Η EUROn εναντίον F-35. Υπάρχει ελληνική επιλογή;

Η έναρξη της παραγωγής του μαχητικού 5ης γενιάς F-35 ήταν ένα σημαντικό γεγονός για την αεροπορική ιστορία. Το F-35 είναι ουσιαστικά ένα μαχητικό με εξαιρετικές

επιδόσεις, που ταυτόχρονα έχει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό, έχει τόσο χαμηλό RCS που ουσιαστικά καθίσταται μη εντοπίσιμο στα

εχθρικά ραντάρ. Για να το κάνουμε πιο κατανοητό, το F-35 μπορεί να κάνει ότι κι ένα σύγχρονο μαχητικό, ενώ ταυτόχρονα είναι «αόρατο», σε αντίθεση με το F-117 που δεν μπορούσε να κάτι τίποτα περισσότερο από το να μεταφέρει ένα ή δυο κατευθυνόμενα όπλα πάνω από τον στόχο. Κι όλα αυτά, σε ένα μαχητικό με κορυφαίο ραντάρ AESA και τεχνολογίες που το καθιστούν μοναδικό σήμερα στον αεροπορικό αγώνα.

Η ανωτερότητά του δεν έχει αποδειχτεί μόνο στις ασκήσεις Red Flag, που οι Αμερικανοί (USAF αλλά και LM) φρόντισαν με «περηφάνεια» να διαρρεύσουν τα αποτελέσματα των αεροπορικών ασκήσεων. Στις Red Flag έγινε κατανοητό πως το αεροσκάφος είναι ουσιαστικά ανίκητο από εχθρικά αναχαιτιστικά ή προηγμένα συστήματα αεράμυνας. Τα εχθρικά αεροσκάφη έχουν καταρριφθεί από ΑΙΜ-120 πολύ πριν καταλάβουν ότι υπάρχει εχθρός σε θέση βολής, ενώ τα συστήματα αεράμυνας δέχονταν JSOW ενώ αγνάντευαν (ανίχνευαν) τον … καθαρό ουρανό.

Ανεπιβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν πως και στην άσκηση Atlantic Trident, όπου συμμετείχαν  Rafale από την Γαλλία και Eurofighter Typhoon από την Μ. Βρετανία το F-35 δίδαξε νέους κανόνες στις εναέριες εμπλοκές. Τα αποτελέσματα της άσκησης δεν δημοσιοποιήθηκαν, αλλά οι -ανεπιβεβαίωτες- φήμες το θέλουν να μην κουράζεται ιδιαίτερα απέναντι στα κορυφαία ευρωπαϊκά μαχητικά. Και όλα αυτά από ένα αεροσκάφος που δεν σχεδιάστηκε σαν αεροσκάφος εναέριας υπεροχής, ενάντια σε αεροσκάφη που σχεδιάστηκαν σαν τα αεροσκάφη εναέριας υπεροχής πάνω από το πιο δύσκολο αεροπορικό πεδίο του Ψυχρού Πολέμου, την Ευρώπη.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η Ευρώπη δεν έχει αεράμυνα, απλά δεν έχει ένα μαχητικό που να μπορεί να σταθεί επάξια απέναντι στο αμερικανικό μαχητικό. Ενώ λοιπόν τα Eurofighter/Rafale είναι το ευρωπαϊκό αντίστοιχο των αμερικανικών F-15 (σε οποιαδήποτε έκδοση) ή του ρωσικού Su-35, δεν υπάρχει ευρωπαϊκή απάντηση στο F-35. Η δε ένδεια της Ευρώπης σε «απαντήσεις» αποδεικνύεται πολύ εύκολα από την στιγμή που Μ.Βρετανία, Ιταλία, Ολλανδία, Δανία, Νορβηγία έχουν παραγγείλει F-35, ενώ στην λίστα των υποψήφιων αγοραστών βρίσκεται το Βέλγιο, η Γερμανία, η Πολωνία, η Φινλανδία, ίσως η Ισπανία και κάπου στο βάθος… η Ελλάδα.

