*Του Στέφανου Ανδριάνη
Στις 2/4, μια εμπεριστατωμένη ανάλυση από την Ισπανική εφημερίδα Ελ Παϊς, αναφέρεται στη ‘’μακριά σκιά του Ερντογάν στα Βαλκάνια’’ η οποία ‘’εκτείνεται σαν λεκές από μελάνι’’
Τα τελευταία χρόνια πολλαπλές αναλύσεις στο διεθνή χώρο επισημαίνουν ότι η Τουρκία απλώνει συνεχώς ‘’μακρύ χέρι’’ στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια, όπως π.χ. το Γερμανικό Think Tank, Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP), ο πρώηνΥπουργός Εξωτερικών και σημερινός καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κούρτς, κα.
Η Τουρκική διείσδυση στο Βαλκανικό ισλαμικό τόξο.
Με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων προ 25ετίας, η Τουρκία αποτύπωσε στους χάρτες το γνωστό ‘’Ισλαμικό τόξο’’, που περιλαμβάνει -μεταξύ άλλων- και τις χώρες με μουσουλμανικές μειονότητες στα Δυτικά Βαλκάνια, (Αλβανία, πΓΔΜ, Μαυροβούνιο, Βοσνία Ερζεγοβίνη).
Δρομολόγησε και πέτυχε βαθιά γεωστρατηγική, κοινωνικο-θρησκευτική και επενδυτική διείσδυση. Ειδικότερα στην Αλβανία και πΓΔΜ, εκτός από σημαντικές οικονομικές επενδύσεις, εξασφάλισε από το 1992: εκτεταμένες συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας, το δικαίωμα να χρηματοδοτεί, να χτίζει και να συντηρεί σχολεία και τζαμιά, (χτίζει το μεγαλύτερο τέμενος των Βαλκανίων Namazgah στα Τίρανα), να δημιουργεί προσωπικές εξαρτήσεις νέων επιστημόνων, παρέχοντας αφειδώς υποτροφίες σε σπουδαστές κα.
Σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος έχει τον ‘’αέρα’’ να απευθύνεται κατά πρόσωπο στους Βαλκάνιους και να παρεμβαίνει ευθέως στα εσωτερικά τους.
«Δεν μπορούμε να σας ξεχάσουμε, όσο ανάμεσά σας βρίσκονται εγγόνια της οθωμανικής κληρονομιάς. Αδέλφια μας ζουν στην Πρίστινα, στο Πρίζρεν, στα Σκόπια, στο Μοναστήρι, στο Τέτοβο», (2011, στο αλβανόφωνο Τέτοβο της πΓΔΜ).
«Μην ξεχνάτε ότι η Τουρκία είναι το Κόσσοβο και το Κόσσοβο είναι η Τουρκία» (2013, στο Πρίζρεν του Κοσσόβου).
Για το όνομα της πΓΔΜ: «Η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα στο πλευρό της “Μακεδονίας”, επειδή η Ελλάδα είναι λάθος», «Η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα πίσω από τη “Μακεδονία’’».
Συνέντευξη στο Arnavud Agency Express, (Ιαν. 2018): «Οι Αλβανοί θα πρέπει πρώτα να ενοποιήσουν τα εδάφη τους (σ.σ. διάβαζε: πρώτα δημιουργία Μεγάλης Αλβανίας) και μετά να ενταχθούν στην Ε.Ε», (σ.σ. διάβαζε: επιδίωξη καθυστέρησης της ένταξης),.
Με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων προ 25ετίας, η Τουρκία αποτύπωσε στους χάρτες το γνωστό ‘’Ισλαμικό τόξο’’, που περιλαμβάνει -μεταξύ άλλων- και τις χώρες με μουσουλμανικές μειονότητες στα Δυτικά Βαλκάνια, (Αλβανία, πΓΔΜ, Μαυροβούνιο, Βοσνία Ερζεγοβίνη).
Δρομολόγησε και πέτυχε βαθιά γεωστρατηγική, κοινωνικο-θρησκευτική και επενδυτική διείσδυση. Ειδικότερα στην Αλβανία και πΓΔΜ, εκτός από σημαντικές οικονομικές επενδύσεις, εξασφάλισε από το 1992: εκτεταμένες συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας, το δικαίωμα να χρηματοδοτεί, να χτίζει και να συντηρεί σχολεία και τζαμιά, (χτίζει το μεγαλύτερο τέμενος των Βαλκανίων Namazgah στα Τίρανα), να δημιουργεί προσωπικές εξαρτήσεις νέων επιστημόνων, παρέχοντας αφειδώς υποτροφίες σε σπουδαστές κα.
Σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος έχει τον ‘’αέρα’’ να απευθύνεται κατά πρόσωπο στους Βαλκάνιους και να παρεμβαίνει ευθέως στα εσωτερικά τους.
«Δεν μπορούμε να σας ξεχάσουμε, όσο ανάμεσά σας βρίσκονται εγγόνια της οθωμανικής κληρονομιάς. Αδέλφια μας ζουν στην Πρίστινα, στο Πρίζρεν, στα Σκόπια, στο Μοναστήρι, στο Τέτοβο», (2011, στο αλβανόφωνο Τέτοβο της πΓΔΜ).
«Μην ξεχνάτε ότι η Τουρκία είναι το Κόσσοβο και το Κόσσοβο είναι η Τουρκία» (2013, στο Πρίζρεν του Κοσσόβου).
Για το όνομα της πΓΔΜ: «Η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα στο πλευρό της “Μακεδονίας”, επειδή η Ελλάδα είναι λάθος», «Η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα πίσω από τη “Μακεδονία’’».
Συνέντευξη στο Arnavud Agency Express, (Ιαν. 2018): «Οι Αλβανοί θα πρέπει πρώτα να ενοποιήσουν τα εδάφη τους (σ.σ. διάβαζε: πρώτα δημιουργία Μεγάλης Αλβανίας) και μετά να ενταχθούν στην Ε.Ε», (σ.σ. διάβαζε: επιδίωξη καθυστέρησης της ένταξης),.
Η γεωστρατηγική κατάσταση στα βόρεια σύνορα.
Οι ΗΠΑ συνεχίζουν τον αγώνα να κρατήσουν τη Ρωσία και Κίνα μακριά από τα Δυτικά Βαλκάνια, έχοντας ήδη εντάξει στο ΝΑΤΟ την Αλβανία, την Κροατία και το Μαυροβούνιο, ενώ προωθούν για ένταξη την πΓΔΜ.
Η Τουρκία, σε κάθε περίπτωση επιδιώκει να εμφανίζεται ως πάτρωνας των εντάξεων στο ΝΑΤΟ. Παράλληλα ενισχύει τον Αλβανικό εθνικισμό στις αλβανόφωνες περιοχές Κοσσόβου και πΓΔΜ, επιδιώκοντας αλλαγή συνόρων. Η καθυστέρηση της ένταξής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία φαίνεται επίσης τουρκική επιδίωξη, διευκολύνει την περαιτέρω διείσδυση της στην περιοχή, χωρίς ενδεχόμενα εμπόδια από την ΕΕ.
Η ΕΕ, παρά το ότι οι ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες, έχουν ‘’βαριά’’ εξοπλιστικά προγράμματα και ισχυρές εμπορικές συναλλαγές με την Τουρκία, δεν παύει αντικειμενικά να είναι οικονομικός της ανταγωνιστής της στα Βαλκάνια. Τα παραπάνω, αλλά και πολλοί άλλοι λόγοι, όπως αυτοί αναλύθηκαν στην τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διεύρυνση, (έκθεση, πραγματικό ράπισμα για την Τουρκία, Απριλ. 2018), διατηρούν την ενταξιακή διαδικασία στο συρτάρι, χωρίς σύντομη προοπτική ανάσυρσής της.
Οι ΗΠΑ συνεχίζουν τον αγώνα να κρατήσουν τη Ρωσία και Κίνα μακριά από τα Δυτικά Βαλκάνια, έχοντας ήδη εντάξει στο ΝΑΤΟ την Αλβανία, την Κροατία και το Μαυροβούνιο, ενώ προωθούν για ένταξη την πΓΔΜ.
Η Τουρκία, σε κάθε περίπτωση επιδιώκει να εμφανίζεται ως πάτρωνας των εντάξεων στο ΝΑΤΟ. Παράλληλα ενισχύει τον Αλβανικό εθνικισμό στις αλβανόφωνες περιοχές Κοσσόβου και πΓΔΜ, επιδιώκοντας αλλαγή συνόρων. Η καθυστέρηση της ένταξής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία φαίνεται επίσης τουρκική επιδίωξη, διευκολύνει την περαιτέρω διείσδυση της στην περιοχή, χωρίς ενδεχόμενα εμπόδια από την ΕΕ.
