ALERT! ΣΤΗΝΕΤΑΙ ΝΕΟ ΣΚΗΝΙΚΟ….

Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη

Στήνεται νέο σκηνικό στο Κυπριακό με διλήμματα, μπλόφες και «ευέλικτες κινήσεις»

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΟΙ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ, ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΓΚΟΥΤΕΡΕΣ

ΠΩΣ ΕΚΤΙΜΟΥΝ ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ, ΓΙΑΤΙ ΘΕΩΡΟΥΝ ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗ ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΕΔΑΦΟΣ ΕΝΑΝΤΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΘΑ ΒΡΕΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΤΟΥ Ο ΝΕΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

· Ποια προβλήματα υπάρχουν για την επανέναρξη συνομιλιών

· Πώς βλέπουν οι ξένοι τις πολιτικές των υποψηφίων Προέδρων

· Ποια η στάση του Γ.Γ. του ΟΗΕ για τις συνομιλίες και τις διαφωνίες

· Ποια είναι η θέση της Ε.Ε. για ένταξη ενός τ/κ κράτους

· Για ποιο λόγο είναι εμφανής είτε η de jure είτε η de facto διχοτόμηση

Στήνεται νέο σκηνικό στο Κυπριακό μετά τις εκλογές και ήδη ο ξένος παράγοντας εργάζεται στο παρασκήνιο επί τη βάσει διαφόρων σεναρίων. Εάν επανεκλεγεί ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ή εκλεγεί ο Σταύρος Μαλάς, οι ξένοι προσδοκούν σε επανέναρξη συνομιλιών, οι οποίες, όμως, θα συνοδευτούν από διλήμματα. Ενώπιον διλημμάτων δεν θα τεθούν μόνο Αναστασιάδης και Μαλάς, αλλά και ο Νικόλας Παπαδόπουλος, εάν κόψει πρώτος το νήμα των εκλογών.

Τα διλήμματα είναι συναφή είτε με τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων από εκεί όπου σταμάτησαν είτε με την απόπειρα απόρριψης, όπως υπόσχεται ο Ν. Παπαδόπουλος και ο Γ. Λιλλήκας, του «κεκτημένου των συνομιλιών». Αυτά διαβλέπουν ή θέλουν να διαβλέπουν Αμερικανοί, Βρετανοί και Ευρωπαίοι, που ασχολούνται με το Κυπριακό και βρίσκονται σε επαφή και με τις ηγεσίες των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Θεωρούν, μάλιστα, ως επιλογή τη φόρμουλα: Έδαφος έναντι αναγνώρισης. Πληροφορίες, μάλιστα, αναφέρουν ότι ο ξένος παράγοντας έχει τις δικές του προεκλογικές μετρήσεις και έχει υπόψη του σειρά κινήσεων που πρέπει να γίνουν στη σκακιέρα του Κυπριακού.

Η επιλογή της επανέναρξης

Η μνεία γίνεται πρωτίστως στους Αναστασιάδη και Παπαδόπουλο, αφενός λόγω των διαφορετικών προσεγγίσεων στο Κυπριακό. Ο Σταύρος Μαλάς, ανεξαρτήτως των πιθανοτήτων που έχει για την Προεδρία, θεωρείται από τους ξένους και τη Γ.Γ. του ΟΗΕ ότι, ούτε λίγο ούτε πολύ, θα είναι στην ίδια γραμμή με τον Νίκο Αναστασιάδη σε ό,τι αφορά την επανέναρξη των συνομιλιών επί του εγγράφου Γκουτέρες. Ο τρόπος με τον οποίο ο Γ. Λιλλήκας θα επηρεάσει, και σε ποιο βαθμό, τις εξελίξεις, εξαρτάται από το ποσοστό που θα λάβει.

Αυτή είναι προϋπόθεση περί του βαθμού που θα είναι δυνατόn, εάν ο ίδιος δεν περάσει στον Β΄ γύρο, να εμβολιάσει έναν από τους δυο μονομάχους της τελικής κούρσας. Όπως ελέχθη από διπλωματικές πηγές, είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι είτε οι ΗΠΑ είτε η Βρετανία είτε ο ΟΗΕ και η Ε.Ε. παρακολουθούν απλώς τις εξελίξεις, χωρίς να εργάζονται επί τη βάσει σεναρίων, αναλόγως τού ποιος θα είναι ο νικητής των εκλογών. Εάν, παρατηρούσαν, θα είναι ο Ν. Αναστασιάδης, οι επιλογές για τη συνέχεια θα έχουν ως εξής:

