης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου αναφέρεται από τον αρχαίο ιστορικό και Θουκυδίδη (455-400 π.Χ.) στην ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, όπου οι Κορίνθιος απευθυνόμενοι προς τους Λακεδαιμονίους επισημαίνουν: “ΑΝΑΓΚΗ ΔΕ ΩΣΠΕΡ ΤΕΧΝΗΣ ΑΕΙ ΤΑ ΕΠΙΓΙΓNΟΜΕΝΑ ΚΡΑΤΕΙΝ” δηλαδή είναι νόμος, να υπερισχύουν πάντοτε στον πόλεμο, όπως και στις τέχνες τα νεότερα, δηλαδή οι νέες ιδέες, τα νέα όπλα και οι νέες μέθοδοι. Η φράση αυτή του πρώτου θεωρητικού του πολέμου, έχει αναδειχθεί κατά τον ρουν της ιστορίας σε μια αναλλοίωτη αρχή του πολέμου. Πράγματι, αυτός που χρησιμοποιούσε νέα μέσα και τεχνικές στις πολεμικές επιχειρήσεις πάντα κατάφερνε να υπερισχύσει αριθμητικά υπέρτερων αντιπάλων.
ΓΕΝΙΚΑ
Η φράση ΑΕΙ ΤΑ ΕΠΙΓΙΓΝΟΜΕΝΑ ΚΡΑΤΕΙΝ που υπάρχει στο έμβλημα της Ανωτάτης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου αναφέρεται από τον αρχαίο ιστορικό και Θουκυδίδη (455-400 π.Χ.) στην ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, όπου οι Κορίνθιος απευθυνόμενοι προς τους Λακεδαιμονίους επισημαίνουν: “ΑΝΑΓΚΗ ΔΕ ΩΣΠΕΡ ΤΕΧΝΗΣ ΑΕΙ ΤΑ ΕΠΙΓΙΓNΟΜΕΝΑ ΚΡΑΤΕΙΝ” δηλαδή είναι νόμος, να υπερισχύουν πάντοτε στον πόλεμο, όπως και στις τέχνες τα νεότερα, δηλαδή οι νέες ιδέες, τα νέα όπλα και οι νέες μέθοδοι. Η φράση αυτή του πρώτου θεωρητικού του πολέμου, έχει αναδειχθεί κατά τον ρουν της ιστορίας σε μια αναλλοίωτη αρχή του πολέμου. Πράγματι, αυτός που χρησιμοποιούσε νέα μέσα και τεχνικές στις πολεμικές επιχειρήσεις πάντα κατάφερνε να υπερισχύσει αριθμητικά υπέρτερων αντιπάλων.
Στην εποχή μας το νέο όπλο είναι οι τεχνολογίες πληροφορικής, οι οποίες έχουν δημιουργήσει καινούργιες τρωτότητες αλλά και προοπτικές. Το γεγονός ότι το υπουργείο άμυνας των ΗΠΑ έχει ορίσει ως 5η διάσταση των επιχειρήσεων τον κυβερνοχώρο, μετά την ξηρά, θάλασσα, αέρα και διάστημα, αποδεικνύει την σημασία που έχει ο τομέας αυτός στις σύγχρονες στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται μία κοσμογονία στον κυβερνοχώρο σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι κλασσικές δυνάμεις του “Θερμού Πυρός” χωρίς την συνδρομή των νέων τεχνολογιών θα είναι ανίσχυρες στο σύγχρονο πεδίο της μάχης και στον πόλεμο γενικότερα. Ο επόμενος πόλεμος θα κριθεί και από τις δυνατότητες κυβερνοάμυνας που θα έχουν οι αντίπαλλοι και γενικότερα από τις τεχνολογίες πληροφορικής.
Η λήψη έγκαιρων και ορθών αποφάσεων εξαρτάται άμεσα από τις πληροφορίες και την γνώση που του δίνουν τα συστήματα πληροφορικής. Η ταχύτητα μετατροπής των χιλιάδων δεδομένων, σε πληροφορίες ώστε να δημιουργηθεί, η κατάλληλη γνώση για λήψη “σοφών” αποφάσεων, δηλαδή η “πληροφοριακή υπεροχή” πάντα ήταν αποφασιστικός παράγων στην εξέλιξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Σήμερα βέβαια, αυτό εξαρτάται άμεσα από τα πληροφοριακά και επικοινωνιακά συστήματα που διαθέτουν οι αντίπαλοι. Η αποτελεσματικότητα των συστημάτων αυτών εξαρτάται άμεσα από τις δυνάμεις κυβερνοάμυνας των αντιπάλων. Επιπλέον οι δυνάμεις του κυβερνοχώρου εκτός του ότι αποτελούν αποφασιστικό υποστηρικτικό παράγοντα των πολεμικών επιχειρήσεων, διαφαίνεται, ότι σύντομα θα μπορούν να διεξάγουν τον δικό τους αυτόνομο ελιγμό.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Ο κυβερνοχώρος έχει χαρακτηριστικά που δίνουν νέες προοπτικές στο σύγχρονο πεδίο των επιχειρήσεων
Οι κυβερνοαπειλές μπορούν να είναι ασύμμετρες δηλαδή μία μικρή ομάδων ατόμων μπορεί να χρησιμοποιήσει τεράστια υπολογιστική δύναμη που ούτε καν της ανήκει για να επιτεθεί στις πληροφοριακές υποδομές κάποιου αντιπάλου ή στόχου. Πληροφοριακές υποδομές δεν έχουν μόνο οι ένοπλες δυνάμεις άλλα και άλλες κρίσιμες κρατικές ή ιδιωτικές υπηρεσίες πχ ενέργεια, μεταφορές κλπ.
Οι κυβερνοεπιθέσεις μπορεί να είναι ασύγχρονες, με την έννοια ότι μπορούν να εγκατασταθούν σε προγενέστερο χρόνο (εν είδη νάρκης) και να εξαπολυθούν όταν θα κριθεί σκόπιμο.
Κυβερνοστόχος μπορεί να αποτελέσει οτιδήποτε εμπεριέχει ένα πληροφοριακό σύστημα ή και μόνο μία υπολογιστική μηχανή. Τα σύγχρονα οπλικά συστήματα αλλά ακόμη και οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (τηλέφωνα, τηλεοράσεις, πλυντήρια, ψυγεία κλπ) σήμερα περιέχουν τέτοιες μηχανές.
Πολλές φορές οι επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο αναφέρονται και ως επιχειρήσεις δικτύων. Ο όρος αυτός σήμερα είναι ανεπαρκής να καλύψει το εύρος των επιχειρήσεων κυβερνοάμυνας, διότι έμπρακτα έχει αποδειχθεί ότι δεν απαιτείται οι στόχοι να είναι συνδεδεμένοι σε κάποιο δίκτυο, καθόσον μπορούν να προσβληθούν ακόμα και στο στάδιο της κατασκευής τους πχ το λογισμικό ενός βλήματος ή μη επανδρωμένου αεροχήματος που εκ κατασκευής δεν συμπεριφέρεται όπως θα έπρεπε όταν βρίσκεται σε συγκεκριμένες περιοχές.
Τα κυβερνοόπλα έχουν απεριόριστο βεληνεκές, το οποίο εκτείνεται σε όλον τον χώρο των υπολοίπων διαστάσεων/ (Ξηρά, Θάλασσα, Αέρα, Διάστημα).
Οι κυβερνοπολεμιστές δεν είναι απαραίτητο να φορούν στολή και να είναι συγκεντρωμένοι σε κάποιον φυσικό χώρο. Μπορεί να είναι οποιοσδήποτε ηλικίας, να βρίσκονται διεσπαρμένοι σε όλο τον κόσμο και να ενεργούν ανεξάρτητα ή συντονισμένα. Αυτό αποτελεί πλεονέκτημα για τον δικό μας στρατό που βασίζεται στην εφεδρεία και επιπλέον έχει και δυνάμεις εθνοφυλακής, ορισμένες από τις οι οποίες με την κατάλληλη οργάνωση – συγκρότηση θα μπορούσαν να αποτελέσουν επίλεκτες δυνάμεις κυβερνοάμυνας.
Οι αρχές του πολέμου ισχύουν και στον κυβερνοχώρο, ο δε αιφνιδιασμός και η συγκέντρωση δυνάμεων, μπορεί να επιτευχθούν με μεγαλύτερη ταχύτητα.
Η χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής μπορεί να είναι προφανώς αποτελεσματικότερη και με πολύ μικρότερο κόστος από αυτή των κλασσικών μεθόδων σε τομείς όπως υποκλοπή, κατασκοπεία, παραπλάνηση, δολιοφθορά, ψυχολογικές επιχειρήσεις κλπ.
Οι νέες δυνατότητες ενεργώντας είτε αυτόνομα είτε σε συνέργεια με τις παλαιού τύπου στις κλασσικές πολεμικές επιχειρήσεις μπορούν:
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Ο κυβερνοχώρος έχει χαρακτηριστικά που δίνουν νέες προοπτικές στο σύγχρονο πεδίο των επιχειρήσεων
Οι κυβερνοαπειλές μπορούν να είναι ασύμμετρες δηλαδή μία μικρή ομάδων ατόμων μπορεί να χρησιμοποιήσει τεράστια υπολογιστική δύναμη που ούτε καν της ανήκει για να επιτεθεί στις πληροφοριακές υποδομές κάποιου αντιπάλου ή στόχου. Πληροφοριακές υποδομές δεν έχουν μόνο οι ένοπλες δυνάμεις άλλα και άλλες κρίσιμες κρατικές ή ιδιωτικές υπηρεσίες πχ ενέργεια, μεταφορές κλπ.
Οι κυβερνοεπιθέσεις μπορεί να είναι ασύγχρονες, με την έννοια ότι μπορούν να εγκατασταθούν σε προγενέστερο χρόνο (εν είδη νάρκης) και να εξαπολυθούν όταν θα κριθεί σκόπιμο.
Κυβερνοστόχος μπορεί να αποτελέσει οτιδήποτε εμπεριέχει ένα πληροφοριακό σύστημα ή και μόνο μία υπολογιστική μηχανή. Τα σύγχρονα οπλικά συστήματα αλλά ακόμη και οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (τηλέφωνα, τηλεοράσεις, πλυντήρια, ψυγεία κλπ) σήμερα περιέχουν τέτοιες μηχανές.
Πολλές φορές οι επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο αναφέρονται και ως επιχειρήσεις δικτύων. Ο όρος αυτός σήμερα είναι ανεπαρκής να καλύψει το εύρος των επιχειρήσεων κυβερνοάμυνας, διότι έμπρακτα έχει αποδειχθεί ότι δεν απαιτείται οι στόχοι να είναι συνδεδεμένοι σε κάποιο δίκτυο, καθόσον μπορούν να προσβληθούν ακόμα και στο στάδιο της κατασκευής τους πχ το λογισμικό ενός βλήματος ή μη επανδρωμένου αεροχήματος που εκ κατασκευής δεν συμπεριφέρεται όπως θα έπρεπε όταν βρίσκεται σε συγκεκριμένες περιοχές.
Τα κυβερνοόπλα έχουν απεριόριστο βεληνεκές, το οποίο εκτείνεται σε όλον τον χώρο των υπολοίπων διαστάσεων/ (Ξηρά, Θάλασσα, Αέρα, Διάστημα).
Οι κυβερνοπολεμιστές δεν είναι απαραίτητο να φορούν στολή και να είναι συγκεντρωμένοι σε κάποιον φυσικό χώρο. Μπορεί να είναι οποιοσδήποτε ηλικίας, να βρίσκονται διεσπαρμένοι σε όλο τον κόσμο και να ενεργούν ανεξάρτητα ή συντονισμένα. Αυτό αποτελεί πλεονέκτημα για τον δικό μας στρατό που βασίζεται στην εφεδρεία και επιπλέον έχει και δυνάμεις εθνοφυλακής, ορισμένες από τις οι οποίες με την κατάλληλη οργάνωση – συγκρότηση θα μπορούσαν να αποτελέσουν επίλεκτες δυνάμεις κυβερνοάμυνας.