Η ΕΕ, παρά το ότι οι ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες, έχουν ‘’βαριά’’ εξοπλιστικά προγράμματα και ισχυρές εμπορικές συναλλαγές με την Τουρκία, δεν παύει αντικειμενικά να είναι οικονομικός της ανταγωνιστής της στα Βαλκάνια. Τα παραπάνω, αλλά και πολλοί άλλοι λόγοι, όπως αυτοί αναλύθηκαν στην τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διεύρυνση, (έκθεση, πραγματικό ράπισμα για την Τουρκία, Απριλ. 2018), διατηρούν την ενταξιακή διαδικασία στο συρτάρι, χωρίς σύντομη προοπτική ανάσυρσής της.
Δύσκολος ο δρόμος μπροστά, για τα προβλήματα με την πΓΔΜ.
Ολόκληρη η παρούσα γενεά πολιτών και πολιτικών στη γειτονική χώρα έχει γαλουχηθεί με την ιδέα του αποκλειστικού κληρονόμου της αρχαίας Μακεδονίας. Είναι γενιά, ζυμωμένη με τον αλυτρωτικό χάρτη της ‘’μεγάλης πατρίδας’’ που φτάνει μέχρι τη Θεσσαλονίκη, τον οποίο συνεχίζουν ακόμη να αποτυπώνουν στα παιδικά μυαλά.
Η πραγματική απειλή: Οι όποιοι αλυτρωτικοί χάρτες, ταυτότητες, ονόματα κλπ, δεν θα συνιστούσαν δυνητική απειλή για την Ελλάδα, από την πΓΔΜ των δυο εκατομμυρίων κατοίκων. Η ατζέντα αλλάζει δραματικά, λόγω της παρουσίας στην περιοχή της επιθετικής και επεκτατικής Τουρκίας, η οποία υποδαυλίζει και υποστηρίζει αλυτρωτισμούς.
Κατά την άποψή μου, η ξεκάθαρη και αποφασιστική, θέση της χώρας μας, πριν αποδεχτεί οποιαδήποτε ένταξη, θα πρέπει να είναι η αλλαγή του συντάγματος, στο οποίο εμφωλεύει ο αλυτρωτισμός.
Στην παρούσα ιστορική συγκυρία, το ένα και μοναδικό εργαλείο -χωρίς να είναι το απόλυτο- που μπορεί, αν όχι να εξαλείψει, τουλάχιστον να αμβλύνει τους αλυτρωτισμούς στα Βαλκάνια, είναι το σχετικό πλαίσιο κανόνων που εφαρμόζουν στις χώρες μέλη τους το ΝΑΤΟ, αλλά κυρίως η ΕΕ.
Από την άλλη πλευρά, σημαντικό στοιχείο για συναξιολόγηση είναι ότι, παρά το γεγονός ότι Βαλκάνιοι ηγέτες έχουν ανοιχτές πόρτες στην τουρκική ‘’βοήθεια’’ και επιρροή, ο προβληματικός χαρακτήρας των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας, φρενάρει την άκριτη αποδοχή τουρκικών απαιτήσεων.
Π.χ., ακόμη και οι πιο φιλικοί ηγέτες του Ερντογάν, έχουν αρνηθεί μέχρι σήμερα, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις που τους ασκεί, να κλείσουν στις χώρες τους, τα σχολεία του άσπονδου εχθρού του, ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν και επίσης είναι απρόθυμοι να εκδώσουν τούρκους που ο Ερντογάν χαρακτηρίζει Γκιουλενιστές.
Ολόκληρη η παρούσα γενεά πολιτών και πολιτικών στη γειτονική χώρα έχει γαλουχηθεί με την ιδέα του αποκλειστικού κληρονόμου της αρχαίας Μακεδονίας. Είναι γενιά, ζυμωμένη με τον αλυτρωτικό χάρτη της ‘’μεγάλης πατρίδας’’ που φτάνει μέχρι τη Θεσσαλονίκη, τον οποίο συνεχίζουν ακόμη να αποτυπώνουν στα παιδικά μυαλά.
Η πραγματική απειλή: Οι όποιοι αλυτρωτικοί χάρτες, ταυτότητες, ονόματα κλπ, δεν θα συνιστούσαν δυνητική απειλή για την Ελλάδα, από την πΓΔΜ των δυο εκατομμυρίων κατοίκων. Η ατζέντα αλλάζει δραματικά, λόγω της παρουσίας στην περιοχή της επιθετικής και επεκτατικής Τουρκίας, η οποία υποδαυλίζει και υποστηρίζει αλυτρωτισμούς.
Κατά την άποψή μου, η ξεκάθαρη και αποφασιστική, θέση της χώρας μας, πριν αποδεχτεί οποιαδήποτε ένταξη, θα πρέπει να είναι η αλλαγή του συντάγματος, στο οποίο εμφωλεύει ο αλυτρωτισμός.