Πρώτον: Επανέναρξη των συνομιλιών από εκεί όπου έμειναν, στη βάση του εγγράφου Γκουτέρες. Εάν υπάρχει καλή θέληση και από τις δυο πλευρές, η λύση θα είναι ζήτημα χρόνου. Το αργότερο ώς τις επόμενες ευρωεκλογές. Ο Πρόεδρος, πάντως, θα είναι πιο άνετος και με ανανεωμένη λαϊκή εντολή για να συνεχίσει από εκεί όπου έχει μείνει. Ποιος θα τον σταματήσει, ακόμη και αν προχωρήσει σε «νέες ευέλικτες κινήσεις»; Άλλωστε, αυτά, περίπου, είχε πει τον περασμένο μήνα στις Βρυξέλλες συνεργάτης του Προέδρου προς τους αξιωματούχους της Ε.Ε. Το θέμα που απασχολεί του πάντες, όπως τονίζουν οι ίδιες διπλωματικές πηγές, είναι πώς η λύση αυτή, για την οποία εμφανίζει ήδη μεγάλη αρνητική προδιάθεση ο λαός, θα παρουσιαστεί κατά τρόπον ώστε να βγει διπλό «ναι» μέσα από τα χωριστά δημοψηφίσματα.

Προβλήματα, νέα βάση και ενσωμάτωση

Πάντως, ως προς το θέμα της επανέναρξης των συνομιλιών, υπάρχουν προβλήματα υπό την έννοια ότι: Α. Η τουρκική πλευρά θέλει να θέσει σε νέα βάση τις συνομιλίες, θεωρώντας ότι όσα έχει πετύχει ώς σήμερα στις διαπραγματεύσεις είναι κεκτημένο, γεγονός που θα φέρει σε δύσκολη θέση και τον Πρόεδρο και τον Γ.Γ. του ΟΗΕ. Β. Η αποδοχή είτε του εγγράφου Γκουτέρες είτε ενός εγγράφου με άλλα στοιχεία που θέλει η τουρκική πλευρά να εισαγάγει, για να ενισχύσει μια χαλαρή συνομοσπονδία, δημιουργούν πρόβλημα, καθότι μια τέτοια λύση ακόμη και αν συζητηθεί από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη θα είναι δύσκολο να περάσει από τον λαό.

Οι ξένοι θεωρούν ότι ακόμη και ένα νέο «όχι» από τους Ελληνοκύπριους θα δώσει την ώθηση για μια νέα συζήτηση για μια νέα πλέον βάση στη λογική των δυο κρατών και επί της αρχής: Έδαφος έναντι αναγνώρισης. Ακόμη και χωρίς νέο δημοψήφισμα, μια τέτοια φόρμουλα ενδεχομένως να τεθεί επί τάπητος, εφόσον οι δυο πλευρές δεν τα βρίσκουν στην επανέναρξη των συνομιλιών. Φαίνεται ότι έχουν ήδη γίνει σκέψεις για τη φόρμουλα αυτή.

Επί του σημείου τούτου, τονίζουν διπλωματικές πηγές, υπάρχει μεγάλη αμφιβολία κατά πόσον η Ε.Ε. θα δεχθεί τουρκοκυπριακό κρατίδιο στις τάξεις της. Επί του παρόντος, οι Βρυξέλλες είναι αρνητικές ως προς την ενσωμάτωση ενός τουρκοκυπριακού κρατιδίου στην Ε.Ε., διότι, όπως ελέχθη: «Είναι ως να εντάσσεται η Τουρκία από την πίσω πόρτα. Από την άλλη, βεβαίως, εάν η Ε.Ε. κλείσει την πύλη της ένταξης σε ένα τουρκοκυπριακό κρατίδιο, το γεγονός αυτό ενδέχεται να αποτελέσει την αφορμή για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος και ενσωμάτωσής του στην Τουρκία». Μια τέτοια κίνηση, δηλαδή ενσωμάτωσης, για να μην πάσχει διεθνούς νομιμότητας, θα πρέπει να γίνει μετά από μια μορφή διευθέτησης του προβλήματος. Διότι, εάν η κίνηση αυτή γίνει πριν από τη διευθέτηση, ο βορράς θα εξακολουθήσει να είναι κατεχόμενο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κράτους-μέλους του ΟΗΕ και της Ε.Ε.

