“Η Κύπρος βρίσκεται ενώπιον πολύ σοβαρών προκλήσεων”

Γράφει ο Ανδρέας Θεοφάνους*

Μια σειρά από γεγονότα καταδεικνύουν ότι η Κύπρος βρίσκεται ενώπιον πολύ σοβαρών προκλήσεων που δημιουργούν
προβληματισμό αλλά και ανησυχία στους πολίτες. Συγκεκριμένα τα υφιστάμενα δεδομένα στο Κυπριακό αλλά και στο ενεργειακό δεν είναι ευοίωνα. Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις στην Τουρκία, στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή εγκυμονούν κινδύνους για την ασφάλεια και τη σταθερότητα. Την ίδια ώρα στο εσωτερικό μέτωπο τα τεκταινόμενα στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό πεδίο παραπέμπουν σε μια συνεχιζόμενη πολυδιάστατη κρίση. Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένη στρατηγική για αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων και προβλημάτων. Ούτε πρότυπα και πυξίδα στα οποία να προσβλέπουν οι πολίτες.

Στο Κυπριακό το διαπραγματευτικό κεκτημένο δεν μπορεί να συμβάλει σε μια πορεία που να οδηγεί στη βελτίωση του status quo. Πέραν τούτου, ο έλεγχος της Τουρκίας στα κατεχόμενα εδάφη είναι σαρωτικός. Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη ότι καμία απόφαση της τουρκοκυπριακής ηγεσίας δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς την έγκριση της Άγκυρας. Προφανώς η πολιτική που έχει ακολουθηθεί μέχρι σήμερα από την ελληνοκυπριακή πλευρά όχι μόνο δεν ήταν αποτελεσματική αλλά συνέβαλε στη διαιώνιση και εμβάθυνση του προβλήματος.

Στα ενεργειακά ζητήματα καθίσταται προφανές ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Άγκυρα επίσης σχεδιάζει έρευνες εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Μια τέτοια εξέλιξη εκτός από την αμφισβήτηση θα περιείχε και το στοιχείο του εξευτελισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να μας προβληματίσουν. Προφανώς οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να επικαιροποιηθούν λαμβάνοντας υπ΄ όψιν την ανάγκη για διεύρυνση και εμβάθυνση των υφιστάμενων περιφερειακών συνεργασιών.

Πέραν τούτου οι πολίτες ανησυχούν εξ αιτίας της αυξανόμενης εγκληματικότητας, της διαπλοκής και της διαφθοράς. Tα δεδομένα αυτά δεν είναι ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση και τις συνέπειές της. Δεν μπορούμε επίσης να παραβλέψουμε τις σοβαρές ελλείψεις που υφίστανται στην υγεία, την παιδεία και σε άλλες εκφάνσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Αναμφίβολα η εξυγίανση του δημόσιου βίου σε όλα τα επίπεδα και η προώθηση της ευνομίας αποτελεί επιτακτική αναγκαιότητα.

Αποτελεί θετική εξέλιξη το γεγονός ότι η κυπριακή οικονομία συνεχίζει να παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Θα ήταν όμως μοιραίο σφάλμα να επέλθει επανάπαυση. Άλλωστε θα πρέπει να αντιμετωπισθεί επαρκώς το μείζον ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Επί τούτου σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν είναι μονολιθικό. Υπάρχουν διάφορες διαστάσεις μεταξύ των οποίων αφ’ ενός οι στρατηγικοί κακοπληρωτές και αφ’ ετέρου αυτοί που έχουν επηρεασθεί σοβαρά από την οικονομική κρίση. Ούτως ή άλλως, θα πρέπει να εξευρεθούν τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος. Σημαντική είναι η χάραξη ενός αξιόπιστου και πραγματιστικού οδικού χάρτη που να οδηγεί στην επίλυση του ζητήματος στην πορεία του χρόνου.

Εκτός από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι καθοριστικής σημασίας όπως αποκατασταθεί πλήρως η αξιοπιστία του τραπεζικού τομέα εντός και εκτός Κύπρου. Στην περίπτωση του Συνεργατισμού δυστυχώς οι χειρισμοί των τελευταίων ετών ήταν τέτοιοι που συνέβαλαν στην υφιστάμενη θλιβερή κατάσταση η οποία οδηγεί στη διάλυσή του. Προβληματίζει το γεγονός ότι δεν θα υπάρχει καμία τράπεζα με ελληνοκυπριακό ιδιοκτησιακό καθεστώς. Υπογραμμίζεται επίσης η τεράστια ανάγκη όπως η Κύπρος επιτέλους αποκτήσει ένα ολοκληρωμένο οικονομικό υπόδειγμα.
Παρά τις τεράστιες δυσκολίες η Κύπρος πρέπει να αντέξει. Ενώ ο δρόμος της εξυγίανσης και της ευνομίας θα είναι μακρύς, θα πρέπει να διανυθεί. Ταυτόχρονα η χώρα καλείται να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική επιβίωσης. Προς αυτή την κατεύθυνση ιδιαίτερη σημασία έχει η ύπαρξη αποτελεσματικής ηγεσίας σε όλες τις εκφάνσεις του δημοσίου βίου καθώς και η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.

* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.