Στην παρούσα ιστορική συγκυρία, το ένα και μοναδικό εργαλείο -χωρίς να είναι το απόλυτο- που μπορεί, αν όχι να εξαλείψει, τουλάχιστον να αμβλύνει τους αλυτρωτισμούς στα Βαλκάνια, είναι το σχετικό πλαίσιο κανόνων που εφαρμόζουν στις χώρες μέλη τους το ΝΑΤΟ, αλλά κυρίως η ΕΕ.
Από την άλλη πλευρά, σημαντικό στοιχείο για συναξιολόγηση είναι ότι, παρά το γεγονός ότι Βαλκάνιοι ηγέτες έχουν ανοιχτές πόρτες στην τουρκική ‘’βοήθεια’’ και επιρροή, ο προβληματικός χαρακτήρας των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας, φρενάρει την άκριτη αποδοχή τουρκικών απαιτήσεων.
Π.χ., ακόμη και οι πιο φιλικοί ηγέτες του Ερντογάν, έχουν αρνηθεί μέχρι σήμερα, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις που τους ασκεί, να κλείσουν στις χώρες τους, τα σχολεία του άσπονδου εχθρού του, ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν και επίσης είναι απρόθυμοι να εκδώσουν τούρκους που ο Ερντογάν χαρακτηρίζει Γκιουλενιστές.
Η βαθύτερη ελληνική ανησυχία.
Με δεδομένες τις προβληματικές σχέσεις της Τουρκίας με ΗΠΑ – ΕΕ, η χώρα μας -αξιοποιώντας τη συγκυρία- μπορεί και πρέπει να επιχειρήσει να πείσει ΝΑΤΟ και ΕΕ ότι τα εκκρεμεί θέματα με την πΓΔΜ είναι στενά δεμένα με τη συνεχιζόμενη προσπάθεια της Τουρκίας να κηδεμονεύσει στο βαλκανικό ισλαμικό τόξο και ότι σ’ αυτό επικεντρώνεται η βαθύτερη ελληνική ανησυχία.
Η χώρα μας, όντας μέσα στη Βαλκανική ιστορία, μπορεί και πρέπει να πείσει ότι οι αλυτρωτισμοί στα Βαλκάνια, δεν είναι απλώς παράπλευρο πρόβλημα και ότι μπορεί να καταστεί εκρηκτικό και ανεξέλεγκτο, αν η Τουρκία έχει ελεύθερο πεδίο, να τους υποδαυλίζει ανέλεγκτα.
Η Δύση πρέπει να πειστεί, ότι αν εκκολαφθεί το ‘’αυγό του φιδιού’’, το κόστος, όχι μόνο για την Ελλάδα, θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το όποιο κόστος καθυστέρησης ένταξης της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ ή την ΕΕ. Παράλληλα θα πρέπει επίσης να πειστεί ότι θα ήταν λάθος να δεχτούν, από τις υποψήφιες για ένταξη γειτονικές χώρες, να αναπαραγάγουν την τουρκική τακτική ‘’θέλω την ΕΕ και το ΝΑΤΟ με τους δικούς μου όρους’’. Αν γίνει αποδεκτό, οι σχέσεις θα είναι υπονομευμένες εξ αρχής.
Τα παραπάνω απαντούν και σε εκείνους που ζητούν επίσπευση για λύση στο όνομα, με το επιχείρημα ότι η Ελλάδα είναι απομονωμένη και ζημιώνεται, επειδή ήδη πάνω από εκατό χώρες έχουν αναγνωρίσει την πΓΔΜ ως ‘’Μακεδονία’’.
Με δεδομένες τις προβληματικές σχέσεις της Τουρκίας με ΗΠΑ – ΕΕ, η χώρα μας -αξιοποιώντας τη συγκυρία- μπορεί και πρέπει να επιχειρήσει να πείσει ΝΑΤΟ και ΕΕ ότι τα εκκρεμεί θέματα με την πΓΔΜ είναι στενά δεμένα με τη συνεχιζόμενη προσπάθεια της Τουρκίας να κηδεμονεύσει στο βαλκανικό ισλαμικό τόξο και ότι σ’ αυτό επικεντρώνεται η βαθύτερη ελληνική ανησυχία.
Η χώρα μας, όντας μέσα στη Βαλκανική ιστορία, μπορεί και πρέπει να πείσει ότι οι αλυτρωτισμοί στα Βαλκάνια, δεν είναι απλώς παράπλευρο πρόβλημα και ότι μπορεί να καταστεί εκρηκτικό και ανεξέλεγκτο, αν η Τουρκία έχει ελεύθερο πεδίο, να τους υποδαυλίζει ανέλεγκτα.