Οι αρχές του πολέμου ισχύουν και στον κυβερνοχώρο, ο δε αιφνιδιασμός και η συγκέντρωση δυνάμεων, μπορεί να επιτευχθούν με μεγαλύτερη ταχύτητα.
Η χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής μπορεί να είναι προφανώς αποτελεσματικότερη και με πολύ μικρότερο κόστος από αυτή των κλασσικών μεθόδων σε τομείς όπως υποκλοπή, κατασκοπεία, παραπλάνηση, δολιοφθορά, ψυχολογικές επιχειρήσεις κλπ.
Οι νέες δυνατότητες ενεργώντας είτε αυτόνομα είτε σε συνέργεια με τις παλαιού τύπου στις κλασσικές πολεμικές επιχειρήσεις μπορούν:
να δημιουργούν διαρκώς προβλήματα στον αντίπαλο καθιστώντας τις ενέργειές του ατελέσφορες και απομακρύνοντας τον από την επιχειρησιακή ισορροπία,
να ενισχύσουν την προστασία των δυνάμεων μας, να συντηρήσουν την ελευθερία της δράσης τους, να διευκολύνουν την εκμετάλλευση των επιτυχιών και διαμέσου της πληροφοριακής υπεροχής να τις οδηγήσουν στην κυριαρχία των ελιγμών που είναι πρωταρχική επιδίωξη στο σύγχρονο πεδίο της μάχης.
ΜΑΧΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ
ΜΑΧΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ
Η κυβερνοάμυνα εσφαλμένα αντιμετωπίζεται σαν κάτι που έχει να κάνει αποκλειστικά με την ασφάλεια των πληροφοριών, την κατασκοπεία και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Ο πόλεμος στον κυβερνοχώρο μεταξύ των χωρών εμπεριέχει όλα τα στοιχεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η άμυνα της χώρας από την αποτροπή μέχρι την διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων σαφώς συμπεριλαμβάνει και αυτήν την διάσταση. Η προστασία των στρατιωτικών συστημάτων είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των ενόπλων δυνάμεων. Όμως, όπως οι ένοπλες δυνάμεις είναι υπεύθυνες, σε περίπτωση πολέμου, να διασφαλίσουν τις κρίσιμες υποδομές της χώρας (βιομηχανία, ενέργεια, μεταφορές, επικοινωνίες, ύδρευση, δημόσια διοίκηση) από επίγειες, αεροπορικές, ναυτικές συμμετρικές ή ασύμμετρες προσβολές κατ’ αναλογία πρέπει να τις προφυλάξουν και από κυβερνοεπιθέσεις. Η απρόσκοπτη λειτουργία αυτών των υποδομών είναι κρισιμότατη στην διεξαγωγή των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Πλην της ενεργού δυνάμεως, όλο το τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό της χώρας πρεπει να είναι διαθέσιμο στα πλαίσια της εφεδρείας και της εθνοφυλακής να συμβάλει στην κυβερνοάσμυνα.
Συνεπώς οι ένοπλες δυνάμεις είναι υπεύθυνες για την άμυνα της χώρας και συνεπώς και γιαυτήν την διάσταση των επιχειρήσεων όχι μόνο στον στενό στρατιωτικό χώρο αλλά και πολύ ευρύτερα, και ασφαλώς η προστασία από κυβεροεπιθέσεις σε όλους τους τομείς που μπορεί να επηρεάσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις πρέπει να προβλέπεται στα επιχειρησιακά σχέδια. Είναι προφανές ότι αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί εν καιρώ πολέμου εάν δεν υπάρχει σχετική προετοιμασία από τον καιρό της ειρήνης.
ΝΕΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Όπως και οι άλλες μορφές διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων και η κυβερνοάμυνα έχει τακτικό , επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο το καθένα με τις ιδιαιτερότητές του. Και όπως προαναφέρθηκε, εκτός από τα στρατιωτικά πληροφοριακά συστήματα, πρέπει να προστατευθούν και οι κρίσιμες υποδομές της χώρας που θα παίξουν σημαντικότατο ρόλο στην αποτελεσματικότητα των στρατιωτικών μας δυνάμεων σε περιόδους πολέμου ή κρίσεων.
Οι ένοπλες δυνάμεις πρέπει να έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν και να διατηρήσουν πληροφοριακή υπεροχή (διατηρώντας την αποτελεσματικότητα των δικών τους συστημάτων στρατιωτικών και μη, και μειώνοντας αυτήν των αντιπάλων) σε περίπτωση κρίσεων ή πολέμου.
Πρέπει να τηρείται διαρκώς επάρκεια δυνάμεων (μέσων και προσωπικού) για την αντιμετώπιση των προβλεπόμενων κυβερνοαπειλών.
Εξειδικευμένο προσωπικό πρέπει να αναθεωρεί διαρκώς όλα τα σχέδια για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις διαρκώς εξελισσόμενες απειλές.
Τα σχέδια πρέπει να δοκιμάζονται στις ασκήσεις. Για τον σκοπό αυτό, και όχι μόνο, πρέπει να υπάρχουν και ομάδες εξειδικευμένες στις κυβερνοεπιθέσεις που θα διεξάγουν τις δοκιμές διεισδύσεως (penetration tests). Η διαδικασία αυτή πρέπει να συμπεριληφθεί στις standard διαδικασίες διαπίστευσης ασφαλείας των νέων συστημάτων (security accreditation procedures) που εγκαθίστανται στα δίκτυα του στρατού.
Είμαστε αναγκασμένοι σταδιακά να αποκτήσουμε δικές μας δυνατότητες παραγωγής συστημάτων υψηλής τεχνολογίας για την άμυνα, καθόσον δεν μπορούμε να είμαστε καθόλου σίγουροι ότι τα αγορασμένα από το εξωτερικό οπλικά συστήματα θα συμπεριφερθούν κατά την διάρκεια μιας αναμέτρησης σύμφωνα με τις προδιαγραφές τους σε τόπο και χρόνο (πύραυλοι, βλήματα, άρματα, ραντάρ, κάμερες, αισθητήρες κλπ).
Είμαστε αναγκασμένοι να αναπτύσσουμε συνεχώς δυνατότητες που να εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες των πληροφοριακών συστημάτων αλλά και των οπλικών συστημάτων του εχθρού, ώστε να εξουδετερώσουν την αποτελεσματικότητά τους σε περίοδο επιχειρήσεων.
Πρέπει άμεσα να εντάξουμε στα σχέδια των ψυχολογικών επιχειρήσεων το διαδίκτυο (κοινωνικά δίκτυα, email, blogs κλπ).
Πρέπει να προετοιμαστούν αντίμετρα και εφεδρικές υποδομές για να αντιμετωπισθούν εχθρικές ενέργειες που βασίζονται σε τεχνολογίες πληροφορικής.
Πρέπει να επενδύουμε διαρκώς στην ποιοτική αναβάθμιση του προσωπικού.
Πρέπει να σχεδιάζουμε το μέλλον έχοντας υπόψιν ότι σύντομα δεν θα υπάρχει ούτε οδηγός άρματος, ούτε τυφεκιοφόρος ούτε πυροβολητής με την σημερινή μορφή. Τα όπλα θα είναι τηλεκατευθυνόμενα ή αυτοκατευθυνόμενα. Αυτό μας δίνει νέες δυνατότητες αλλά δημιουργεί και νέες τρωτότητες.
Για να καταφέρουμε όλα τα παραπάνω στο εύρος πρέπει να κινητοποιήσουμε και να οργανώσουμε το τεχνικό και επιστημονικό της χώρας.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ
Στην κλασσική στρατιωτική εκτίμηση κατάστασης το σταθερό στοιχείο είναι η αναλογία δυνάμεων καθόσον αυτή είναι απόλυτα μετρήσιμη και μη αμφισβητούμενη. Είναι σαφές, ότι δεν μπορούμε να αποκτήσουμε αριθμητικό – ποσοτικό προβάδισμα έναντι των πιθανών αντιπάλων μας στο τομέα του θερμού πυρός. Όμως, στον κυβερνοχώρο, όπου ακόμη μεγαλύτερη σημασία στην απόκτηση υπεροχής δυνάμεων, έχουν τα ποιοτικά στοιχεία και όπου η εκμετάλλευση ξένων υποδομών ακόμη και αυτών των αντιπάλων είναι ο κανόνας, μπορούμε με την συνδρομή το επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού της χώρας, να αποκτήσουμε κυριαρχία στην 5η διάσταση και διαμέσου αυτής να εξουδετερώσουμε ελλείψεις ή δυσμενείς αναλογίες στις υπόλοιπες διαστάσεις.
Το φάσμα των απαιτήσεων του νέου πολέμου τρομάζει. Το σημαντικότερο βέβαια είναι το κόστος και εάν αυτό θα μπορούσε να το αντέξει η χώρα. Το κόστος αναλύεται σε:
Υλικές Υποδομές (κτίρια, πληροφοριακά και επικοινωνιακά συστήματα, ενεργειακές δαπάνες): Πραγματικά χρειάζονται σε πρώτο χρόνο ελάχιστα παραπάνω από αυτά που ήδη υπάρχουν ή υποχρεωτικά θα αναπτυχθούν στο μέλλον για κάλυψη των δαπανών λειτουργίας και εκσυγχρονισμού των ήδη υπαρχόντων συστημάτων (διαχειριστικών και διοίκησης και ελέγχου).
Ανθρώπινο Δυναμικό: Εάν διαθέσουμε ένα μικρό ποσοστό της ενεργού δυναμης και το σύνολο του επιστημονικού δυναμικού της χώρας, στα πλαίσια της εφεδρείας και εθνοφυλακής, με την κατάλληλη οργάνωση και σχεδίαση, τα αποτελέσματα θα είναι πραγματικά εντυπωσιακά.
Κόστος Εκπαίδευσης: Η ανάπτυξη των δυνατοτήτων κυβερνοάμυνας ήδη κτίζεται στα πανεπιστήμια και στα στρατιωτικά σχολεία που φοιτούν τα στελέχη εξειδίκευσης πληροφορικής. Πλέον όμως τούτου, η ανάπτυξη λογισμικού και η διαχείριση των πραγματικά τεραστίων διαστάσεων δικτύων και υποδειγματικών από απόψεως ασφαλείας διαδικασιών τηρούν το στρατιωτικό προσωπικό διαρκώς εκπαιδευμένο και ενήμερο στις τεχνολογικές εξελίξεις. Όμως και εν γένει το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, εάν αναλογιστούμε τις πολυάριθμες σχολές που παρέχουν εκπαίδευση στον τομέα της πληροφορικής και επικοινωνιών από τεχνικά λύκεια, ΙΕΚ, ΤΕΙ, ΑΕΙ αλλά και ανεξάρτητες προσπάθειες που γίνονται από διάφορους φορείς, το οποίο είναι εκμεταλλεύσιμο στα πλαίσια της εφεδρείας και των δυνάμεων εθνοφυλακής, είναι επαρκέστατο από πάσης πλευράς.
Είναι προφανές λοιπόν, ότι και το άμεσο κόστος ανάπτυξης παρόμοιων δυνατοτήτων είναι ελάχιστο σε σχέση με τις υπόλοιπες αμυντικές δαπάνες, το ανθρώπινο δυναμικό αλλά και οι δομές για πλήρη εκμετάλλευση (ενεργός στρατός, εφεδρεία, εθνοφυλακή) υπάρχουν. Εάν δε, η ανάπτυξη της κυβερνοάμυνας συνδυαστεί με σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η απόσβεση της επένδυσης θα γίνει τάχιστα και θα υπάρχουν και κέρδη. Πχ. Η κυβερνοάμυνα για τις κρίσιμες υποδομές της χώρας θα οδηγήσει την δημιουργία Εθνικού Κέντρου Δεδομένων (data center – cloud), που θα φιλοξενήσει όλα τις πληροφοριακά συστήματα της χώρας, όπως άλλωστε η τεχνολογία σήμερα και επιτρέπει αλλά και επιβάλλει. Αυτό θα είχε τα παρακάτω αποτελέσματα:
Το ενεργειακό κόστος λειτουργίας μιας τέτοιας κεντρικοποιημένης υποδομής θα είναι μικρό κλάσμα από αυτό της σημερινής. Σήμερα π.χ. κάθε υπουργείο, δήμος, νοσοκομείο, νομικό πρόσωπο κλπ έχει το δικό του data center και ως αποτέλεσμα έχουμε μη βέλτιστη χρήση υπολογιστικών πόρων που εκτός από το άμεσο κόστος λειτουργίας τους συντελούν και στην κατασπατάληση ηλεκτρικής ενέργειας για την λειτουργία και την ψύξη τους.
Είναι εύκολα αντιληπτό ότι η λειτουργία των ανεξάρτητων συστημάτων είναι αδύνατον να καλύψει τις σημερινές απαιτήσεις σε ασφάλεια λόγω του τεράστιου κόστους που αυτό θα συνεπάγετο. Δηλαδή το κόστος συστημάτων ασφαλείας (υλικού, λογισμικού και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού) των διεσπαρμένων συστημάτων είναι τόσες φορές όσα είναι τα συστήματα ενώ στο κεντρικοποιημένο είναι μόνο μία φορά. Το ίδιο ασφαλώς ισχύει και για την φυσική ασφάλεια.
Η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού θα είναι τεράστια. Σήμερα κάθε φορέας έχει προσωπικό εξειδικευμένο στην πληροφορική. Πόσο εξειδικευμένο όμως μπορεί να είναι στην πραγματικότητα όταν απασχολείται 24/7 με όλο το φάσμα της τεχνολογίας που καθημερινά εξελίσσεται. Είναι δυνατόν δηλαδή, ένας άριστος τεχνικός δικτύων, να είναι άριστος και στις βάσεις δεδομένων και στον προγραμματισμό; Με την νέα δομή σαφώς θα υπάρχει εξειδίκευση, εξελικτική ιεραρχία και χωροταξική κατανομή. Η οργάνωση θα ήταν σύμφωνη με τις διεθνείς πρακτικές (π.χ ITIL.) που θα βελτίωναν την αποτελεσματικότητα (λειτουργική και οικονομική) συστημάτων πληροφορικής.
Λόγω των κανόνων που διέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση οι υπηρεσίες από ένα δημόσιο data center δεν θα μπορούσαν να διατεθούν δωρεάν στον ιδιωτικό τομέα, αλλά σίγουρα θα είναι πιο οικονομικές από αυτές που έχουν σήμερα οι διάφορες επιχειρήσεις. Έτσι λοιπόν η φιλοξενία και κρίσιμων ιδιωτικών εγκαταστάσεων θα μπορούσε και να προσδώσει έσοδα στο δημόσιο και ταυτόχρονα οι υπηρεσίες αυτές θα ήταν πολύ οικονομικότερες από τις σημερινές και για τους δημόσιους αλλά και τους ιδιωτικούς φορείς. Π.χ στις ιδιωτικές επιχειρήσεις θα μπορούσε να παρασχεθεί Υποδομή ως Υπηρεσία (Infrastructure as a Service (IaaS)), στον ευρύτερο δημόσιο τομέα Πλατφόρμα ως Υπηρεσία (Platform as a Service (PaaS) και στον στενό δημόσιο τομέα Λογισμικό ως Υπηρεσία (Software as a Service (SaaS)). Η μείωση του κόστους λειτουργίας των ελληνικών επιχειρήσεων θα είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας τους. Εκτός από τα άμεσα θα υπήρχαν και έμμεσες ωφέλειες π.χ. η όποια μείωση του κόστους της λειτουργίας της ΔΕΗ θα αντανακλούσε στο κόστος λειτουργίας όλων των επιχειρήσεων.
Επιπλέον, επειδή είναι προφανές ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας δεν θα μπορούν μελλοντικά να χρησιμοποιούν με ασφάλεια υλικό και κυρίως λογισμικό κατασκευασμένο στο εξωτερικό, οι ανθρώπινοι πόροι που θα απελευθερωθούν από την εφαρμογή μιας τέτοιας αρχιτεκτονικής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή εθνικών συστημάτων, τα οποία υποχρεωτικά θα χρησιμοποιεί χωρίς κόστος ο δημόσιος τομέας και με μικρό κόστος ο ιδιωτικός.
Τα οικονομικά οφέλη μπορούν να αυξηθούν σταδιακά και με την πώληση υπηρεσιών ασφαλείας στο εξωτερικό (λογισμικό, πιστοποιήσεις κλπ). Το επιστημονικό δυναμικό εφόσον οργανωθεί κατάλληλα μπορεί να κάνει την χώρα μας κυρίαρχη παγκοσμίως στον τομέα της κυβερνοάμυνας.
Ενώ είναι σαφές ότι μεσοπρόθεσμα θα υπάρξουν οικονομικά οφέλη, το θέμα είναι πώς θα καλυφθεί το κόστος εκκίνησης (start up, kick off cost), το οποίο βεβαία θα αποσβεστεί στο μέλλον. Το αρχικό κόστος για την δημιουργία της υλικoτεχνικής υποδομής data center και disaster recovery) θα μπορούσε να καλυφθεί σταδιακά από το κόστος συντήρησης και αντικατάστασης των ήδη πεπαλαιωμένων συστημάτων που αναπτύχθηκαν στο δημόσιο πριν το 2010. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κονδύλια ευρωπαϊκών προγραμμάτων ή/και ΣΔΙΤ. Σε κάθε περίπτωση και όπου αυτό είναι δυνατόν, πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες για προμήθειες στρατιωτικού ή μικτού υλικού που μπορούν να δώσουν πλεονέκτημα σε ελληνικές επιχειρήσεις.
Μήπως όμως με την πρόταση αυτή δημιουργούμε επιχειρηματικές δραστηριότητες στο δημόσιο, οι οποίες ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι είναι θνησιγενείς; Εδώ, εκτός από την προφανή απάντηση ότι τα θέματα άμυνας της χώρας δεν είναι δυνατόν να ανατεθούν σε ιδιωτικό τομέα, έχει αποδειχθεί ότι η εσωτερική ανάπτυξη (in house development) υπηρεσιών πληροφορικής που προορίζονται για συγκεκριμένες εξειδικευμένες απαιτήσεις, είναι σαφώς αποτελεσματικότερη από την εξωτερική (outsourcing). Πχ Η πλειονότητα των συστημάτων Διοίκησης και Ελέγχου έχουν αναπτυχθεί εσωτερικά από τις ένοπλες δυνάμεις ή το ΝΑΤΟ, ενώ υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ιδιωτικές εταιρείες με τεράστια κόστη, διεθνώς, απέτυχαν να παραδώσουν εν χρόνω παρόμοια συστήματα. Οι λόγοι είναι πολλοί, κυριότεροι όμως είναι:
Λόγω της πολυπλοκότητας των συστημάτων, οι επιχειρησιακές απαιτήσεις δεν μπορούν να περιγραφούν σαφώς από την αρχή με αποτέλεσμα να υπάρχουν προβλήματα κατά την παραλαβή.
Από την στιγμή της δημιουργίας της επιχειρησιακής απαίτησης μέχρι την παράδοση κάποιου συστήματος αυτό έχει ξεπεραστεί από την τεχνολογία.
Ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος ανάπτυξης τέτοιων συστημάτων είναι είναι αυτός της εξελικτικής – σπειροειδούς ανάπτυξης όπου όμως οι διαγωνιστικές διαδικασίες δεν ενδείκνυνται.
H διεθνής πρακτική οδηγεί σε στρατηγικές συμμαχίες με εταιρείες (strategic partnerships) ή σε εσωτερική ανάπτυξη (in-house development.
Αφού λοιπόν και το κόστος είναι αμελητέο και διαφαίνονται τεράστιες προοπτικές, πρέπει άμεσα να διατεθεί η κρίσιμη αρχική μάζα σε εξειδικευμένο προσωπικό και πιστώσεις ώστε να αποκτηθεί σταδιακά αυτό το τεράστιο στρατηγικό αποτέλεσμα.
Είναι κατανοητό η στρατιωτική ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων να μην επιθυμεί να μειωθεί ούτε κατά κατ΄ ελάχιστο η δύναμη πυρός που διαθέτει επ΄ ωφελεία της ανάπτυξης μιας άγνωστης αποτελεσματικότητας δυνατότητας. Συνεπικουρούσης δε και της οικονομικής κρίσης, που κάνει δύσκολη ακόμη και την συντήρηση των δυνάμεων, είναι πολύ δύσκολο να διατεθούν πόροι εκ των ενόντων.
Είναι δεδομένο ότι το επιστημονικό προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων καταβάλει τεράστιες προσπάθειες να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εποχής, πλην όμως λόγω της οικονομικής κρίσης, οι διαθέσιμοι πόροι κατευθύνονται, όπως είναι φυσικό, στην υποστήριξη των διαχειριστικών και των συστημάτων διοίκησης και ελέγχου, δηλαδή αυτών που άπτονται της καθημερινής λειτουργίας.
Επιβάλλεται όμως να γίνει κάτι ώστε να υπερπηδηθούν τα παραπάνω εμπόδια και να δημιουργηθεί μία προοπτική που δεν θα μπορούσε να σταματήσει στο μέλλον από κάποια αβελτηρία. Κατά την γνώμη μας αυτά που θα μπορούσαν να γίνουν άμεσα:
Νομοθετικό πλαίσιο: Καθορισμός του Υπουργείου Άμυνας ως αποκλειστικού φορέα για προστασία των κρισίμων συστημάτων της χώρας (Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα) στο πεδίο της κυβερνοάμυνας.
Οργάνωση: Δημιουργία Διεύθυνσης – Φορέα σε επίπεδο Υπουργείου με συγκεκριμένη αποστολή και χρονοδιάγραμμα. Δημιουργία μονάδων Εθνοφυλακής Κυβερνοάμυνας που θα ενσωματώσουν το τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό της χώρας του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και την εκπαιδευτική και ερευνητική κοινότητα συμπεριλαμβανομένων αυτών που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικού.
Οικονομικοί πόροι: Δημιουργία Κωδικού Αριθμού Εξόδων (ΚΑΕ) αποκλειστικά για την κυβερνοάμυνα με επιπρόσθετους πόρους.
Υποδομές: Αναζήτηση πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα, ΣΔΙΤ και συμβολή όλων των υπουργείων για σταδιακή δημιουργία των υλικοτεχνικών υποδομών και κυρίως των εγκαταστάσεων (data center, disaster recovery).
Ανθρώπινο δυναμικό:
Στρατιωτικό: Ως μέχρι τούδε και ενίσχυση με προσλήψεις πτυχιούχων. Για να μην χαθεί το πλεονέκτημα της στρατιωτικής πειθαρχίας θα μπορούσαν να σπουδάζουν για ένα χρόνο σε στρατιωτικές σχολές. Η εκμετάλλευση του αριθμού των αποχωρούντων από τις στρατιωτικές σχολές για πρόσληψη αντίστοιχων τελειοφοίτων επιστημόνων πληροφορικής είναι πιθανόν ένας τρόπος για αντιμετώπιση αντιρρήσεων από το υπουργείο οικονομικών, αφού ο συνολικός αριθμός των εγκεκριμένων για διορισμό θα είναι ο ίδιος.
Πολιτικό: Συγκεντρωτική οργάνωση χρησιμοποίηση όλου του δημοσιοϋπαλληλικού προσωπικού πληροφορικής της χώρας σύμφωνα με το ITIL. Χρησιμοποίηση του υπολοίπου προσωπικού στα πλαίσια της εφεδρείας ή εθνοφυλακής.
Διαδικασίες: Εξελικτική – σπειροειδής διαδικασία ανάπτυξης η οποία θα περιλαμβάνει τον κλασικό κύκλο εκτίμηση κινδύνου – σχεδίαση αντιμετώπισης απειλών – δοκιμή – εφαρμογή και θα εξασφαλίσει την απρόσκοπτη και σταδιακή ανάπτυξη των δυνατοτήτων κυβερνοάμυνας χωρίς να απαιτείται άμεσα μεγάλη επένδυση. Χρησιμοποίηση βέλτιστων πρακτικών για την διαχείριση των προσφερόμενων υπηρεσιών (ITIL) και για την διαχείριση έργων (PRINCE2, PMI).