Η μικρή αυτή «λεπτομέρεια» δεν έχει περάσει απαρατήρητη από την Ευρώπη, που δείχνει να έχει αποστασιοποιηθεί από τους αμυντικούς εξοπλισμούς μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Το 2010 ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί υπέγραψαν στις 2 Νοεμβρίου αυτό που ονομάστηκε Lancaster House Agreements. Μέσα σε αυτά που συμφωνήθηκαν ήταν η συνέχιση των εργασιών στις μελέτες που είχαν γίνει στα πρωτότυπα nEUROn και Taranis.

Θεωρητικά το πρόγραμμα nEUROn έχει λήξει, αλλά οι εργασίες και οι μελέτες συνεχίζονται -μάλλον αργά αλλά ας πούμε- κανονικά. Στα πλαίσια αυτά έγινε και η πρόσφατη επίδειξη του nEUROn στην γαλλίδα υπουργό άμυνας. To αεροσκάφος που χρησιμοποιεί τις σχεδιαστικές γραμμές του Β-2 κι όχι του F-35/F-22 δείχνει σαν μια νέα επιθετική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που θα μπορούσε να είναι κάτι το ελπιδοφόρο. Μια ευρωπαϊκή απάντηση στην τεχνολογική υπεροχή του F-35;

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι, το nEUROn δεν είναι ένα πρόγραμμα που θα οδηγήσει σε ένα αεροσκάφος παραγωγής, αλλά κάτι άλλο, περισσότερο πρώιμο. Είναι ένα πρόγραμμα επίδειξης τεχνολογίας, ότι ήταν ας πούμε το ΕΑΡ για το Eurofighter, που κάποια στιγμή πρέπει να μεσουσιωθεί σε ένα πρόγραμμα πραγματικού UCAV.

To nEUROn έχει μερικά πολύ ενδιαφέρονται χαρακτηριστικά σαν πρόγραμμα. Καταρχάς αποσκοπεί στην δημιουργία ενός κορυφαίου UCAV, με ικανότητες βαθειάς διείσδυσης και κρούσης, που θα μπορούσε να διασυνδεθεί με μαχητικά 4ης και 5ης γενιάς. Τι σημαίνει αυτό; πως θα μπορεί να εκτελεί αποστολές δικτυοκεντρικά με μαχητικά Rafale ή Gripen (ή F-16V/ F-35 αν προτιμάτε), όντας περισσότερο προωθημένο (ή εκτεθειμένο) προς τον εχθρό σε σχέση με αυτά, προσφέροντας πληροφόρηση 100 ή 200 (ή περισσότερο) χιλιόμετρα μπροστά από τα αεροσκάφη, στοχοποιώντας ή πλήττοντας στόχους εδάφους.

To nEUROn σε δοκιμές άφεσης όπλων

Σε μια μελλοντική σύγκρουση, όπου μαχητικά 5ης γενιάς θα συγκρούονται μεταξύ τους (F-35 vs F-35 ή F-35 vs J-20 κοκ) οι πιλότοι θα αντιμετωπίζουν συνθήκες που επικρατούσαν στον Β’ ΠΠ. Τα αεροσκάφη θα έχουν ραντάρ, που όμως δεν θα μπορούν να εντοπίσουν το ένα το άλλο παρά μόνο σε πολύ μικρές αποστάσεις. Απλά στην περίπτωση αυτή, αντί για τα καλύτερα μάτια θα παίζει ρόλο το καλύτερο IRST σύστημα, αλλα και νέα ισχυρότερα ραντάρ (GaN;), και το βασικότερο, οι καλύτερες τακτικές.