Η Δύση πρέπει να πειστεί, ότι αν εκκολαφθεί το ‘’αυγό του φιδιού’’, το κόστος, όχι μόνο για την Ελλάδα, θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το όποιο κόστος καθυστέρησης ένταξης της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ ή την ΕΕ. Παράλληλα θα πρέπει επίσης να πειστεί ότι θα ήταν λάθος να δεχτούν, από τις υποψήφιες για ένταξη γειτονικές χώρες, να αναπαραγάγουν την τουρκική τακτική ‘’θέλω την ΕΕ και το ΝΑΤΟ με τους δικούς μου όρους’’. Αν γίνει αποδεκτό, οι σχέσεις θα είναι υπονομευμένες εξ αρχής.
Τα παραπάνω απαντούν και σε εκείνους που ζητούν επίσπευση για λύση στο όνομα, με το επιχείρημα ότι η Ελλάδα είναι απομονωμένη και ζημιώνεται, επειδή ήδη πάνω από εκατό χώρες έχουν αναγνωρίσει την πΓΔΜ ως ‘’Μακεδονία’’.
Ιστορικά δίκαια και εθνικά συμφέροντα. Τα διλήμματα.
Ο Ελευθ. Βενιζέλος επαναλάμβανε συχνά ότι στα διεθνή τραπέζια των διαπραγματεύσεων ‘’δεν υπάρχουν ιστορικά δίκαια, αλλά μόνο εθνικά συμφέροντα’’.
Εκτιμώ ότι αν απαλειφθούν οι αλυτρωτισμοί που εδράζονται στο σύνταγμα της πΓΔΜ, στη συνέχεια είναι δύσκολο μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, να αποτελέσει -αφ’ εαυτής- ουσιαστική βάση αλυτρωτισμού στη γειτονική χώρα.
Είναι η σύνθετη ονομασία που θα περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία, παραχώρηση από τα ιστορικά δίκαια; Η συντριπτική πλειονότητα στη χώρα μας πιστεύει πως, ναι.
Όμως οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα, στο ολοένα ασταθέστερο, πολυπλοκότερο και απειλητικότερο γεωστρατηγικό περιβάλλον της, απαιτούν χειρισμούς. Η χώρα -εφ’ όσον παραστεί ανάγκη- θα πρέπει στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων, να σταθμίσει, ποια είναι η ελάχιστη παραχώρηση απ’ αυτά που θεωρούμε ιστορικά δίκαια, προκειμένου να εξασφαλίσει το μέγιστο δυνατό όφελος για κρίσιμα εθνικά συμφέροντα στα βόρεια σύνορά μας.
Ο Ελευθ. Βενιζέλος επαναλάμβανε συχνά ότι στα διεθνή τραπέζια των διαπραγματεύσεων ‘’δεν υπάρχουν ιστορικά δίκαια, αλλά μόνο εθνικά συμφέροντα’’.
Εκτιμώ ότι αν απαλειφθούν οι αλυτρωτισμοί που εδράζονται στο σύνταγμα της πΓΔΜ, στη συνέχεια είναι δύσκολο μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, να αποτελέσει -αφ’ εαυτής- ουσιαστική βάση αλυτρωτισμού στη γειτονική χώρα.
Είναι η σύνθετη ονομασία που θα περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία, παραχώρηση από τα ιστορικά δίκαια; Η συντριπτική πλειονότητα στη χώρα μας πιστεύει πως, ναι.
Όμως οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα, στο ολοένα ασταθέστερο, πολυπλοκότερο και απειλητικότερο γεωστρατηγικό περιβάλλον της, απαιτούν χειρισμούς. Η χώρα -εφ’ όσον παραστεί ανάγκη- θα πρέπει στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων, να σταθμίσει, ποια είναι η ελάχιστη παραχώρηση απ’ αυτά που θεωρούμε ιστορικά δίκαια, προκειμένου να εξασφαλίσει το μέγιστο δυνατό όφελος για κρίσιμα εθνικά συμφέροντα στα βόρεια σύνορά μας.
* Ο Στέφανος Ανδριάνης είναι Αντγος εα – Πολιτ. Μηχανικός
– Επίτιμος Διοικητής ΑΣΔΕΝ
– Προσωπική ιστοσελίδα: www.aksiokratia.gr
– Επίτιμος Διοικητής ΑΣΔΕΝ
– Προσωπική ιστοσελίδα: www.aksiokratia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου