Η μάχη για την παγκόσμια ηγεμονία

Βασίλης Βιλιάρδος

Η αντιπαράθεση μεταξύ των Η.Π.Α., της Ρωσίας και της Κίνας διευρύνεται σε όλα τα μέτωπα, όπως στο χρηματοπιστωτικό, στο νομισματικό και στο ενεργειακό – ενώ η Γερμανία, αν και προσπαθεί να επωφεληθεί, δεν πρόκειται τελικά να τα

καταφέρει.  

Άποψη

Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, οι Η.Π.Α. είχαν στην κατοχή τους το 50% των παγκοσμίων συναλλαγματικών αποθεμάτων χρυσού – τα οποία συγκέντρωσαν κυρίως κατά τη διάρκεια του πολέμου, ιδίως στην αρχή του, πουλώντας πολεμικό εξοπλισμό στην Ευρώπη. Εκείνη την εποχή ήταν σε ισχύ ο κανόνας του χρυσού, οπότε τα κράτη πλήρωναν ουσιαστικά τα ελλείμματα τους με το πολύτιμο μέταλλο – με αποτέλεσμα να εισρέει στις Η.Π.Α., όπου τελικά το δολάριο αντικατέστησε τη βρετανική στερλίνα ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.

Στο τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, ξανά για τον ίδιο λόγο, όπου δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς πως οι Η.Π.Α. εισήλθαν αργά σε αυτές τις δύο διεθνείς συρράξεις (αφού προηγουμένως είχαν κερδίσει μεγάλα ποσά πουλώντας όπλα, οπότε δεν ήθελαν να τα χάσουν), το 1950 για την ακρίβεια, οι Η.Π.Α. είχαν στα θησαυροφυλάκια της κεντρικής τους τράπεζας το 75% των παγκοσμίων αποθεμάτων χρυσού – ενώ με τη συμφωνία του Bretton Woods, όλα τα νομίσματα είχαν αντίκρισμα σε δολάρια και τα δολάρια σε χρυσό.

Μετά το ξεκίνημα τώρα του πολέμου της Κορέας, τον Ιούνιο του 1950, τα ελλείμματα του προϋπολογισμού τους αυξήθηκαν, προερχόμενα εξ ολοκλήρου από τις στρατιωτικές τους δαπάνες – οπότε άρχισε η μετατροπή των Η.Π.Α. από το μεγαλύτερο δανειστή του πλανήτη, στο νούμερο ένα οφειλέτη, όπως είναι σήμερα (γράφημα). Το γεγονός αυτό αντιμετωπίσθηκε στην αρχή πολύ θετικά από τις υπόλοιπες χώρες, επειδή επιτέλους εισέρεαν δολάρια στο εσωτερικό τους – τα οποία χρησιμοποιούνταν ως συναλλαγματικά αποθέματα από τις κεντρικές τους τράπεζες.

Περαιτέρω, όταν τη δεκαετία του 1960 οι Η.Π.Α. ξεκίνησαν τον πόλεμο εναντίον του Βιετνάμ, πλημμύρισαν κυριολεκτικά τον υπόλοιπο κόσμο με δολάρια – για να μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν τα ελλείμματα από τις στρατιωτικές δαπάνες τους. Αμέσως μετά όμως η Γερμανία και η Γαλλία, αντιλαμβανόμενες τους κινδύνους υποτίμησης του δολαρίου, άρχισαν να ανταλλάσσουν τα δολάρια από τα συναλλαγματικά τους αποθέματα με χρυσό – οπότε ο τότε πρόεδρος Νίξον αναγκάσθηκε να καταργήσει τη σύνδεση του δολαρίου με το χρυσό, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει η νέα μονεταριστική εποχή των χρημάτων χωρίς αντίκρισμα (Fiat Money).

Με τα δολάρια τώρα αυτά που τύπωναν οι Η.Π.Α., αγόραζαν τόσο οι ίδιες, όσο και οι αμερικανοί επενδυτές επιχειρήσεις στο εξωτερικό – με αποτέλεσμα σήμερα να τους ανήκουν μετοχές πολλών μεγάλων εταιρειών, όπως αυτές του ισχυρότερου γερμανικού δείκτη (DAX).

Από την άλλη πλευρά η μοναδική δυνατότητα των υπολοίπων κεντρικών τραπεζών, για να σταθεροποιούν τα νομίσματα τους, ήταν η αγορά ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου – οπότε ξεκίνησε ένα αθέμιτο νομισματικό «παιχνίδι», ενώ εδραιώθηκε το «σύστημα του χρέους» (ανάλυση). Εν προκειμένω, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα προσανατολίσθηκε στην πραγματοποίηση των στρατιωτικών δαπανών της υπερδύναμης και στους πολέμους του δολαρίου – αν και δεν ήταν προϊόν σχεδιασμού, αλλά μίας εξελικτικής διαδικασίας.

Συνεχίζοντας, οι σοσιαλιστικές χώρες και οι σύμμαχοί τους απομονώθηκαν – όπου, εάν δεν τοποθετούσαν τα χρήματα τους σε δολάρια, θα είχαν την τύχη του Ιράν. Ειδικότερα, όταν το 1979 ο σάχης ανετράπη, η χώρα ήθελε να πληρώσει τα εξωτερικά της χρέη μέσω της Chase Manhattan Bank – η οποία όμως αρνήθηκε να εξοφλήσει τα ομόλογα του δημοσίου, με τα γνωστά επακόλουθα. Το πρώτο βήμα δε για την απομόνωση του κομμουνιστικού μπλοκ ήταν η απαγόρευση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με τη Δύση – η οποία αποδείχθηκε καθοριστική για την κατάρρευση τους.

Όταν ξέσπασε τώρα η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, τα άλλα μεγάλα κράτη διέκριναν τις σημαντικές πλέον οικονομικές αδυναμίες των Η.Π.Α. –με τις χώρες των BRICS να εντείνουν τη συνεργασία μεταξύ τους, θέλοντας να ανεξαρτητοποιηθούν από τη ζώνη του δολαρίου και την παγκόσμια ηγεμονία του. Τα κράτη αυτά δεν επιθυμούν πια να χρησιμοποιούν το αμερικανικό νόμισμα για τις διεθνείς συναλλαγές τους – ούτε το σύστημα διακανονισμού πληρωμών Swift, το αργότερο όταν είδαν τα αποτελέσματα από την απομόνωση του Ιράν (ουσιαστικά οι Η.Π.Α. του έβγαλαν την πρίζα, οπότε έπαψε να λειτουργεί), καθώς επίσης τις οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, μαζί με τις χρηματοπιστωτικές και νομισματικές επιθέσεις στο ρούβλι.

Εκτός αυτού δεν θέλουν να διατηρούν δολάρια στους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών τους, παρά μόνο όσα είναι απαραίτητα για να σταθεροποιούν τα νομίσματα τους – αυξάνοντας ταυτόχρονα τα συναλλαγματικά τους αποθέματα σε χρυσό. Προφανώς έχουν κατανοήσει πως η συσσώρευση δολαρίων εκ μέρους τους, στην ουσία χρηματοδοτεί τη στρατιωτική περικύκλωση τους – ενώ θεωρούν πως το ΔΝΤ διοικείται από το Πεντάγωνο. Πόσο μάλλον όταν είναι γνωστό πως τα σημαντικότερα στελέχη της Παγκόσμιας Τράπεζας προέρχονται απ’ ευθείας από το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας – ενώ ο στόχος της είναι ο έλεγχος των υπολοίπων κρατών του πλανήτη.

Όσον αφορά τώρα την άλλη μεγάλη (αλλά μόνο οικονομική) δύναμη, τη Γερμανία, η πρωσική κυβέρνηση της δεν έχει καταλάβει, ούτε δυστυχώς η Ευρώπη, πού οφείλεται το γερμανικό θαύμα της μεταπολεμικής εποχής – πριν από όλα στη νομισματική μεταρρύθμιση του 1947 και στη διαγραφή χρεών του 1953 εκ μέρους των συμμάχων. Προφανώς κατ’ εντολή των Η.Π.Α., χωρίς την οποία η Γερμανία θα είχε βιώσει συνθήκες όπως η Ελλάδα σήμερα – η οποία δεν πρόκειται ποτέ να ξεφύγει από την κρίση, χωρίς διαγραφή μέρους των χρεών της και ρύθμιση των υπολοίπων με ρήτρα εξαγωγών (όχι ανάπτυξης, όπως η Γερμανία το 1953). Επί πλέον στον πόλεμο της Κορέας (ανάλυση), καθώς επίσης στη διευκόλυνση της επιστροφής των κλεμμένων χρημάτων των ναζί που της παρείχαν οι Η.Π.Α. (ανάλυση) – με στόχο βέβαια την εδραίωση της ηγεμονίας τους στην Ευρώπη και την ισχυροποίηση τους απέναντι στη Σοβιετική Ένωση.

Ολόκληρη η Ευρωζώνη πάντως έχει κατασκευασθεί με την ίδια αντίληψη – ενώ προωθείται επί πλέον η πολυπολιτισμικότητα της με τις εισροές μεταναστών, έτσι ώστε να ελέγχεται πιο εύκολα. Ειδικότερα, η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να χρηματοδοτεί τα κράτη-μέλη της, όπως μία φυσιολογική κεντρική τράπεζα – ενώ οι χώρες της νομισματικής ένωσης απαγορεύεται να έχουν ελλείμματα άνω του 3% και να υπερχρεώνονται. Εν τούτοις, ο μοναδικός τρόπος για να γίνει το ευρώ ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, με τα τεράστια οφέλη που κάτι τέτοιο συνεπάγεται, είναι η έκδοση ομολόγων από τα μέλη του, τα οποία θα αγοράζονται από τα άλλα μέλη – καθώς επίσης μία πραγματική κεντρική τράπεζα.

Οι Η.Π.Α. όμως και η Fed, η οποία ουσιαστικά διευθύνει την ΕΚΤ, δεν θέλουν κάτι τέτοιο, επιβάλλοντας το με τη βοήθεια της Γερμανίας – με την οποία δεν έχουν υπογράψει συνθήκη ειρήνης, ενώ διατηρούν μία τεράστια στρατιωτική βάση στο εσωτερικό της. Αν και ανέπτυξαν λοιπόν το ευρώ σε κάποιο βαθμό για λόγους ασφαλείας, έτσι ώστε να κατέχουν το πρώτο και δεύτερο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα στον πλανήτη, δεν επιθυμούν να έχουν ανταγωνιστή – ενώ η Wall Street χαρακτηρίζει ήδη την οικονομική ζώνη του ευρώ ως μία υπερχρεωμένη ζώνη.

Οι υποχρεώσεις των κρατών-μελών αυξάνονται συνεχώς (άρθρο), ενώ όλο και περισσότερα χρήματα εκρέουν από τις οικονομίες τους, παρά τα μηδενικά επιτόκια. Ως εκ τούτου υπάρχουν συνεχώς λιγότερα χρήματα για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών – ενώ η εσωτερική τους αγορά (εγχώρια ζήτηση), ακόμη και της Γερμανίας, συρρικνώνεται χωρίς σταματημό.

Μπορεί λοιπόν η πρωσική κυβέρνηση να σχεδιάζει τη δημιουργία του 4ου Ράιχ στην Ευρώπη, έχοντας την μετατρέψει ήδη σε γερμανική, καθώς επίσης να απομυζεί τους εταίρους της, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να της επιτραπεί από τις Η.Π.Α. – εκτός εάν η υπερδύναμη καταρρεύσει, από μία συντονισμένη επίθεση της Ρωσίας και της Κίνας σε όλα τα μέτωπα (χρηματοπιστωτικό, νομισματικό, ενεργειακό κλπ.). Ακόμη και σε μία τέτοια περίπτωση όμως αμφιβάλλουμε εάν η Γερμανία θα ήταν κερδισμένη – γνωρίζοντας επί πλέον πως ανέκαθεν κέρδιζε όλες τις μάχες, αλλά έχανε τον πόλεμο.

analyst.gr