Βλέπουμε λοιπόν ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις – παράγοντες που συνετέλεσαν στην έξοδο των ΗΠΑ από την ύφεση του 1939. Δηλαδή και οι επιχειρησιακές απαιτήσεις υπάρχουν που πρέπει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να καλυφθούν, και το ανθρώπινο δυναμικό είναι κατάλληλο και η ανεργία είναι σε υψηλά επίπεδα. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η ανάπτυξη της κυβερνοάμυνας θα συντελέσει σε μείωση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων με συνέπεια την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους.
ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Ένας άλλος τομέας, που θα μπορούσε σε συνδυασμό με την κυβερνοάμυνα να προσθέσει τεράστιες δυνατότητες άλλα και να συνεισφέρει στην ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας είναι η έρευνα.
Εδώ τώρα τίθεται το ερώτημα: γιατί ενώ είμαστε μία χώρα με αμυντικές δαπάνες, με επαρκές επιστημονικό δυναμικό, προμηθευόμαστε αμυντικό υλικό υψηλής τεχνολογίες από χώρες του εξωτερικού, οι οποίες μάλιστα μπορεί να μην έχουν ουσιαστικά δικές τους αμυντικές απαιτήσεις. Γιατί όταν ανακοινώνεται μία επιχειρησιακή απαίτηση δεν είναι έτοιμες οι ελληνικές εταιρείες να την καλύψουν. Εδώ φταίνε πολλά, μεταξύ των οποίων η δομή της επιστημονικής και επιχειρηματικής πραγματικότητας της χώρας.
Είναι σαφές ότι εκτός των άλλων παθογενειών υπάρχει απόλυτη αποσύνδεση μεταξύ έρευνας, ανάπτυξης και παραγωγής:
Τα πανεπιστήμια πχ αναλαμβάνουν ερευνητικά προγράμματα αυτοχρηματοδοτούμενα η συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς την συμμετοχή ούτε της βιομηχανίας ούτε των φορέων της άμυνας.
Τα επιτελεία σχεδιάζουν το μέλλον χωρίς να ενημερώνουν την αμυντική βιομηχανία.
Τα ερευνητικά κέντρα δεν έχουν επαρκή και θεσμοθετημένη επικοινωνία με την αμυντική βιομηχανία.
Τέλος οι βιομηχανίες δεν επενδύουν στην έρευνα και λόγω νοοτροπίας (μόνο άμεσα κέρδη) αλλά και λόγω αβεβαιότητας μη γνωρίζοντας τα σχέδια απόκτησης επιχειρησιακών δυνατοτήτων (τι, πότε, πόσα).
Εδώ πραγματικά υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό επειδή:
το προηγμένο ηλεκτρονικό υλικό για στρατιωτικές εφαρμογές έχει μεγάλες τιμές απόκτησης, σε σχέση με το πραγματικό κόστος κατασκευής,
η προμήθεια προηγμένου ηλεκτρονικού υλικού (πχ υλικό και λογισμικό πλοήγησης οπλικών συστημάτων, κρυπτοσυσκευές) από άλλες χώρες εγγυμονεί πλέον κινδύνους,
και η ανάπτυξη αμυντικού υλικού υψηλής τεχνολογίας εν γένει δεν απαιτεί τεράστιες επενδύσεις.
Πρέπει λοιπόν να εξαλειφθεί το φαινόμενο, η χώρα μας με πραγματικές αμυντικές δαπάνες, με υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό όχι μόνο να μην εξάγει αμυντικό υλικό υψηλής τεχνολογίας αλλά και να εισάγει από χώρες που ούτε αμυντικές δαπάνες ούτε ποιοτικά και ποσοτικά το ανθρώπινο δυναμικό της Ελλάδας διαθέτουν.
Για να εκλείψουν άμεσα τα αίτια του φαινομένου αυτού, πρέπει να δημιουργηθεί ένας φορέας (επιμελητηρίου, ινστιτούτου, μη κυβερνητικής οργάνωσης) που θα έχει σαν αποστολή την σύζευξη των φορέων επιχειρήσεων, έρευνας με την βιομηχανία και σκοπό την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας με μείωση του κόστους λειτουργίας της. Επίσης θα αναλαμβάνει και την διαχείριση – συντονισμό των έργων και προώθηση των προϊόντων στο εξωτερικό. Αυτός ο οργανισμός θα πρέπει να είναι μη κερδοσκοπικός, όπου θα απασχολούνται κυρίως εθελοντές (απόστρατοι, συνταξιούχοι επιστήμονες κλπ), άρα θα έχει ελάχιστον κόστος λειτουργίας που θα καλύπτεται από τα μέλη (πχ υπουργείο άμυνας, βιομηχανίες).
Οι επιχειρησιακές απαιτήσεις των επιτελείων θα ανατίθενται στους ερευνητικούς φορείς (στρατιωτικούς, ακαδημαϊκούς, εμπορικούς κλπ), οι οποίοι θα προχωρούν σε κατασκευή εργαστηριακών προτύπων. Τα εργαστηριακά πρότυπα θα αξιολογούνται (εργαστηριακή αξιολόγηση) από τους επιχειρησιακούς και ερευνητικούς φορείς των ενόπλων δυνάμεων και κατόπιν θα ανατίθεται στην αμυντική βιομηχανία η κατασκευή των βιομηχανικών προτύπων τα οποιά θα αξιολογούνται επιχειρησιακά (αξιολόγηση πεδίου) από τις ένοπλες δυνάμεις. Εύλογο είναι ότι η ελληνική βιομηχανία μετά από αυτά θα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών όχι μόνο στην ελληνική αγορά αλλά και στην διεθνή, καθόσον το επιχειρηματικού ρίσκο θα είναι μειωμένο και μέρος του διαχειριστικού κόστους και θα έχουν αναλάβει άλλοι:
Ο φορέας που θα ιδρυθεί: Το κόστος των συντονισμών, αναζητήσεων, προωθήσεων, ενημερώσεων, διαχείρισης και συντονισμού των προγραμμάτων.
Υπουργείο Άμυνας: Το κόστος της αρχικής έρευνας, πιστοποιήσεων, αξιολογήσεων (π.χ. παροχή πεδίων ασκήσεων, εγκαταστάσεων αεροδρομίων, έκδοση ΝΟΤΑΜ, συμμετοχή προσωπικού κλπ). Σημειωτέον τα κόστη αυτά, ενώ στην πραγματικότητα δεν θα επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς των επιτελείων, καθόσον συμπεριλαμβάνονται στα λειτουργικά έξοδά τους, θα ελαφρύνουν τα έξοδα των εταιρειών και γιαυτό πρέπει να θεωρηθεί συμπαραγωγή (ΣΔΙΤ) και οι εταιρείες πρέπει να αποδίδουν κάποια χρήματα είτε στα ταμεία των ενόπλων δυνάμεων είτε σε κάποιο ταμείο για την προώθηση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
Τα ερευνητικά κέντρα των ενόπλων δυνάμεων θα αποτελέσουν την μνήμη για την συνέχεια των ερευνητικών προσπαθειών με αποτέλεσμα να μην χρειάζεται κάθε φορά να ξεκινάμε από την αρχή.
Είναι βέβαιο, ότι πολλές εφαρμογές για την άμυνα θα μπορούν να έχουν και εμπορική εφαρμογή με αποτέλεσμα οι ελληνικές εταιρείες να έχουν πλεονέκτημα και σε αυτές τις αγορές,
Τέλος η ανάπτυξη του τομέα της έρευνας θα βοηθήσει και την κυβερνοάμυνα σε τομείς που το χρειάζεται κάποια προηγμένη κατασκευή για να λύσει συγκεκριμένα θέματα. Έτσι και αλλιώς σε θέματα κυβερνοάμυνας δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε εταιρείες της αλλοδαπής.
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ
Ένας άλλος τομέας όπου η χώρα μας μπορεί όχι μόνο να καταστεί αυτάρκης αλλά και να πρωταγωνιστήσει είναι η προσομοίωση και τα πολεμικά παίγνια. Εδώ το πλεονέκτημα της χώρας είναι ότι το στρατιωτικό προσωπικό έχει την τεχνική δυνατότητα να αναπτύξει προσομοιωτές και πολεμικά παίγνια, δηλαδή να αναπτύξει λογισμικό που με την χρήση τεχνολογιών πληροφορικής θα προσομοιώνει επιχειρήσεις. Οι περισσότερες χώρες δεν έχουν την δυνατότητα αυτή και αναθέτουν το έργο σε εταιρείες με αποτέλεσμα το θέμα να χάνεται κάπου στην “μετάφραση” των επιχειρησιακών απαιτήσεων. Έτσι καταφεύγουν τελικά σε προμήθεια συστημάτων προσομοίωσης επιχειρήσεων από τις ΗΠΑ. Επιτυχές παράδειγμα της αποτελεσματικότητας των ενόπλων δυνάμεων της χώρας στην ανάπτυξη στρατιωτικών συστημάτων, είναι η ανάπτυξη συστημάτων διοίκησης και ελέγχου. Αρκετές χώρες έχουν δαπανήσει τεράστια ποσά στην ίδια κατεύθυνση με πενιχρά αποτελέσματα μέχρις πλήρους αποτυχίας. Μία σύγκριση των προϋπολογισμών των υπολοίπων κρατών για ανάπτυξη αυτοματοποιημένων συστημάτων διοίκησης και ελέγχου την τελευταία δεκαετία, με τους δικούς μας αλλά και η σύγκριση των αποτελεσμάτων θα αποδείξει του λόγου το αληθές. Στον τομέα των πολεμικών παιγνίων τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ακόμη ποιο θεαματικά, με την προϋπόθεση να ενισχυθεί το προσωπικό και να θεσμοθετηθεί συνεργασία με πανεπιστήμια της χώρας, τα οποία μπορούν να αναλάβουν την ανάπτυξη των θεωρητικών μοντέλων στα πλαίσια των μεταπτυχιακών προγραμμάτων τους. Η ενίσχυση αφορά ελάχιστο αριθμό ατόμων και γιαυτό θεωρείται εφικτή.
Πολλές ασκήσεις μπορούν να αντικατασταθούν με πολεμικά παίγνια τα οποία θα τις καταστήσουν ρεαλιστικότερες αλλά και πιο οικονομικές.
Επίσης μπορεί είτε να δημιουργηθεί φορέας, είτε να ανατεθεί σε εταιρεία να διεξάγει ασκήσεις εξ αποστάσεως σε ξένους στρατούς. Εδώ θα υπάρξει πραγματική πρωτοπορία. Ενώ υπάρχουν διεθνώς εταιρείες που αναλαμβάνουν την τεχνική υποστήριξη πολεμικών παιγνίων είτε σε αίθουσες, είτε εξ αποστάσεως, δεν παρέχουν πλήρη επιχειρησιακή εκπαίδευση. Στο παρελθόν με την εκπαίδευση ξένων στρατών έχουν εισρεύσει κάποια έσοδα. Αυτό που έχει γίνει στο παρελθόν περιστασιακά, μπορεί να γίνει συστηματικά. Πχ Φανταστείτε ένα στρατιωτικό κέντρο πολεμικών παιγνίων να διεξάγει μία άσκηση με αντιπάλους μία δική μας μονάδα και μία ξένη ή 2 ξένες της αυτής ή διαφορετικών χωρών. Πραγματικά τα έσοδα μπορεί να είναι αρκετα, ενώ το κόστος μικρό, ιδιαίτερα εάν ενταχθεί στην υποδομή ενός εθνικού data center – cloud.