Η παγίωση

Δεύτερον: Εφόσον δεν συμφωνήσουν οι δυο πλευρές επί της νέας βάσης, δεν θα ξεκινήσουν οι συνομιλίες και η κατάσταση θα παγιώνεται, ενώ προβλήματα ενδεχομένως να προκύψουν και στον τομέα της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου, ενώ πιέσεις ενδέχεται να ασκηθούν επί της όποιας κυβέρνησης για την άρση της λεγόμενης απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων. Ταυτοχρόνως, όπως τονίζεται από διπλωματικές πηγές, η Τουρκία θα επιδιώξει την έναρξη μορφών αποδοχής του ψευδοκράτους από τρίτες χώρες και δη μουσουλμανικές.

«Πιο ευέλικτος» ο Μαλάς

Ανάλογο με αυτό του Νίκου Αναστασιάδη, θεωρούν ξένοι διπλωμάτες το σενάριο στην περίπτωση εκλογής Μαλά. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι αφενός θα είναι «πιο ευέλικτη η στάση του», αφετέρου, όμως, πιστεύουν ότι θα βρεθεί ενώπιον του εξής προβλήματος: Πόσο εύκολο θα είναι να περάσει μια τέτοια λύση; Τονίζουν, δε, ότι είναι πλέον κοινό μυστικό πως ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν υπήρξε αποτέλεσμα στο Κραν Μοντανά δεν ήταν μόνο η στάση της Τουρκίας, αλλά και η πλήρης επίγνωση του Προέδρου ότι θα ήταν εξόχως δύσκολο να περάσει ένα σχέδιο λύσης με εκ περιτροπής Προεδρία, δικαιώματα σε Τούρκους πολίτες ως να είναι Ευρωπαίοι και παραμονή στρατευμάτων, έστω και με χρονοδιαγράμματα.

Η θέση του Γ.Γ. του ΟΗΕ

Από την άλλη, παρατηρούν οι ίδιες διπλωματικές πηγές, εάν εκλεγεί ο Ν. Παπαδόπουλος και θεωρήσει ότι το κεκτημένο των συνομιλιών δεν ισχύει, καθώς και το έγγραφο Γκουτέρες (εκ περιτροπής Προεδρία κ.λπ.) «θα είναι δύσκολη αν όχι αδύνατη η επανέναρξη των συνομιλιών, ακόμη και ο διορισμός νέου ειδικού αντιπροσώπου, αφού οι Τούρκοι θα έχουν εκ διαμέτρου διαφορετικές θέσεις».

Όπως προστίθεται: «Η θέση του Γ.Γ. του ΟΗΕ είναι ότι τα μέρη θα αποφασίσουν τι θέλουν να πράξουν, εάν θα συνεχίσουν και πώς για την εξεύρεση μιας λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Κανείς -παρατηρούν- δεν την απορρίπτει. Απλώς εμφανίζουν διάφορες παραλλαγές και η τουρκική πλευρά τη δική της. Εφόσον υπάρχει διαφωνία μεταξύ των μερών, πώς θα επαναρχίσουν οι συνομιλίες; Το πρόβλημα αυτό δεν θα επιλυθεί από τον Γ.Γ. του ΟΗΕ, του οποίου ο ρόλος είναι υποβοηθητικός της διαδικασίας. Ενεργεί μόνο επί τη βάσει των όσων οι δυο πλευρές αποφασίσουν».

Η εκτίμηση πάντως είναι ότι η τουρκική πλευρά βολεύεται από το πάγωμα της διαδικασίας, ενώ η πολιτική του Ν. Παπαδόπουλου γίνεται δύσκολη, εάν εκλεγεί Πρόεδρος, διότι η υφιστάμενη Κυβέρνηση προτρέχει να δηλώσει δεσμευμένη επί του κεκτημένου των συνομιλιών, δημιουργώντας επί θέματος αρχής πρόβλημα στην επόμενη, εάν δεν επανεκλεγεί ο Ν. Αναστασιάδης.

Εκβιασμοί, ερωτήματα και ΑΚΕΛ

Ταυτοχρόνως, τόνιζαν οι ίδιες διπλωματικές πηγές, υπάρχουν πολλά ανοιχτά ζητήματα που είχαν τεθεί κάτω από το χαλί λόγω συνομιλιών με την προσδοκία της λύσης, όπως είναι η άρση του εμπάργκο σε βάρος των Τουρκοκυπρίων, το καθεστώς των Τουρκοκύπριων παρατηρητών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ακόμη και η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Αυτά τα ζητήματα, επισημαίνεται, μπορούν να εγερθούν από την τουρκική πλευρά εκ νέου.

