ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ S-400 ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Η από μέρους της Τουρκίας αναμενόμενη απόκτηση του συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας S-400, που απασχολεί την επικαιρότητα από αρκετούς μήνες, προσφέρει στη χώρα, θεωρητικά τουλάχιστο, στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι της Ελλάδας και των χωρών της γύρω περιοχής, πέραν των στρατηγικών μηνυμάτων και προβληματισμών που εμπεριέχει η ενέργεια αυτή.

Στην πράξη όμως ένεκα διαφορετικών λειτουργικών δεδομένων και προδιαγραφών του δικτύου αεράμυνας της νατοϊκή Τουρκία, με το οποίο λογικά θα πρέπει να συνδεθούν, είναι αμφίβολο αν οι S -400 θα μπορέσουν να φτάσουν τα επίπεδα αποτελεσματικότητας που αποδίδονται σε αυτούς από τους προμηθευτές.

Χαρακτηριστικά 

Το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400 είναι προχωρημένη εκδοχή του γνωστού S-300 που παρήγγειλε η Κύπρος το 1996 για την άμυνα της και κατέληξε στην Κρήτη.  Παρόλο που οι Ρώσοι εργάζονται τώρα πάνω σε νεότερη εκδοχή του όπλου αυτού, τους S-500, εντούτοις οι S-400 παραμένει σήμερα το πιο προηγμένο γνωστό σύστημα εδάφους- αέρος διεθνώς. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία το ραντάρ του καλύπτει απόσταση 600 χιλ. και τα βλήματα που εκτοξεύει ταυτόχρονα κατά πολλαπλών ιπτάμενων στόχων πλήττουν αεροσκάφη μέχρι και 400 χιλ. και βαλλιστικά βλήματα στα 60 χιλ. Το σύστημα είναι ευκολομετακίνητο και μπορεί  να λειτουργήσει και αυτόνομα από το υπόλοιπο δίκτυο αεράμυνας και το Κέντρο Διοίκησης και Ελέγχου.

Εμβέλεια – χώρες που επηρεάζονται

Το σύστημα δημιουργεί προστατευτική αντιαεροπορική ομπρέλα γύρω του με βάθος όσο και το βεληνεκές του.  Γι αυτό, ανάλογα με το που θα τοποθετηθεί,  εντός της ακτίνας του μπορεί να περιλαμβάνεται ο εναέριος χώρος της Κύπρου και μεγάλο μέρους της Ανατολικής Μεσογείου, του Λιβάνου, της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν, το Αιγαίο και σχεδόν ολόκληρη η ελληνική επικράτεια και η Κρήτη, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Κριμαία και μέρος της Ρωσίας, καθώς και  η Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία.

Αρκετές από τις χώρες αυτές με εξαίρεση την Κύπρο, το Λίβανο, το Ιράκ, τη Ρουμανία και Γεωργία διαθέτουν S -300 αλλά τεχνολογικά και επιχειρησιακά έχουν μικρότερες δυνατότητες,  π.χ. εμβέλεια 150 χιλ. Ωστόσο η Αρμενία και το Ιράν βρίσκονται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού τους με  S-400. Η Τουρκία αποκτώντας το σύστημα αυτό πιστεύεται ότι θα έχει στρατιωτικά συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των χωρών του περίγυρου της περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, ανάλογα με το πού θα αναπτυχθούν.

Πού θα τοποθετηθούν

Λογικά οι Τούρκοι θα τα τοποθετήσουν  εκεί απ’ όπου  αντιμετωπίζουν απειλές ή που θα εξυπηρετούσαν  στρατηγικές τους φιλοδοξίες όπως π.χ.: Προς την κατεύθυνση του Ιράν, σημαντικού γεωπολιτικού ανταγωνιστή στην περιοχή, που εκτός από πυρηνικά προγράμματα διαθέτει πυραύλους εδάφους – εδάφους μακρού βεληνεκούς, αποτελώντας εν δυνάμει απειλή. Απέναντι στο Ιράκ και στη Συρία όπου συντελούνται εξελίξεις με ενεργό συμμετοχή του Ιράν, που οι Τούρκοι εκλαμβάνουν ως απειλή κατά της εδαφικής τους ακεραιότητας όπως και από τη δράση των Κούρδων. Επίσης η  αντιπαράθεση τους με το συριακό καθεστώς, από τη μια, και το ισλαμικό κράτος, από την άλλη, και η πιθανότητα αεροπορικού κτυπήματος από το πρώτο και πυραυλικής επίθεσης με χημικά  κατά της Τουρκίας από το δεύτερο, τους  ανησυχεί ιδιαιτέρως.