Μελλοντικά, γιατί όχι, με την εμπειρία που θα δημιουργηθεί στις προσημειώσεις το κέντρο μπορεί να αναπτύξει δυνατότητα για μοντελοποιήσεις-προσημειώσεις σε άλλους τομείς επ΄ωφελεία επιχειρήσεων ή άλλων υπουργείων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Πρέπει να επισημανθεί ότι, προσπάθειες προς την αυτές τις κατευθύνσεις έχουν γίνει στο παρελθόν, πλην όμως δεν είχαν σημαντικά αποτελέσματα λόγω ανεπαρκούς υποστήριξης τους και έλλειψης αποφασιστικότητας στο να δοθεί κάποιο μεγαλύτερο βάρος στις νέες τεχνολογίες σε βάρος των συμβατικών και ορατών προκλήσεων. Πρέπει λοιπόν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες δομές και συνθήκες που θα απελευθερώσουν τις όποιες δυναμικές υπάρχουν.
Για τον σκοπό αυτό, κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ενός οργανισμού στρατηγικά εστιασμένου στην προσπάθεια να εκμεταλλευτεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της χώρας (πολλές πανεπιστημιακές σχολές από τις οποίες αποφοιτούν ετησίως χιλιάδες επιστήμονες πληροφορικής σε συνδυασμό με τη εσωτερική αγορά αμυντικών συστημάτων) ώστε η χώρα να καταστεί αυτάρκης αλλά και σημείο αναφοράς στην κυβερνοάμυνα, στην έρευνα, στην προσομοίωση και γενικά στις τεχνολογίες πληροφορικής στην άμυνα.
Ο στόχος αυτός μπορεί να φαίνεται μεγαλεπήβολος αλλά είναι εφικτός, επειδή υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό, τα δε κόστη είναι ελάχιστα σε σύγκριση με το σύνολο των αμυντικών δαπανών. Λείπει κυρίως η οργάνωση και η αποφασιστική και σταθερή βούληση, η οποία βέβαια θα εδραιωθεί όταν εμφανιστούν τα πρώτα μετρήσιμα αποτελέσματα. Όμως ακόμη και εάν ο μεγάλος στόχος δεν επιτευχθεί, θα υπάρξουν σημαντικά οφέλη για την χώρα, τουλάχιστον μέσω του εξορθολογισμού των δαπανών και του προσανατολισμού της άμυνας σε εγχώριες πηγές.
Η έμπρακτη επίδειξη αποφασιστικότητας, με δημιουργία φορέα έρευνας πληροφορικής σε ανώτατο επίπεδο, με αποστολή την απόκτηση κυρίαρχης θέσης για τη χώρα στους τομείς της κυβερνοάμυνας, ερευνάς και προσομοίωσης, θα συντελέσει στην εκκίνηση προς την κατεύθυνση επίτευξης του στόχου. Ο φορέας αυτός θα προτείνει άμεσα ομάδα έργων (project programme) που θα οδηγήσουν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με βάση μεθοδολογία που θα βασίζεται στις παρακάτω αρχές-δράσεις:
Αρχικά επίτευξη θεαματικών στόχων ταχύτατα για απόκτηση ηθικού και εμπέδωση της εμπιστοσύνης.
Προσέγγιση και ανάπτυξη του όλου θέματος εξελικτικά και σπειροειδώς ούτως ώστε να είναι πάντα εμφανής η πρόοδος που επιτυγχάνεται σε κάθε στάδιο.
Παράλληλη σχεδίαση, υλοποίηση – απόκτηση του προσωπικού και των υποδομών αρχικά εκ των ενόντων και στο άμεσο μέλλον με πολλαπλούς τρόπους.
Για την υποστήριξη της παραπάνω αποστολής πρέπει επίσης να εξετασθεί:
Ενίσχυση της επάνδρωσης των φορέων έρευνας και πληροφορικής των ενόπλων δυνάμεων.
Η θεσμοθέτηση διαρκούς συνεργασίας με πανεπιστήμια και άλλους ερευνητικούς φορείς (πχ ΔΗΜΟΚΡΗΤΟΣ) αλλά και επιχειρήσεις, οι οποίοι θα εργάζονται σαν στρατηγικοί εταίροι (strategic partners) με στόχο την αναβάθμιση της άμυνας της χώρας αλλά και την απόκτηση συγκριτικού πλεονεκτήματος από τις ελληνικές επιχειρήσεις έναντι ανταγωνιστών τους.
Η εκμετάλλευση του επιστημονικού δυναμικού της χώρας στα πλαίσια μιας επιστημονικής κινητοποίησης κατά αντιστοιχία της βιομηχανικής κινητοποίησης κατά την διάρκεια πολέμων ή κρίσεων.
Η δημιουργία επιτελικών δομών αλλά και δυνάμεων με συγκεκριμένες αποστολές στην κυβερνοάμυνα στην έρευνα και στην προσομοίωση.
Η δημιουργία δυνάμεων κυβερνοάμυνας στα πρότυπα της εθνοφυλακής. Με τον τρόπο αυτό, εκτός από τα προφανή οφέλη για την άμυνα, θα δημιουργηθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας του επιστημονικού προσωπικού της χώρας γεγονός το οποίο θα σπάσει σταδιακά τα στεγανά μεταξύ της έρευνας και της βιομηχανίας.
Η δημιουργία ενιαίας εθνικής αρχιτεκτονικής πληροφοριακών συστημάτων στην οποία θα ενταχθούν σταδιακά εκτός από τον στενότερο και ευρύτερο δημόσιο τομέα και οι κρίσιμες επιχειρήσεις της χώρας του ιδιωτικού τομέα. Αυτό θα συντελέσει στην δημιουργία οικονομιών κλίμακας και θα μειώσει το λειτουργικό κόστος του δημοσίου αλλά και των επιχειρήσεων.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Στρατηγική – Όραμα – Αποστολή:
Πρωτοπορία της χώρας στον τομέα της Κυβερνοάμυνας.
Αυτάρκεια της Χώρας σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας στην άμυνα.
Πρωτοπορία της χώρας στον τομέα της Προσομοίωσης.
Στρατηγικό Σχέδιο – Βήματα – Αντικειμενικοί Σκοποί:
Νομοθετικό πλαίσιο.
Δημιουργία φορέα πληροφορικής στο Υπουργείο Άμυνας με αρμοδιότητες:
Μηχανογράφηση.
Κυβερνοάμυνα.
Έρευνα.
Προσομοίωση.
Δημιουργία μονάδων εθνοφυλακής κυβερνοάμυνας.
Δημιουργία οργανισμού για σύζευξη επιχειρησιακών απαιτήσεων – έρευνας – αμυντικής βιομηχανίας εάν είναι δυνατόν με συμετοχή της ιδιωτική πρωτοβουλία.
Σχεδίαση Εθνικού Κέντρου Δεδομένων (1 κανονικού και 2 εφεδρικών (hot disaster recovery και cold disaster recovery)) με τεχνολογία cloud.
Δημιουργία δομής ITIL για παροχή υπηρεσιών πληροφορικής σε εσωτερικούς και εξωτερικούς πελάτες. Χρησιμοποίηση προσωπικού από όλον τον δημόσιο τομέα για επάνδρωση των θέσεων τεχνικών πληροφορικής, οικονομολόγων και διαχείρισης έργων.
Καθορισμός μεθοδολογίας διαχείρισης έργων (PRINCE2 ή PMI).
Καθορισμός της εξελικτικής μεθοδολογίας ως μεθοδολογίας ανάπτυξης.
Ανθρώπινο δυναμικό αρχικά εκ των ενόντων και μετέπειτα αναλόγως απαιτήσεων και δυνατοτήτων,
Χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα, εθνικό προϋπολογισμό και ΣΔΙΤ.
Συνεπώς οι ένοπλες δυνάμεις είναι υπεύθυνες για την άμυνα της χώρας και συνεπώς και γιαυτήν την διάσταση των επιχειρήσεων όχι μόνο στον στενό στρατιωτικό χώρο αλλά και πολύ ευρύτερα, και ασφαλώς η προστασία από κυβεροεπιθέσεις σε όλους τους τομείς που μπορεί να επηρεάσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις πρέπει να προβλέπεται στα επιχειρησιακά σχέδια. Είναι προφανές ότι αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί εν καιρώ πολέμου εάν δεν υπάρχει σχετική προετοιμασία από τον καιρό της ειρήνης.
ΝΕΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Όπως και οι άλλες μορφές διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων και η κυβερνοάμυνα έχει τακτικό , επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο το καθένα με τις ιδιαιτερότητές του. Και όπως προαναφέρθηκε, εκτός από τα στρατιωτικά πληροφοριακά συστήματα, πρέπει να προστατευθούν και οι κρίσιμες υποδομές της χώρας που θα παίξουν σημαντικότατο ρόλο στην αποτελεσματικότητα των στρατιωτικών μας δυνάμεων σε περιόδους πολέμου ή κρίσεων.
Οι ένοπλες δυνάμεις πρέπει να έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν και να διατηρήσουν πληροφοριακή υπεροχή (διατηρώντας την αποτελεσματικότητα των δικών τους συστημάτων στρατιωτικών και μη, και μειώνοντας αυτήν των αντιπάλων) σε περίπτωση κρίσεων ή πολέμου.
Πρέπει να τηρείται διαρκώς επάρκεια δυνάμεων (μέσων και προσωπικού) για την αντιμετώπιση των προβλεπόμενων κυβερνοαπειλών.
Εξειδικευμένο προσωπικό πρέπει να αναθεωρεί διαρκώς όλα τα σχέδια για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις διαρκώς εξελισσόμενες απειλές.
Τα σχέδια πρέπει να δοκιμάζονται στις ασκήσεις. Για τον σκοπό αυτό, και όχι μόνο, πρέπει να υπάρχουν και ομάδες εξειδικευμένες στις κυβερνοεπιθέσεις που θα διεξάγουν τις δοκιμές διεισδύσεως (penetration tests). Η διαδικασία αυτή πρέπει να συμπεριληφθεί στις standard διαδικασίες διαπίστευσης ασφαλείας των νέων συστημάτων (security accreditation procedures) που εγκαθίστανται στα δίκτυα του στρατού.
Είμαστε αναγκασμένοι σταδιακά να αποκτήσουμε δικές μας δυνατότητες παραγωγής συστημάτων υψηλής τεχνολογίας για την άμυνα, καθόσον δεν μπορούμε να είμαστε καθόλου σίγουροι ότι τα αγορασμένα από το εξωτερικό οπλικά συστήματα θα συμπεριφερθούν κατά την διάρκεια μιας αναμέτρησης σύμφωνα με τις προδιαγραφές τους σε τόπο και χρόνο (πύραυλοι, βλήματα, άρματα, ραντάρ, κάμερες, αισθητήρες κλπ).
Είμαστε αναγκασμένοι να αναπτύσσουμε συνεχώς δυνατότητες που να εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες των πληροφοριακών συστημάτων αλλά και των οπλικών συστημάτων του εχθρού, ώστε να εξουδετερώσουν την αποτελεσματικότητά τους σε περίοδο επιχειρήσεων.
Πρέπει άμεσα να εντάξουμε στα σχέδια των ψυχολογικών επιχειρήσεων το διαδίκτυο (κοινωνικά δίκτυα, email, blogs κλπ).
Πρέπει να προετοιμαστούν αντίμετρα και εφεδρικές υποδομές για να αντιμετωπισθούν εχθρικές ενέργειες που βασίζονται σε τεχνολογίες πληροφορικής.
Πρέπει να επενδύουμε διαρκώς στην ποιοτική αναβάθμιση του προσωπικού.
Πρέπει να σχεδιάζουμε το μέλλον έχοντας υπόψιν ότι σύντομα δεν θα υπάρχει ούτε οδηγός άρματος, ούτε τυφεκιοφόρος ούτε πυροβολητής με την σημερινή μορφή. Τα όπλα θα είναι τηλεκατευθυνόμενα ή αυτοκατευθυνόμενα. Αυτό μας δίνει νέες δυνατότητες αλλά δημιουργεί και νέες τρωτότητες.
Για να καταφέρουμε όλα τα παραπάνω στο εύρος πρέπει να κινητοποιήσουμε και να οργανώσουμε το τεχνικό και επιστημονικό της χώρας.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ
Στην κλασσική στρατιωτική εκτίμηση κατάστασης το σταθερό στοιχείο είναι η αναλογία δυνάμεων καθόσον αυτή είναι απόλυτα μετρήσιμη και μη αμφισβητούμενη. Είναι σαφές, ότι δεν μπορούμε να αποκτήσουμε αριθμητικό – ποσοτικό προβάδισμα έναντι των πιθανών αντιπάλων μας στο τομέα του θερμού πυρός. Όμως, στον κυβερνοχώρο, όπου ακόμη μεγαλύτερη σημασία στην απόκτηση υπεροχής δυνάμεων, έχουν τα ποιοτικά στοιχεία και όπου η εκμετάλλευση ξένων υποδομών ακόμη και αυτών των αντιπάλων είναι ο κανόνας, μπορούμε με την συνδρομή το επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού της χώρας, να αποκτήσουμε κυριαρχία στην 5η διάσταση και διαμέσου αυτής να εξουδετερώσουμε ελλείψεις ή δυσμενείς αναλογίες στις υπόλοιπες διαστάσεις.
Το φάσμα των απαιτήσεων του νέου πολέμου τρομάζει. Το σημαντικότερο βέβαια είναι το κόστος και εάν αυτό θα μπορούσε να το αντέξει η χώρα. Το κόστος αναλύεται σε:
Υλικές Υποδομές (κτίρια, πληροφοριακά και επικοινωνιακά συστήματα, ενεργειακές δαπάνες): Πραγματικά χρειάζονται σε πρώτο χρόνο ελάχιστα παραπάνω από αυτά που ήδη υπάρχουν ή υποχρεωτικά θα αναπτυχθούν στο μέλλον για κάλυψη των δαπανών λειτουργίας και εκσυγχρονισμού των ήδη υπαρχόντων συστημάτων (διαχειριστικών και διοίκησης και ελέγχου).
Ανθρώπινο Δυναμικό: Εάν διαθέσουμε ένα μικρό ποσοστό της ενεργού δυναμης και το σύνολο του επιστημονικού δυναμικού της χώρας, στα πλαίσια της εφεδρείας και εθνοφυλακής, με την κατάλληλη οργάνωση και σχεδίαση, τα αποτελέσματα θα είναι πραγματικά εντυπωσιακά.
Κόστος Εκπαίδευσης: Η ανάπτυξη των δυνατοτήτων κυβερνοάμυνας ήδη κτίζεται στα πανεπιστήμια και στα στρατιωτικά σχολεία που φοιτούν τα στελέχη εξειδίκευσης πληροφορικής. Πλέον όμως τούτου, η ανάπτυξη λογισμικού και η διαχείριση των πραγματικά τεραστίων διαστάσεων δικτύων και υποδειγματικών από απόψεως ασφαλείας διαδικασιών τηρούν το στρατιωτικό προσωπικό διαρκώς εκπαιδευμένο και ενήμερο στις τεχνολογικές εξελίξεις. Όμως και εν γένει το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, εάν αναλογιστούμε τις πολυάριθμες σχολές που παρέχουν εκπαίδευση στον τομέα της πληροφορικής και επικοινωνιών από τεχνικά λύκεια, ΙΕΚ, ΤΕΙ, ΑΕΙ αλλά και ανεξάρτητες προσπάθειες που γίνονται από διάφορους φορείς, το οποίο είναι εκμεταλλεύσιμο στα πλαίσια της εφεδρείας και των δυνάμεων εθνοφυλακής, είναι επαρκέστατο από πάσης πλευράς.
Είναι προφανές λοιπόν, ότι και το άμεσο κόστος ανάπτυξης παρόμοιων δυνατοτήτων είναι ελάχιστο σε σχέση με τις υπόλοιπες αμυντικές δαπάνες, το ανθρώπινο δυναμικό αλλά και οι δομές για πλήρη εκμετάλλευση (ενεργός στρατός, εφεδρεία, εθνοφυλακή) υπάρχουν. Εάν δε, η ανάπτυξη της κυβερνοάμυνας συνδυαστεί με σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η απόσβεση της επένδυσης θα γίνει τάχιστα και θα υπάρχουν και κέρδη. Πχ. Η κυβερνοάμυνα για τις κρίσιμες υποδομές της χώρας θα οδηγήσει την δημιουργία Εθνικού Κέντρου Δεδομένων (data center – cloud), που θα φιλοξενήσει όλα τις πληροφοριακά συστήματα της χώρας, όπως άλλωστε η τεχνολογία σήμερα και επιτρέπει αλλά και επιβάλλει. Αυτό θα είχε τα παρακάτω αποτελέσματα:
Το ενεργειακό κόστος λειτουργίας μιας τέτοιας κεντρικοποιημένης υποδομής θα είναι μικρό κλάσμα από αυτό της σημερινής. Σήμερα π.χ. κάθε υπουργείο, δήμος, νοσοκομείο, νομικό πρόσωπο κλπ έχει το δικό του data center και ως αποτέλεσμα έχουμε μη βέλτιστη χρήση υπολογιστικών πόρων που εκτός από το άμεσο κόστος λειτουργίας τους συντελούν και στην κατασπατάληση ηλεκτρικής ενέργειας για την λειτουργία και την ψύξη τους.
Είναι εύκολα αντιληπτό ότι η λειτουργία των ανεξάρτητων συστημάτων είναι αδύνατον να καλύψει τις σημερινές απαιτήσεις σε ασφάλεια λόγω του τεράστιου κόστους που αυτό θα συνεπάγετο. Δηλαδή το κόστος συστημάτων ασφαλείας (υλικού, λογισμικού και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού) των διεσπαρμένων συστημάτων είναι τόσες φορές όσα είναι τα συστήματα ενώ στο κεντρικοποιημένο είναι μόνο μία φορά. Το ίδιο ασφαλώς ισχύει και για την φυσική ασφάλεια.
Η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού θα είναι τεράστια. Σήμερα κάθε φορέας έχει προσωπικό εξειδικευμένο στην πληροφορική. Πόσο εξειδικευμένο όμως μπορεί να είναι στην πραγματικότητα όταν απασχολείται 24/7 με όλο το φάσμα της τεχνολογίας που καθημερινά εξελίσσεται. Είναι δυνατόν δηλαδή, ένας άριστος τεχνικός δικτύων, να είναι άριστος και στις βάσεις δεδομένων και στον προγραμματισμό; Με την νέα δομή σαφώς θα υπάρχει εξειδίκευση, εξελικτική ιεραρχία και χωροταξική κατανομή. Η οργάνωση θα ήταν σύμφωνη με τις διεθνείς πρακτικές (π.χ ITIL.) που θα βελτίωναν την αποτελεσματικότητα (λειτουργική και οικονομική) συστημάτων πληροφορικής.
Λόγω των κανόνων που διέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση οι υπηρεσίες από ένα δημόσιο data center δεν θα μπορούσαν να διατεθούν δωρεάν στον ιδιωτικό τομέα, αλλά σίγουρα θα είναι πιο οικονομικές από αυτές που έχουν σήμερα οι διάφορες επιχειρήσεις. Έτσι λοιπόν η φιλοξενία και κρίσιμων ιδιωτικών εγκαταστάσεων θα μπορούσε και να προσδώσει έσοδα στο δημόσιο και ταυτόχρονα οι υπηρεσίες αυτές θα ήταν πολύ οικονομικότερες από τις σημερινές και για τους δημόσιους αλλά και τους ιδιωτικούς φορείς. Π.χ στις ιδιωτικές επιχειρήσεις θα μπορούσε να παρασχεθεί Υποδομή ως Υπηρεσία (Infrastructure as a Service (IaaS)), στον ευρύτερο δημόσιο τομέα Πλατφόρμα ως Υπηρεσία (Platform as a Service (PaaS) και στον στενό δημόσιο τομέα Λογισμικό ως Υπηρεσία (Software as a Service (SaaS)). Η μείωση του κόστους λειτουργίας των ελληνικών επιχειρήσεων θα είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας τους. Εκτός από τα άμεσα θα υπήρχαν και έμμεσες ωφέλειες π.χ. η όποια μείωση του κόστους της λειτουργίας της ΔΕΗ θα αντανακλούσε στο κόστος λειτουργίας όλων των επιχειρήσεων.
Επιπλέον, επειδή είναι προφανές ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας δεν θα μπορούν μελλοντικά να χρησιμοποιούν με ασφάλεια υλικό και κυρίως λογισμικό κατασκευασμένο στο εξωτερικό, οι ανθρώπινοι πόροι που θα απελευθερωθούν από την εφαρμογή μιας τέτοιας αρχιτεκτονικής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή εθνικών συστημάτων, τα οποία υποχρεωτικά θα χρησιμοποιεί χωρίς κόστος ο δημόσιος τομέας και με μικρό κόστος ο ιδιωτικός.
Τα οικονομικά οφέλη μπορούν να αυξηθούν σταδιακά και με την πώληση υπηρεσιών ασφαλείας στο εξωτερικό (λογισμικό, πιστοποιήσεις κλπ). Το επιστημονικό δυναμικό εφόσον οργανωθεί κατάλληλα μπορεί να κάνει την χώρα μας κυρίαρχη παγκοσμίως στον τομέα της κυβερνοάμυνας.
Ενώ είναι σαφές ότι μεσοπρόθεσμα θα υπάρξουν οικονομικά οφέλη, το θέμα είναι πώς θα καλυφθεί το κόστος εκκίνησης (start up, kick off cost), το οποίο βεβαία θα αποσβεστεί στο μέλλον. Το αρχικό κόστος για την δημιουργία της υλικoτεχνικής υποδομής data center και disaster recovery) θα μπορούσε να καλυφθεί σταδιακά από το κόστος συντήρησης και αντικατάστασης των ήδη πεπαλαιωμένων συστημάτων που αναπτύχθηκαν στο δημόσιο πριν το 2010. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κονδύλια ευρωπαϊκών προγραμμάτων ή/και ΣΔΙΤ. Σε κάθε περίπτωση και όπου αυτό είναι δυνατόν, πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες για προμήθειες στρατιωτικού ή μικτού υλικού που μπορούν να δώσουν πλεονέκτημα σε ελληνικές επιχειρήσεις.
Μήπως όμως με την πρόταση αυτή δημιουργούμε επιχειρηματικές δραστηριότητες στο δημόσιο, οι οποίες ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι είναι θνησιγενείς; Εδώ, εκτός από την προφανή απάντηση ότι τα θέματα άμυνας της χώρας δεν είναι δυνατόν να ανατεθούν σε ιδιωτικό τομέα, έχει αποδειχθεί ότι η εσωτερική ανάπτυξη (in house development) υπηρεσιών πληροφορικής που προορίζονται για συγκεκριμένες εξειδικευμένες απαιτήσεις, είναι σαφώς αποτελεσματικότερη από την εξωτερική (outsourcing). Πχ Η πλειονότητα των συστημάτων Διοίκησης και Ελέγχου έχουν αναπτυχθεί εσωτερικά από τις ένοπλες δυνάμεις ή το ΝΑΤΟ, ενώ υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ιδιωτικές εταιρείες με τεράστια κόστη, διεθνώς, απέτυχαν να παραδώσουν εν χρόνω παρόμοια συστήματα. Οι λόγοι είναι πολλοί, κυριότεροι όμως είναι:
Λόγω της πολυπλοκότητας των συστημάτων, οι επιχειρησιακές απαιτήσεις δεν μπορούν να περιγραφούν σαφώς από την αρχή με αποτέλεσμα να υπάρχουν προβλήματα κατά την παραλαβή.
Από την στιγμή της δημιουργίας της επιχειρησιακής απαίτησης μέχρι την παράδοση κάποιου συστήματος αυτό έχει ξεπεραστεί από την τεχνολογία.
Ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος ανάπτυξης τέτοιων συστημάτων είναι είναι αυτός της εξελικτικής – σπειροειδούς ανάπτυξης όπου όμως οι διαγωνιστικές διαδικασίες δεν ενδείκνυνται.