«Η Άγκυρα -όπως εξηγείται- θα ήθελε το πάγωμα της διαδικασίας για να βρει το πρόσχημα άσκησης πιέσεων επί της κυπριακής Κυβέρνησης στη λογική ακόμη και μορφών αναγνώρισης (αποδοχής-acknowledgement), ώστε να προκληθούν νέα τετελεσμένα επί τη βάσει των οποίων θα ζητήσει την επανέναρξη των συνομιλιών, αφήνοντας να νοηθεί ότι, εάν δεν επαναρχίσουν οι συνομιλίες με νέους όρους, η διχοτόμηση θα παγιωθεί με διάφορους τρόπους. Η αντίληψη ότι θα ασκηθούν πιέσεις επί της Τουρκίας εξασθενεί λόγω των γενικότερων εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή, στην οποία η Άγκυρα αναδεικνύεται σημαντικός παίκτης, κινούμενος μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, με τεράστια συμφέροντα να διακυβεύονται».

Το ερώτημα για τους ξένους διπλωμάτες είναι, όπως οι ίδιοι το έθεσαν, εάν ο Ν. Παπαδόπουλος έχει βρει τους μηχανισμούς και τις συμμαχίες που θα του επιτρέψουν να προχωρήσει στην απόρριψη των όσων θεωρεί ως απαράδεκτα χωρίς κόστος ή με το λιγότερο δυνατό κόστος. Το γεγονός προϋποθέτει ότι θα πρέπει να πείσει τη διεθνή κοινότητα για μια παρεμφερή, σε σχέση με αυτήν την οποία συζητεί σήμερα, ομοσπονδιακή λύση. Και αυτό έχει σημασία, όπως εξηγούσαν καθότι:

«Η πολιτική φιλοσοφία και του ιδίου, με τον τρόπο που βγαίνει προς τα έξω, και των συνεργαζόμενων μαζί του κομμάτων, εκπέμπει έναν «σκεπτικισμό ως αρνητισμό» έναντι των Αμερικανών και των Βρετανών που έχουν το πάνω χέρι. Μια συμμαχία, παρατηρούσαν, με το ΑΚΕΛ στον Β’ γύρο των εκλογών, ενδεχομένως να μαλάκωνε τη θέση του ως προς τον χαρακτήρα που θα πρέπει να έχουν οι συνομιλίες και η μορφή της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, που ο ίδιος θα επιδιώξει. Όμως, όπως εκτιμούν, εάν το ΑΚΕΛ δεν περάσει στον Β΄ γύρο, η διαπραγματευτική του βαρύτητα θα είναι μειωμένη και έναντι του Ν. Παπαδόπουλου και έναντι των κομμάτων που τον στηρίζουν, κόμματα τα οποία διατηρούν πιο σκληρή γραμμή από τον ίδιο».

Πριν από, όχι μετά τις εκλογές

Διαφαίνεται, πάντως, ότι τα σενάρια αυτά δεν απασχολούν μόνο τους ξένους αλλά και τους ημετέρους, και την τουρκική πλευρά. Χωρίς σημαντικές εναλλακτικές στρατηγικές επιλογές με στόχους άλλους, εκτός της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, η διχοτόμηση είτε με τη μια φόρμουλα είτε με την άλλη είναι πάντα στο τραπέζι, είτε δηλαδή de facto είτε de jure θα εμπεδωθεί.

Επειδή, λοιπόν, τα ανωτέρω σενάρια κυκλοφορούν ευρέως με διάφορους τρόπους, θα ήταν ορθότερο να λεχθούν -όσα δεν έχουν λεχθεί- δημοσίως, προ των εκλογών, από τους ηγέτες αυτού του τόπου για να γνωρίζει ο λαός πού είναι πιθανόν να οδηγηθούμε και τι σκέφτεται επί όλων αυτών να πράξει η ηγεσία του και τι αντιλήψεις οι ξένοι τής μεταφέρουν. Τρόποι για να ειπωθούν, υπάρχουν. Ειλικρίνεια και πολιτική πρόθεση χρειάζεται. Για να αισθανθεί και ο πολίτης ότι τυγχάνει σεβασμού και ότι δεν θεωρείται αναλώσιμο προεκλογικό είδος. Ό,τι είναι να λεχθεί θα πρέπει να λεχθεί τώρα, και όχι μετά τις εκλογές…

ΓΙΑΝΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ Δρ των Διεθνών Σχέσεων «Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ»
hellasforce.com