Κύπρος – Αιγαίο – Κρήτη

Όσον αφορά την Κύπρο, οι S-400 προφανώς μπορούν να καλύψουν τις δυνάμεις κατοχής με προσβολές κατά των ελληνικών μαχητικών, ή να ματαιώσουν στρατιωτικές ενισχύσεις των Ελληνοκυπρίων από Ελλάδα. Βέβαια ένεκα των γεωγραφικών δεδομένων οι τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις  έχουν σχεδόν πλήρη έλεγχο και το πάνω χέρι στον εναέριο  χώρο της Κύπρου. Οι  S-400 θα μπορούσαν να καταστήσουν  πολύ πιο ευάλωτη την  ήδη προβληματική επιχειρησιακή δράση της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας στο νησί και πιο ελεύθερη την  Τουρκική Αεροπορία και Ναυτικό να δράσουν στην περιοχή. Μια τέτοια εξέλιξη θα κατάφερνε σημαντικό στρατηγικό πλήγμα στο  τι απόμεινε από το περιβόητο «δόγμα του ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας – Κύπρου».

Αν η Κύπρος διέθετε σωστή άμυνα και τους S-300, τότε η κατάσταση θα ήταν διαφορετική  όπως και η διαπραγματευτική της θέση στο Κυπριακό. Εκεί που βρίσκονται σήμερα, στο Ηράκλειο, οι δύο συστοιχίες S-300 PMU1 με τους 8 εκτοξευτήρες και τα 30 βλήματα, που αγόρασε η Λευκωσία από τη Ρωσία και τελικά κατέληξαν στην Κρήτη,  με την εμβέλεια των 150χιλ. που έχουν,  ούτε την Πελοπόννησο δεν φτάνουν να προστατεύσουν από την Τουρκική Αεροπορία. Πόσο μάλλον να καλύψουν την Κύπρο που απέχει 660 χιλ. ή 357 ν.μ. από εκεί.

Αν ισχύει αυτή η θεωρία, αυτό σημαίνει επίσης ότι οι  S-300 εκτός από την Κρήτη δεν μπορούν  να προστατεύσουν ούτε την υπόλοιπη Ελλάδα ούτε βέβαια και το Αιγαίο που αποτελεί πηγή έντασης με την Τουρκία, αλλά η υπάρχουσα σχετική ισορροπία αεροπορική δυνάμεων  δημιουργεί συνθήκες αμοιβαίας αποτροπής τους.  Εάν  οι Τούρκοι εγκαταστήσουν τους S-400 στην πλευρά της Ελλάδας, αυτό θα τους προσφέρει νέο πλεονέκτημα στον εναέριο χώρο του Αιγαίου ενισχύοντας την διεκδικητική τους πολιτική.

Οι Έλληνες εκτός από τα συνηθισμένα αντιαεροπορικά δεν έχουν τίποτε άλλο να αντιπαραβάλουν και απομένει ως διέξοδος η άμεση εμπλοκή ελληνικών μαχητικών που ωστόσο θα είναι πια εφικτός στόχος των ρωσικών βλημάτων της Τουρκίας. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το ελάχιστο που  έχει να κάνει η Αθήνα είναι να μετακινήσει ίσως από την Κρήτη   τους  S-300 στην εν λόγω περιοχή και αν είναι δυνατό να τους αναβαθμίσει για να εξουδετερώσει ή να μειώσει τα τουρκικά πλεονεκτήματα τα οποία εκτός από στρατιωτικά ενδεχόμενα να καταλήξουν και σε πολιτικά.

Από την άλλη όμως μια τέτοια κίνηση καθιστά διάτρητη την αντιαεροπορική άμυνα στην Κρήτη από όπου προφανώς αναμένει η Κύπρος ελληνικές ενισχύσεις. Για όλους τους ανωτέρω λόγους οι αρμόδιες αρχές της Αθήνας  και της Λευκωσίας ίσως θα έπρεπε να μελετήσουν σοβαρά την κατάσταση αναζητώντας λύσεις και απαντήσεις.

Προβλήματα για Τουρκία και ΝΑΤΟ

Παρόλο που η Άγκυρα προχωρεί με προσεχτικά και μελετημένα βήματα στο θέμα της αγορά των S-400 ωστόσο η κίνηση της αυτή δεν είναι απαλλαγμένη από προβλήματα για την ίδια και τους συμμάχους της. Για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ που  βρίσκονται σε ένα είδος ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, αυτό αποτελεί σοβαρή πολιτική και στρατηγική απόκλιση της συμμάχου Τουρκίας  από τις κοινές αρχές και προσανατολισμούς τους.

Αν και η Τουρκία προβάλλει κάποιες δικαιολογίες και εξηγήσεις για την ενέργεια της αυτή ( ότι δεν της πωλούσαν παρόμοια συστήματα για την προστασία της οι Δυτικοί εταίροι της) εντούτοις θα την βλέπουν πιο καχύποπτα από προηγουμένως. Με τη διευθέτηση αυτή, η εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία θα διευρυνθεί πέραν του ενεργειακού τομέα και στον χρηματοπιστωτικό και στρατιωτικό.

Με ρωσικό δάνειο $2.5δις θα αποκτήσει το σύστημα και  Ρώσοι θα το εγκαταστήσουν και εκπαιδεύσουν τους Τούρκους ίσως και να το συντηρούν ή και να δημιουργήσουν εκεί υποδομή για τυχόν συμπαραγωγή των συστημάτων ή κοινοπραξία. Από την άλλη η Ρωσία και οι Τουρκία αποτελούν  ιστορικά γεωπολιτικούς ανταγωνιστές στην περιοχή. Υποστηρίζουν αντίπαλες παρατάξεις όπως στη Συρία, ενώ ο ανταγωνισμός τους εκτείνεται στη Γεωργία, την Κριμαία και σε άλλες τουρκόφωνες πρώην σοσιαλιστικές δημοκρατίες. Θα ήταν λοιπόν παράδοξο οι Ρώσοι να αποκαλύψουν όλη την τεχνογνωσία των S-400 στους Τούρκους ή να μην έχουν εξασφαλισμένα μέσα ηλεκτρονικού ή άλλου ελέγχου επί του συστήματος  για να μην χρησιμοποιηθεί και εναντίον τους.

Το σύστημα προβάλλει και άλλα πρακτικά προβλήματα για την Τουρκία. Καταρχήν δεν είναι συμβατό με τα υπόλοιπα στρατιωτικά μέσα της χώρας που είναι Νατοϊκών προδιαγραφών. Συνεπώς δεν  μπορεί να συνδυαστεί και λειτουργήσει μαζί τους, διαφορετικά θα καταστήσει περίπλοκο το  συντονισμό και τον επιχειρησιακό του έλεγχο και κατ’ επέκταση την αποτελεσματικότητα του.

Το σύστημα IFF του  ραντάρ, ένεκα της προέλευσης του,  δεν ξεχωρίζει ποιο  είναι ή  όχι εχθρικό σκάφος. Με αποτέλεσμα να δείχνει ως φίλια τα ρωσικά αεροσκάφη και εχθρικά όλα τα άλλα, καθώς βέβαια και των ίδιων των τουρκικών, με πραγματικό κίνδυνο να εγκλωβίσει και καταρρίψει ακόμη και τα δικά της.

Συμπέρασμα

Εν κατακλείδι, λοιπόν, όπως έχει αναλυθεί,  η Τουρκία με την απόκτηση των ρωσικών S-400 φαίνεται να αποκτά στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι των γειτόνων της. Ωστόσο στην  πράξη, πέραν των στρατηγικών μηνυμάτων και των άλλων προεκτάσεων που έχει η ενέργεια της  αυτή, η μη συμβατότητα του όπλου αυτού με τα υπόλοιπα νατοϊκά συστήματα Διοίκησης και Ελέγχου αεράμυνας της χώρας, ενδέχεται να δημιουργεί λειτουργικά προβλήματα στους τρόπους  χρησιμοποίησης του, μειώνουν ταυτόχρονα και το βαθμό της αποτελεσματικότητας τους.

Πηγή: sigmalive.com

Άριστος Αριστοτέλους (Πρόεδρος Κυπριακού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών)

thinknews.gr