Σε περίπτωση αναμέτρησης μαχητικών 5ης γενίας vs 4/4,5/4,5+ γενιάς η πλάστιγγα θα γέρνει δραματικά υπέρ των πρώτων. Σε «καθαρές» αναμετρήσεις, τα αεροσκάφη 5ης γενιάς θα βλέπουν πρώτα τον αντίπαλο, θα στοχοποιούν πρώτα, θα βάλουν πρώτα, end of story. Όταν όμως τα μαχητικά 5ης γενιάς στοχοποιούν/βάλλουν θα προσφέρουν ένα παράθυρο εντοπισμού τους από τα μαχητικά 4ης γενιάς και άλλα μέσα (επίγεια ραντάρ, ΑΣΕΠΕ) ενώ θα υπάρχουν και οι κλασικές μέθοδοι (νέα ισχυρά ραντάρ GaN, IRST). Εκεί λοιπόν πιθανολογείται πως προωθημένα UCAV τύπου -ας πούμε- nEUROn (ή καλύτερα η εξέλιξή τους) θα μπορούν να εντοπίζουν τα αεροσκάφη 5ης γενιάς, θα μπορούν να προσφέρουν παραμέτρους βολής σε δικά τους όπλα ή των αεροσκαφών 4,5 γενιάς και να βάλουν κατά αεροσκαφών 5ης γενιάς. Περίπλοκο, αλλά υλοποιήσιμο θεωρητικά σενάριο.

Φυσικά ένα UCAV δεν θα προορίζεται να αερομαχεί ενάντια σε επανδρωμένα μαχητικά, αλλά την αερομαχία θα αποφεύγουν και τα ίδια τα επανδρωμένα μαχητικά. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως ένα UCAV δεν θα μπορεί να εντοπίζει παθητικά (IRST) ή ενεργητικά (AESA) ένα μαχητικό F-35 και να εξαπολύει εναντίον του έναν MICA IIR. Κι αυτό πετώντας στο ύψος που το «βολεύει» επιχειρησιακα.

Ας δώσουμε ένα παράδειγμα του πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα τέτοιο αεροσκάφος. Ας υποθέσουμε πως ελληνικά μαχητικά 4,5 γενιάς πετούν πάνω από την ηπειρωτική χώρα ή μέχρι την Σκύρο, και ελληνικά «nEUROn» πάνω από τα νησιά του Αιγαίου ή πάνω από τα μικρασιατικά παράλια, ενώ τουρκικά F-35 ή TF-X πλησιάζουν από την τουρκική ενδοχώρα. Ενώ τα F-35 παραμένουν ανεντόπιστα, τα ελληνικά μαχητικά έχουν εγκλωβιστεί. Τα τουρκικά μαχητικά ανοίγουν τις θυρίδες οπλισμού, ενώ κάποια ήδη έχουν εντοπιστεί ηλεκτροοπτικά από τα nEUROn που πετούν ψηλότερα. Το ελληνικό δίκτυο αεράμυνας έχει πλέον τις θέσεις των τουρκικών μαχητικών. Τα nEUROn  μπορούν να προσφέρουν παραμέτρους βολής στα ελληνικά μαχητικά τα οποία βάλουν με στοιχεία που φτάνουν συνεχώς από τα Link16, ενώ ταυτόχρονα αποχωρούν προς ηπειρωτική Ελλάδα αποφεύγοντας τους τουρκικούς ΑΙΜ-120. Οι ελληνικοί πύραυλοι δεχόμενοι στοιχεία από nEUROn κι όποιο άλλο μέσο προκαλούν υψηλές απώλειες στα F-35/TF-X αφήνοντας ακάλυπτα τα F-16 που ακολουθούν. Τα τελευταία δέχονται τα πυρά της άθικτης ελληνικής αεράμυνας καθώς και πυραύλους από τα ελληνικά μαχητικά 4,5+ γενιάς που επιστρέφουν δριμύτερα για τον 2ο γύρο… Τα nEUROn ταυτόχρονα αδειάζουν τα έξυπνα όπλα τους στις δυνάμεις που προσπαθούν να κάνουν απόβαση στα ελληνικά νησιά ή στα τουρκικά αεροδρόμια, λίγο πριν τα φτάσουν στους ίδιους στόχους και τα JSOW των ελληνικών μαχητικών…

Το παραπάνω σενάριο αν και πολύ ενδιαφέρον, πρέπει να ομολογήσουμε πως σε αυτή την φάση δυστυχώς είναι πολύ μακρυά από την άμεση πραγματικότητα. Καταρχάς το nEUROn δεν είναι ένα υπαρκτό UCAV -το λέμε και το ξαναλέμε- αλλά ένα αεροσκάφος επίδειξης τεχνολογίας. Ο διάδοχός του, σύμφωνα με τις Lancaster House agreements είναι το μελλοντικό Future Combat Air System (FCAS) ή αν προτιμάτε το système de combat aérien futur (SCAF). To FCAS/SCAF είναι λοιπόν το πιθανό παράγωγο του nEUROn.

Κατά δεύτερον, απέχουμε πάρα πολύ και για πολλούς λόγους από την δημιουργία ενός πανίσχυρου δικτυοκεντρικού συστήματος αεράμυνας. Κατά τρίτον, όλα αυτά που αναφέρουμε ίσως να είναι εφικτά, αλλά μη δοκιμασμένα ή -ακόμη χειρότερα- εφαρμοσμένα κάπου αλλού.

Το κομμάτι που κατασκευάζει η ΕΑΒ για το nEUROn

Σημειώνουμε πως το nEUROn είναι μια ευρωπαϊκή παραγωγή, με μεγάλη συμμετοχικότητα. Έτσι στην κοινοπραξία συμμετέχουν αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες, ανάμεσα σε αυτές η ΕΑΒ. Αντιγράφουμε λοιπόν από την επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας για το nEUROn: «Η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία συμμετέχει στην κοινοπραξία που αναπτύσσει το νέο ευρωπαϊκό μαχητικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος nEUROn, ανάμεσα στις ηγέτιδες δυνάμεις του κλάδου της αεροναυπηγικής Dassault Aviation, η Aermacchi, Saab, EADS-CASA και RUAG… Το 10% περίπου του πρωτότυπου αυτού αεροσκάφους σχεδιάστηκε, μελετήθηκε, αναπτύχθηκε και κατασκευάστηκε από τους Μηχανικούς της Διεύθυνσης Μελετών, Έρευνας, Σχεδίασης και Ανάπτυξης Αεροδιαστημικών Συστημάτων, και από τις Διευθύνσεις Αεροκατασκευών και Ηλεκτρονικών της ΕΑΒ… Στο πλαίσιο της ισότιμης συμμετοχής της ΕΑΒ στο Πρόγραμμα, η εταιρεία μας ολοκλήρωσε με επιτυχία τη σχεδίαση, ανάπτυξη και κατασκευή σημαντικού μέρους του αεροσκάφους με τεχνολογίες αιχμής. Συγκεκριμένα:

• του Συστήματος Εξαγωγής Καυσαερίων (Exhaust Assembly) που αποτελεί κρίσιμο σημείο εντοπισμού του ίχνους του αεροσκάφους (stealth)
• του οπισθίου μέρους της ατράκτου που περιβάλλει το Σύστημα Εξαγωγής Καυσαερίων (Aft Fuselage) καθώς και
• του πίνακα λειτουργικού ελέγχου των ηλεκτρονικών συστημάτων του αεροσκάφους για έλεγχο τόσο πριν από την εγκατάσταση των Ηλεκτρονικών συστημάτων στο αεροσκάφος, όσο και για έλεγχο πριν από την πτήση (VMS Avionics Test Rig).

…Η συμμετοχή στο πρόγραμμα UCAV-nEUROn είναι η πρώτη φορά που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν εκ του μηδενός από την ΕΑΒ –αλλά και στον ευρύτερο Ελληνικό χώρο- δομή ατράκτου και μέρους κινητήρα αεροσκάφους, και μάλιστα με τόσο αυστηρές τεχνικές και τεχνολογικές απαιτήσεις, που με την από όλους τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα συνεργάτες αναγνώρισή, μπαίνουν οι προϋποθέσεις για μια ισότιμη συμμετοχή της ΕΑΒ σε ένα οποιοδήποτε Ευρωπαϊκό πρόγραμμα σχεδίασης & παραγωγής ενός επανδρωμένου ή μη αεροσκάφους καθώς και σε οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα παρουσιασθεί διεθνώς…

Βλέπουμε λοιπόν ότι η ΕΑΒ είναι πολύ «μέσα» στο nEUROn, και μάλιστα όχι σαν ένας κατασκευαστής «φασόν», αλλά με ένα σημαντικό κομμάτι της ανάπτυξης του αεροσκάφους.

Ωραία όλα αυτά, και μεταξύ μας θέλαμε καιρό να τα γράψουμε προκειμένου να γίνει γνωστό μέσα από την ιστοσελίδα μας (γιατί στο περιοδικό τα γράφουμε συνέχεια) πως η ΕΑΒ αν είχε την σωστή στήριξη θα έκανε θαύματα. Δεν την έχει όμως.

Μέχρι εδώ όλα καλά λοιπόν. Τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα; Η απάντηση είναι απλή. Η συμμετοχή μας στο nEUROn δεν μας βάζει «αυτόματα» στο FCAS/SCAF. Χρειάζεται άμεσα η με κάποιο τρόπο εμπλοκή μας στο πρόγραμμα FCAS/SCAF. Αν δεν εμπλακούμε εκεί, η συμμετοχή της ΕΑΒ στο nEUROn θα είναι απλά μια καλή «εμπειρία», κάτι που θα γράφουμε στις εταιρικές παρουσιάσεις της ΕΑΒ στο εξωτερικό.

Πρέπει να τονίσουμε το εξής, γιατί κινδυνεύουμε να παρεξηγηθούμε. Η αγορά ενός αριθμού UCAV της κατηγορίας nEUROn, Taranis, FCAS/SCAF, X-45, X-47B θα δώσει πρωτόγνωρες δυνατότητες στην Πολεμική Αεροπορία, αλλά δεν θα την υποκαταστήσει. Εννοούμε, πως η εμπλοκή της ΕΑΒ στο FCAS/SCAF και η πιθανή αγορά του από την ΠΑ (αν η τελευταία κρινει ότι την ενδιαφέρει) δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το Νέο Μαχητικό Αεροσκάφος ή τον εκσυγχρονισμό των F-16. Προφανώς και στο μέλλον θα χρειαστούμε ΝΜΑ, εκσυγχρονισμένα F-16 και FCAS/SCAF (ή κάτι αντίστοιχο).

Το nEUROn απασχολεί ήδη τους αναγνώστες του περιοδκού μας, γιαυτό και κάναμε την σημερινή προσέγγιση, που επιγραμματικά μπορεί να κλείσει στο συμπέρασμα της ανάγκης εισόδου της χώρας μας στο FCAS/SCAF. Αυτό λέει και στο κλείσιμό της η ΕΑΒ, μπαίνουν οι προϋποθέσεις για μια ισότιμη συμμετοχή της ΕΑΒ σε ένα οποιοδήποτε Ευρωπαϊκό πρόγραμμα σχεδίασης & παραγωγής ενός επανδρωμένου ή μη αεροσκάφους καθώς και σε οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα παρουσιασθεί διεθνώς…

Σημειώνουμε πως ενώ η αγαπητή γειτονική μας χώρα και η αεροπορική της βιομηχανία ΤΑΙ έχουν επεκταθεί σε οτιδήποτε «αεροπορικό», δεν έχουν προσεγγίσει ακόμη το θέμα UCAV κατηγορίας nEUROn. Αυτό μας δίνει (;) ένα μικρό θεωρητικό προβάδισμα, αν και η στενή σχέση που έχει με την BAe Systems της επιτρέπει ανά πάσα στιγμή την είσοδό της στο Taranis. Αν λοιπόν σαν χώρα θέλουμε να κάνουμε ρελάνς στην -πραγματικά- εμπνευσμένη είσοδο της Τουρκίας στο F-35 (μέσω του διεθνούς consortium), ας προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα του nEUROn. H ύπαρξη της ΕΑΒ, που μπορεί με πολύ μικρότερο κόστος (από ότι να παράγονταν στην Ευρώπη) να παράγει FCAS/SCAF για όλη την Ευρώπη, είναι ένα ατού για την Ελλάδα.

Πολλές φορές αναγνώστες της σελίδας ή του περιοδικού μας κάνουν την ερώτηση «αν μπορούν τα εκσυγχρονισμένα F-16 να αντιμετωπίσουν τα F-35», μερικοί (όχι ίσως τόσο «φίλοι») το κάνουν μάλιστα «κουνώντας το δάκτυλο» παπαγαλίζοντας ώψιμες «αναλύσεις» υπέρ του F-35. Το F-35 δεν μπορεί ούτε το ίδιο να αντιμετωπίσει το F-35, αντιλαμβάνεται κανείς τι μπορεί να κάνει το κάθε F-16 Block 70. Το κάθε όμως εκσυγχρονισμένο F-16, το κάθε μελλοντικό F-35 (ή Rafale, Typhoon, Gripen, F-15 Silent Eagle, Su-35) θα μπουν σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα αεράμυνας, και θα πάρει την θέση του σε αυτό που ονομάζεται Πολεμική Αεροπορία. Αεροπορία δεν κάνεις με αγορά μιας 20άδας F-35 που σήμερα θα κόστιζαν τουλάχιστον 3,5 δις. Πολεμική Αεροπορία χτίζεις σε βάθος πολλών ετών, δεκαετιών. Μια λάθος προμήθεια μπορεί να οδηγήσει την ΠΑ ενός κράτους υπό χρεωκοπία, σε διάλυση.

Όλα τα παραπάνω παραπάνω είναι ένα μικρό κομμάτι από αυτό που ονομάζουμε αντιμετώπιση των F-35. Η αντιμετώπιση αεροσκαφών σαν το F-35 αύριο και του TF-X μεθαύριο πρέπει να είναι μακρυά από πυροτεχνήματα του στυλ «ας πουλήσουμε το νεφρό μας για να πάρουμε κανα F-35». Το F-35 όπως γράψαμε και στην αρχή είναι μια «αποκάλυψη». Η ύπαρξη μιας ισχυρής αεροπορίας προϋποθέτει μακροχρόνια σχεδιασμό και αποφυγή «πυροσβεστικών» λύσεων. Το F-35 ή το Νέο Μαχητικό Αεροσκάφος, οποίο κι αν είναι αυτό είναι ανεξάρτητο από την λύση στο πρόβλημα που λέγεται «τουρκικά F-35». Σε αυτό το θέμα θα επανέλθουμε πολλές φορές μέσα από την ιστοσελίδα ή το περιοδικό.

Το πρόγραμμα FCAS/SCAF θα απαιτήσει για την δημιουργία επιχειρησιακού πρωτοτύπου ένα ποσό περίπου 2 δις ευρώ (2,145 δις για να είμαστε ακριβείς). Αυτό το ποσό αν συγκριθεί με τα 460 εκ που απαίτησε το nEUROn , τα 210 εκ του Taranis και τα 10.6 δις του προγράμματος του Rafale δεν είναι μεγάλο. Η Ελλάδα θα μπορούσε να «μπει» με ένα 10% ή 215 εκ. ευρώ, καταβλητέα σε βάθος χρόνου. Τα οφέλη είναι πολλά. Αλλά ποιος σκέφτηκε ποτέ μακροπρόθεσμα σε αυτή την χώρα για να σκεφτεί και τώρα;

ptisidiastima.com