H διεθνής πρακτική οδηγεί σε στρατηγικές συμμαχίες με εταιρείες (strategic partnerships) ή σε εσωτερική ανάπτυξη (in-house development.
Αφού λοιπόν και το κόστος είναι αμελητέο και διαφαίνονται τεράστιες προοπτικές, πρέπει άμεσα να διατεθεί η κρίσιμη αρχική μάζα σε εξειδικευμένο προσωπικό και πιστώσεις ώστε να αποκτηθεί σταδιακά αυτό το τεράστιο στρατηγικό αποτέλεσμα.
Είναι κατανοητό η στρατιωτική ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων να μην επιθυμεί να μειωθεί ούτε κατά κατ΄ ελάχιστο η δύναμη πυρός που διαθέτει επ΄ ωφελεία της ανάπτυξης μιας άγνωστης αποτελεσματικότητας δυνατότητας. Συνεπικουρούσης δε και της οικονομικής κρίσης, που κάνει δύσκολη ακόμη και την συντήρηση των δυνάμεων, είναι πολύ δύσκολο να διατεθούν πόροι εκ των ενόντων.
Είναι δεδομένο ότι το επιστημονικό προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων καταβάλει τεράστιες προσπάθειες να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εποχής, πλην όμως λόγω της οικονομικής κρίσης, οι διαθέσιμοι πόροι κατευθύνονται, όπως είναι φυσικό, στην υποστήριξη των διαχειριστικών και των συστημάτων διοίκησης και ελέγχου, δηλαδή αυτών που άπτονται της καθημερινής λειτουργίας.
Επιβάλλεται όμως να γίνει κάτι ώστε να υπερπηδηθούν τα παραπάνω εμπόδια και να δημιουργηθεί μία προοπτική που δεν θα μπορούσε να σταματήσει στο μέλλον από κάποια αβελτηρία. Κατά την γνώμη μας αυτά που θα μπορούσαν να γίνουν άμεσα:
Νομοθετικό πλαίσιο: Καθορισμός του Υπουργείου Άμυνας ως αποκλειστικού φορέα για προστασία των κρισίμων συστημάτων της χώρας (Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα) στο πεδίο της κυβερνοάμυνας.
Οργάνωση: Δημιουργία Διεύθυνσης – Φορέα σε επίπεδο Υπουργείου με συγκεκριμένη αποστολή και χρονοδιάγραμμα. Δημιουργία μονάδων Εθνοφυλακής Κυβερνοάμυνας που θα ενσωματώσουν το τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό της χώρας του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και την εκπαιδευτική και ερευνητική κοινότητα συμπεριλαμβανομένων αυτών που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικού.
Οικονομικοί πόροι: Δημιουργία Κωδικού Αριθμού Εξόδων (ΚΑΕ) αποκλειστικά για την κυβερνοάμυνα με επιπρόσθετους πόρους.
Υποδομές: Αναζήτηση πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα, ΣΔΙΤ και συμβολή όλων των υπουργείων για σταδιακή δημιουργία των υλικοτεχνικών υποδομών και κυρίως των εγκαταστάσεων (data center, disaster recovery).
Ανθρώπινο δυναμικό:
Στρατιωτικό: Ως μέχρι τούδε και ενίσχυση με προσλήψεις πτυχιούχων. Για να μην χαθεί το πλεονέκτημα της στρατιωτικής πειθαρχίας θα μπορούσαν να σπουδάζουν για ένα χρόνο σε στρατιωτικές σχολές. Η εκμετάλλευση του αριθμού των αποχωρούντων από τις στρατιωτικές σχολές για πρόσληψη αντίστοιχων τελειοφοίτων επιστημόνων πληροφορικής είναι πιθανόν ένας τρόπος για αντιμετώπιση αντιρρήσεων από το υπουργείο οικονομικών, αφού ο συνολικός αριθμός των εγκεκριμένων για διορισμό θα είναι ο ίδιος.
Πολιτικό: Συγκεντρωτική οργάνωση χρησιμοποίηση όλου του δημοσιοϋπαλληλικού προσωπικού πληροφορικής της χώρας σύμφωνα με το ITIL. Χρησιμοποίηση του υπολοίπου προσωπικού στα πλαίσια της εφεδρείας ή εθνοφυλακής.
Διαδικασίες: Εξελικτική – σπειροειδής διαδικασία ανάπτυξης η οποία θα περιλαμβάνει τον κλασικό κύκλο εκτίμηση κινδύνου – σχεδίαση αντιμετώπισης απειλών – δοκιμή – εφαρμογή και θα εξασφαλίσει την απρόσκοπτη και σταδιακή ανάπτυξη των δυνατοτήτων κυβερνοάμυνας χωρίς να απαιτείται άμεσα μεγάλη επένδυση. Χρησιμοποίηση βέλτιστων πρακτικών για την διαχείριση των προσφερόμενων υπηρεσιών (ITIL) και για την διαχείριση έργων (PRINCE2, PMI).
Βλέπουμε λοιπόν ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις – παράγοντες που συνετέλεσαν στην έξοδο των ΗΠΑ από την ύφεση του 1939. Δηλαδή και οι επιχειρησιακές απαιτήσεις υπάρχουν που πρέπει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να καλυφθούν, και το ανθρώπινο δυναμικό είναι κατάλληλο και η ανεργία είναι σε υψηλά επίπεδα. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η ανάπτυξη της κυβερνοάμυνας θα συντελέσει σε μείωση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων με συνέπεια την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους.
ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Ένας άλλος τομέας, που θα μπορούσε σε συνδυασμό με την κυβερνοάμυνα να προσθέσει τεράστιες δυνατότητες άλλα και να συνεισφέρει στην ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας είναι η έρευνα.
Εδώ τώρα τίθεται το ερώτημα: γιατί ενώ είμαστε μία χώρα με αμυντικές δαπάνες, με επαρκές επιστημονικό δυναμικό, προμηθευόμαστε αμυντικό υλικό υψηλής τεχνολογίες από χώρες του εξωτερικού, οι οποίες μάλιστα μπορεί να μην έχουν ουσιαστικά δικές τους αμυντικές απαιτήσεις. Γιατί όταν ανακοινώνεται μία επιχειρησιακή απαίτηση δεν είναι έτοιμες οι ελληνικές εταιρείες να την καλύψουν. Εδώ φταίνε πολλά, μεταξύ των οποίων η δομή της επιστημονικής και επιχειρηματικής πραγματικότητας της χώρας.
Είναι σαφές ότι εκτός των άλλων παθογενειών υπάρχει απόλυτη αποσύνδεση μεταξύ έρευνας, ανάπτυξης και παραγωγής:
Τα πανεπιστήμια πχ αναλαμβάνουν ερευνητικά προγράμματα αυτοχρηματοδοτούμενα η συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς την συμμετοχή ούτε της βιομηχανίας ούτε των φορέων της άμυνας.
Τα επιτελεία σχεδιάζουν το μέλλον χωρίς να ενημερώνουν την αμυντική βιομηχανία.
Τα ερευνητικά κέντρα δεν έχουν επαρκή και θεσμοθετημένη επικοινωνία με την αμυντική βιομηχανία.
Τέλος οι βιομηχανίες δεν επενδύουν στην έρευνα και λόγω νοοτροπίας (μόνο άμεσα κέρδη) αλλά και λόγω αβεβαιότητας μη γνωρίζοντας τα σχέδια απόκτησης επιχειρησιακών δυνατοτήτων (τι, πότε, πόσα).
Εδώ πραγματικά υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό επειδή:
το προηγμένο ηλεκτρονικό υλικό για στρατιωτικές εφαρμογές έχει μεγάλες τιμές απόκτησης, σε σχέση με το πραγματικό κόστος κατασκευής,
η προμήθεια προηγμένου ηλεκτρονικού υλικού (πχ υλικό και λογισμικό πλοήγησης οπλικών συστημάτων, κρυπτοσυσκευές) από άλλες χώρες εγγυμονεί πλέον κινδύνους,
και η ανάπτυξη αμυντικού υλικού υψηλής τεχνολογίας εν γένει δεν απαιτεί τεράστιες επενδύσεις.
Πρέπει λοιπόν να εξαλειφθεί το φαινόμενο, η χώρα μας με πραγματικές αμυντικές δαπάνες, με υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό όχι μόνο να μην εξάγει αμυντικό υλικό υψηλής τεχνολογίας αλλά και να εισάγει από χώρες που ούτε αμυντικές δαπάνες ούτε ποιοτικά και ποσοτικά το ανθρώπινο δυναμικό της Ελλάδας διαθέτουν.
Για να εκλείψουν άμεσα τα αίτια του φαινομένου αυτού, πρέπει να δημιουργηθεί ένας φορέας (επιμελητηρίου, ινστιτούτου, μη κυβερνητικής οργάνωσης) που θα έχει σαν αποστολή την σύζευξη των φορέων επιχειρήσεων, έρευνας με την βιομηχανία και σκοπό την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας με μείωση του κόστους λειτουργίας της. Επίσης θα αναλαμβάνει και την διαχείριση – συντονισμό των έργων και προώθηση των προϊόντων στο εξωτερικό. Αυτός ο οργανισμός θα πρέπει να είναι μη κερδοσκοπικός, όπου θα απασχολούνται κυρίως εθελοντές (απόστρατοι, συνταξιούχοι επιστήμονες κλπ), άρα θα έχει ελάχιστον κόστος λειτουργίας που θα καλύπτεται από τα μέλη (πχ υπουργείο άμυνας, βιομηχανίες).
Οι επιχειρησιακές απαιτήσεις των επιτελείων θα ανατίθενται στους ερευνητικούς φορείς (στρατιωτικούς, ακαδημαϊκούς, εμπορικούς κλπ), οι οποίοι θα προχωρούν σε κατασκευή εργαστηριακών προτύπων. Τα εργαστηριακά πρότυπα θα αξιολογούνται (εργαστηριακή αξιολόγηση) από τους επιχειρησιακούς και ερευνητικούς φορείς των ενόπλων δυνάμεων και κατόπιν θα ανατίθεται στην αμυντική βιομηχανία η κατασκευή των βιομηχανικών προτύπων τα οποιά θα αξιολογούνται επιχειρησιακά (αξιολόγηση πεδίου) από τις ένοπλες δυνάμεις. Εύλογο είναι ότι η ελληνική βιομηχανία μετά από αυτά θα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών όχι μόνο στην ελληνική αγορά αλλά και στην διεθνή, καθόσον το επιχειρηματικού ρίσκο θα είναι μειωμένο και μέρος του διαχειριστικού κόστους και θα έχουν αναλάβει άλλοι:
Ο φορέας που θα ιδρυθεί: Το κόστος των συντονισμών, αναζητήσεων, προωθήσεων, ενημερώσεων, διαχείρισης και συντονισμού των προγραμμάτων.
Υπουργείο Άμυνας: Το κόστος της αρχικής έρευνας, πιστοποιήσεων, αξιολογήσεων (π.χ. παροχή πεδίων ασκήσεων, εγκαταστάσεων αεροδρομίων, έκδοση ΝΟΤΑΜ, συμμετοχή προσωπικού κλπ). Σημειωτέον τα κόστη αυτά, ενώ στην πραγματικότητα δεν θα επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς των επιτελείων, καθόσον συμπεριλαμβάνονται στα λειτουργικά έξοδά τους, θα ελαφρύνουν τα έξοδα των εταιρειών και γιαυτό πρέπει να θεωρηθεί συμπαραγωγή (ΣΔΙΤ) και οι εταιρείες πρέπει να αποδίδουν κάποια χρήματα είτε στα ταμεία των ενόπλων δυνάμεων είτε σε κάποιο ταμείο για την προώθηση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
Τα ερευνητικά κέντρα των ενόπλων δυνάμεων θα αποτελέσουν την μνήμη για την συνέχεια των ερευνητικών προσπαθειών με αποτέλεσμα να μην χρειάζεται κάθε φορά να ξεκινάμε από την αρχή.
Είναι βέβαιο, ότι πολλές εφαρμογές για την άμυνα θα μπορούν να έχουν και εμπορική εφαρμογή με αποτέλεσμα οι ελληνικές εταιρείες να έχουν πλεονέκτημα και σε αυτές τις αγορές,
Τέλος η ανάπτυξη του τομέα της έρευνας θα βοηθήσει και την κυβερνοάμυνα σε τομείς που το χρειάζεται κάποια προηγμένη κατασκευή για να λύσει συγκεκριμένα θέματα. Έτσι και αλλιώς σε θέματα κυβερνοάμυνας δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε εταιρείες της αλλοδαπής.
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ
Ένας άλλος τομέας όπου η χώρα μας μπορεί όχι μόνο να καταστεί αυτάρκης αλλά και να πρωταγωνιστήσει είναι η προσομοίωση και τα πολεμικά παίγνια. Εδώ το πλεονέκτημα της χώρας είναι ότι το στρατιωτικό προσωπικό έχει την τεχνική δυνατότητα να αναπτύξει προσομοιωτές και πολεμικά παίγνια, δηλαδή να αναπτύξει λογισμικό που με την χρήση τεχνολογιών πληροφορικής θα προσομοιώνει επιχειρήσεις. Οι περισσότερες χώρες δεν έχουν την δυνατότητα αυτή και αναθέτουν το έργο σε εταιρείες με αποτέλεσμα το θέμα να χάνεται κάπου στην “μετάφραση” των επιχειρησιακών απαιτήσεων. Έτσι καταφεύγουν τελικά σε προμήθεια συστημάτων προσομοίωσης επιχειρήσεων από τις ΗΠΑ. Επιτυχές παράδειγμα της αποτελεσματικότητας των ενόπλων δυνάμεων της χώρας στην ανάπτυξη στρατιωτικών συστημάτων, είναι η ανάπτυξη συστημάτων διοίκησης και ελέγχου. Αρκετές χώρες έχουν δαπανήσει τεράστια ποσά στην ίδια κατεύθυνση με πενιχρά αποτελέσματα μέχρις πλήρους αποτυχίας. Μία σύγκριση των προϋπολογισμών των υπολοίπων κρατών για ανάπτυξη αυτοματοποιημένων συστημάτων διοίκησης και ελέγχου την τελευταία δεκαετία, με τους δικούς μας αλλά και η σύγκριση των αποτελεσμάτων θα αποδείξει του λόγου το αληθές. Στον τομέα των πολεμικών παιγνίων τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ακόμη ποιο θεαματικά, με την προϋπόθεση να ενισχυθεί το προσωπικό και να θεσμοθετηθεί συνεργασία με πανεπιστήμια της χώρας, τα οποία μπορούν να αναλάβουν την ανάπτυξη των θεωρητικών μοντέλων στα πλαίσια των μεταπτυχιακών προγραμμάτων τους. Η ενίσχυση αφορά ελάχιστο αριθμό ατόμων και γιαυτό θεωρείται εφικτή.
Πολλές ασκήσεις μπορούν να αντικατασταθούν με πολεμικά παίγνια τα οποία θα τις καταστήσουν ρεαλιστικότερες αλλά και πιο οικονομικές.
Επίσης μπορεί είτε να δημιουργηθεί φορέας, είτε να ανατεθεί σε εταιρεία να διεξάγει ασκήσεις εξ αποστάσεως σε ξένους στρατούς. Εδώ θα υπάρξει πραγματική πρωτοπορία. Ενώ υπάρχουν διεθνώς εταιρείες που αναλαμβάνουν την τεχνική υποστήριξη πολεμικών παιγνίων είτε σε αίθουσες, είτε εξ αποστάσεως, δεν παρέχουν πλήρη επιχειρησιακή εκπαίδευση. Στο παρελθόν με την εκπαίδευση ξένων στρατών έχουν εισρεύσει κάποια έσοδα. Αυτό που έχει γίνει στο παρελθόν περιστασιακά, μπορεί να γίνει συστηματικά. Πχ Φανταστείτε ένα στρατιωτικό κέντρο πολεμικών παιγνίων να διεξάγει μία άσκηση με αντιπάλους μία δική μας μονάδα και μία ξένη ή 2 ξένες της αυτής ή διαφορετικών χωρών. Πραγματικά τα έσοδα μπορεί να είναι αρκετα, ενώ το κόστος μικρό, ιδιαίτερα εάν ενταχθεί στην υποδομή ενός εθνικού data center – cloud.
Μελλοντικά, γιατί όχι, με την εμπειρία που θα δημιουργηθεί στις προσημειώσεις το κέντρο μπορεί να αναπτύξει δυνατότητα για μοντελοποιήσεις-προσημειώσεις σε άλλους τομείς επ΄ωφελεία επιχειρήσεων ή άλλων υπουργείων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Πρέπει να επισημανθεί ότι, προσπάθειες προς την αυτές τις κατευθύνσεις έχουν γίνει στο παρελθόν, πλην όμως δεν είχαν σημαντικά αποτελέσματα λόγω ανεπαρκούς υποστήριξης τους και έλλειψης αποφασιστικότητας στο να δοθεί κάποιο μεγαλύτερο βάρος στις νέες τεχνολογίες σε βάρος των συμβατικών και ορατών προκλήσεων. Πρέπει λοιπόν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες δομές και συνθήκες που θα απελευθερώσουν τις όποιες δυναμικές υπάρχουν.
Για τον σκοπό αυτό, κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ενός οργανισμού στρατηγικά εστιασμένου στην προσπάθεια να εκμεταλλευτεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της χώρας (πολλές πανεπιστημιακές σχολές από τις οποίες αποφοιτούν ετησίως χιλιάδες επιστήμονες πληροφορικής σε συνδυασμό με τη εσωτερική αγορά αμυντικών συστημάτων) ώστε η χώρα να καταστεί αυτάρκης αλλά και σημείο αναφοράς στην κυβερνοάμυνα, στην έρευνα, στην προσομοίωση και γενικά στις τεχνολογίες πληροφορικής στην άμυνα.
Ο στόχος αυτός μπορεί να φαίνεται μεγαλεπήβολος αλλά είναι εφικτός, επειδή υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό, τα δε κόστη είναι ελάχιστα σε σύγκριση με το σύνολο των αμυντικών δαπανών. Λείπει κυρίως η οργάνωση και η αποφασιστική και σταθερή βούληση, η οποία βέβαια θα εδραιωθεί όταν εμφανιστούν τα πρώτα μετρήσιμα αποτελέσματα. Όμως ακόμη και εάν ο μεγάλος στόχος δεν επιτευχθεί, θα υπάρξουν σημαντικά οφέλη για την χώρα, τουλάχιστον μέσω του εξορθολογισμού των δαπανών και του προσανατολισμού της άμυνας σε εγχώριες πηγές.
Η έμπρακτη επίδειξη αποφασιστικότητας, με δημιουργία φορέα έρευνας πληροφορικής σε ανώτατο επίπεδο, με αποστολή την απόκτηση κυρίαρχης θέσης για τη χώρα στους τομείς της κυβερνοάμυνας, ερευνάς και προσομοίωσης, θα συντελέσει στην εκκίνηση προς την κατεύθυνση επίτευξης του στόχου. Ο φορέας αυτός θα προτείνει άμεσα ομάδα έργων (project programme) που θα οδηγήσουν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με βάση μεθοδολογία που θα βασίζεται στις παρακάτω αρχές-δράσεις:
Αρχικά επίτευξη θεαματικών στόχων ταχύτατα για απόκτηση ηθικού και εμπέδωση της εμπιστοσύνης.
Προσέγγιση και ανάπτυξη του όλου θέματος εξελικτικά και σπειροειδώς ούτως ώστε να είναι πάντα εμφανής η πρόοδος που επιτυγχάνεται σε κάθε στάδιο.
Παράλληλη σχεδίαση, υλοποίηση – απόκτηση του προσωπικού και των υποδομών αρχικά εκ των ενόντων και στο άμεσο μέλλον με πολλαπλούς τρόπους.
Για την υποστήριξη της παραπάνω αποστολής πρέπει επίσης να εξετασθεί:
Ενίσχυση της επάνδρωσης των φορέων έρευνας και πληροφορικής των ενόπλων δυνάμεων.
Η θεσμοθέτηση διαρκούς συνεργασίας με πανεπιστήμια και άλλους ερευνητικούς φορείς (πχ ΔΗΜΟΚΡΗΤΟΣ) αλλά και επιχειρήσεις, οι οποίοι θα εργάζονται σαν στρατηγικοί εταίροι (strategic partners) με στόχο την αναβάθμιση της άμυνας της χώρας αλλά και την απόκτηση συγκριτικού πλεονεκτήματος από τις ελληνικές επιχειρήσεις έναντι ανταγωνιστών τους.
Η εκμετάλλευση του επιστημονικού δυναμικού της χώρας στα πλαίσια μιας επιστημονικής κινητοποίησης κατά αντιστοιχία της βιομηχανικής κινητοποίησης κατά την διάρκεια πολέμων ή κρίσεων.
Η δημιουργία επιτελικών δομών αλλά και δυνάμεων με συγκεκριμένες αποστολές στην κυβερνοάμυνα στην έρευνα και στην προσομοίωση.
Η δημιουργία δυνάμεων κυβερνοάμυνας στα πρότυπα της εθνοφυλακής. Με τον τρόπο αυτό, εκτός από τα προφανή οφέλη για την άμυνα, θα δημιουργηθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας του επιστημονικού προσωπικού της χώρας γεγονός το οποίο θα σπάσει σταδιακά τα στεγανά μεταξύ της έρευνας και της βιομηχανίας.
Η δημιουργία ενιαίας εθνικής αρχιτεκτονικής πληροφοριακών συστημάτων στην οποία θα ενταχθούν σταδιακά εκτός από τον στενότερο και ευρύτερο δημόσιο τομέα και οι κρίσιμες επιχειρήσεις της χώρας του ιδιωτικού τομέα. Αυτό θα συντελέσει στην δημιουργία οικονομιών κλίμακας και θα μειώσει το λειτουργικό κόστος του δημοσίου αλλά και των επιχειρήσεων.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Στρατηγική – Όραμα – Αποστολή:
Πρωτοπορία της χώρας στον τομέα της Κυβερνοάμυνας.
Αυτάρκεια της Χώρας σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας στην άμυνα.
Πρωτοπορία της χώρας στον τομέα της Προσομοίωσης.
Στρατηγικό Σχέδιο – Βήματα – Αντικειμενικοί Σκοποί:
Νομοθετικό πλαίσιο.
Δημιουργία φορέα πληροφορικής στο Υπουργείο Άμυνας με αρμοδιότητες:
Μηχανογράφηση.
Κυβερνοάμυνα.
Έρευνα.
Προσομοίωση.
Δημιουργία μονάδων εθνοφυλακής κυβερνοάμυνας.
Δημιουργία οργανισμού για σύζευξη επιχειρησιακών απαιτήσεων – έρευνας – αμυντικής βιομηχανίας εάν είναι δυνατόν με συμετοχή της ιδιωτική πρωτοβουλία.
Σχεδίαση Εθνικού Κέντρου Δεδομένων (1 κανονικού και 2 εφεδρικών (hot disaster recovery και cold disaster recovery)) με τεχνολογία cloud.
Δημιουργία δομής ITIL για παροχή υπηρεσιών πληροφορικής σε εσωτερικούς και εξωτερικούς πελάτες. Χρησιμοποίηση προσωπικού από όλον τον δημόσιο τομέα για επάνδρωση των θέσεων τεχνικών πληροφορικής, οικονομολόγων και διαχείρισης έργων.
Καθορισμός μεθοδολογίας διαχείρισης έργων (PRINCE2 ή PMI).
Καθορισμός της εξελικτικής μεθοδολογίας ως μεθοδολογίας ανάπτυξης.
Ανθρώπινο δυναμικό αρχικά εκ των ενόντων και μετέπειτα αναλόγως απαιτήσεων και δυνατοτήτων,
Χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα, εθνικό προϋπολογισμό και ΣΔΙΤ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου