Ισπανία ώρα μηδέν

Εάν τυχόν η Καταλονία αποσχισθεί, η Ισπανία θα ξυπνήσει αύριο το πρωί με δημόσιο χρέος στο 124% του ΑΕΠ της και με έλλειμμα 6,7% – οπότε θα έπρεπε να εντείνει την πολιτική λιτότητας για να αποφύγει τη χρεοκοπία, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν οι μεγάλες κοινωνικές εξεγέρσεις που ήδη κυοφορούνται.   

«Η ιστορία της χώρας μου πρόκειται να αποφασιστεί τις επόμενες ώρες, οπότε δεν υπάρχει περίπτωση να μείνω στο σπίτι μου και να την παρακολουθήσω στην τηλεόραση, καθισμένος στον καναπέ μου. Θα είμαι στο δρόμο, στις συγκεντρώσεις και θα φύγω μόνο εάν η αντιπαράθεση γίνει βίαιη» (πολίτης της Καταλονίας).

Άρθρο

Σύμφωνα με το φιλελεύθερο ινστιτούτο Mises, οι εθνικιστές προσεγγίζουν την ιστορία με μία άλλη αντίληψη – αφού το παρελθόν για αυτούς δεν είναι πηγή πληροφόρησης και διδασκαλίας, αλλά οπλοστάσιο για τη διεξαγωγή πολέμου. Αναζητούν γεγονότα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρόφαση για τις ενέργειες τους και δικαιολογίες για την επιθετικότητα τους – ενώ, εάν τα διαθέσιμα έγγραφα δεν παρέχουν τέτοιες ενδείξεις, τότε δεν διστάζουν να νοθεύσουν την αλήθεια και να παραποιήσουν την ιστορία.

Εν προκειμένω, η Ισπανία χωρίζεται σε αυτόνομες περιοχές, η καθεμία από τις οποίες έχει ένα καταστατικό παρόμοιο με ένα σύνταγμα (estatuto) πουπαρείχε μεταξύ άλλων στην Καταλονία μία περιφερειακή αυτονομία– με την έννοια πως ελέγχει τα συστήματα παιδείας και υγείας, ενώ μπορεί να επιβάλλει φόρους για πράγματα που δεν έχουν ήδη φορολογηθεί από την κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης, με ορισμένες εξαιρέσεις. Στα πλαίσια αυτά, η Καταλονία έχει υιοθετήσει 17 διαφορετικούς φόρους – αποτελώντας μία από τις περιοχές με την υψηλότερη φορολογία εισοδήματος στη χώρα.

Το πρώτο «σύνταγμα» της ψηφίστηκε το 1979 από το 59,7% του πληθυσμού και εγκρίθηκε με πλειοψηφία 88,15% – ενώ μετά από πολλά χρόνια διεκδίκησης της εθνικής της κυριαρχίας, οι ηγέτες της Καταλονίας παρουσίασαν το 2006 ένα νέο «σύνταγμα», για να διευρύνουν την περιφερειακή της ανεξαρτησία, το οποίο εγκρίθηκε από το 73,9% των ψηφοφόρων. Αργότερα, το 2014, διενεργήθηκε το πρώτο παράνομο δημοψήφισμα για την εθνική της ανεξαρτησία – όπου συμμετείχε μόλις το 37% των ψηφοφόρων, έχοντας το εγκρίνει με 80%. Ως εκ τούτου, μόνο το 30% των δυνητικών ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ της εθνικής της ανεξαρτησίας.

Ιστορικά τώρα, η Ισπανία αποτελούταν από βασίλεια, όπου όμως η Καταλονία δεν ήταν ένα από αυτά – αφού επρόκειτο για κομητείες, οι οποίες συμμετείχαν σε ένα είδος «συμβουλίου της Βαρκελώνης». Η πρώτη φορά που έγινε λόγος στην ονομασία Καταλονία ήταν όταν ο βασιλιάς Αλφόνσο ο δεύτερος την αναγνώρισε σε ένα έγγραφο δωρεάς προς τη σύζυγο του – ενώ το 1714, όταν οι Βουρβόνοι και οι Αυστριακοί αγωνίσθηκαν για το θρόνο της Ισπανίας, η Καταλονία τάχθηκε με τους Αυστριακούς. Το εθνικιστικό κίνημα δε που κυβερνάει σήμερα την περιοχή ξεκίνησε το 19ο αιώνα – έχοντας επικεντρωθεί στη γη και στην παράδοση, με κύριο στόχο του την αναβίωση της γλώσσας (όπου η γλώσσα είναι συνώνυμη με τον πολιτισμό).

Περαιτέρω, σύμφωνα με το ισπανικό σύνταγμα που ψηφίσθηκε από το 90% των πολιτών της Καταλονίας, η Ισπανία είναι μία δημοκρατική και συνταγματική μοναρχία – η εθνική κυριαρχία της οποίας ανήκει στο λαό. Ως εκ τούτου, για να αλλάξει το σημερινό πολιτικό σύστημα, θα πρέπει να διενεργηθεί ένα δημοψήφισμα στο εθνικό συμβούλιο (Κογκρέσο) και να εγκριθεί νόμος από την απόλυτη πλειοψηφία του Κοινοβουλίου. Μόνο μέσω αυτής της οδού θα μπορούσε να διεξαχθεί νόμιμα ένα δημοψήφισμα στην Καταλονία, έτσι ώστε να αποδειχθεί εάν πραγματικά οι πολίτες της επιθυμούν την απόσχιση τους από την Ισπανία – οπότε οτιδήποτε άλλο, όπως το σημερινό δημοψήφισμα, είναι παράνομο.

Από οικονομικής πλευράς πάντως, εκτός από τις Βαλεαρίδες, καθώς επίσης από την περιφέρεια της Μαδρίτης, η Καταλονία είναι μία από τις πλέον ισχυρές περιοχές της χώρας – ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της είναι πλησιέστερο στο αντίστοιχο της Ευρωζώνης, από ότι στο ισπανικό (γράφημα). Λογικά λοιπόν η κεντρική κυβέρνηση της χώρας δεν επιθυμεί την ανεξαρτησία της – απαγορεύοντας το δημοψήφισμα, κλείνοντας το ηλεκτρονικό σύστημα ψηφοφορίας, στέλνοντας στρατό στα εκλογικά κέντρα κοκ.

Συνεχίζοντας, οι πιέσεις αυτοδιάθεσης της Καταλονίας των 7,5 εκ. έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της πολιτικής λιτότητας, η οποία έχει πλήξει σκληρά την ισπανική οικονομία και τους ανθρώπους – παρά το ότι δεν δραστηριοποιείται επίσημα η Τρόικα, ενώ πολλοί ισχυρίζονται ανόητα πως μόνο η Ελλάδα έχει παραμείνει στα μνημόνια. Με δεδομένο δε το ότι, το 16% του ισπανικού πληθυσμού που διαμένει στην Καταλονία παράγει το 19% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ κατέχει το 25,6% των εξαγωγών, με το 20,7% των ξένων επενδύσεων (γράφημα), τυχόν απόσχιση της περιοχής θα είχε σημαντικά οικονομικά επακόλουθα για την Ισπανία.

Ειδικότερα, μπορεί το ΑΕΠ της Ισπανίας να αυξάνεται με ρυθμό 3,1% ετησίως, αλλά το έλλειμμα του προϋπολογισμού της το 2016 ήταν στο -4,5% (γράφημα) – αποτελώντας μία μεγάλη δημοσιονομική απειλή. Για σύγκριση, η Ελλάδα θα αναπτυχθεί κατά 1,8% το 2017 σύμφωνα με την ΤτΕ, αλλά θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ – οπότε πολύ πιο υγιή οικονομικά μεγέθη, εάν εξαιρέσουμε το δημόσιο χρέος. Ακόμη όμως και εδώ το δημόσιο χρέος της Ελλάδας μετά την κρίση αυξήθηκε πολύ λιγότερο, συγκριτικά με αυτό της Ισπανίας – το οποίο από 35,5% το 2007 σχεδόν τριπλασιάσθηκε στο 99,4% ενώ το ΑΕΠ της μειώθηκε από 1,635 τρις $ το 2008 στα 1,232 τρις $ το 2016.

Στην περίπτωση λοιπόν που η Καταλονία αποχωρούσε από την Ισπανία, χωρίς να αναλάβει ένα μέρος του δημοσίου χρέους της, αφενός μεν το ισπανικό ΑΕΠ θα μειωνόταν κατά 20%, οπότε το χρέος της χώρας θα αυξανόταν αυτόματα στο 124%, αφετέρου το έλλειμμα του προϋπολογισμού της θα γινόταν πολύ μεγαλύτερο. Εν προκειμένω θα έπρεπε να γνωρίζει κανείς πόσους περισσότερους φόρους πληρώνει η περιοχή, σε σχέση με αυτά που εισπράττει – όπου, σύμφωνα με την ισπανική κυβέρνηση, το ποσόν είναι 8,5 δις €, ενώ κατά την Καταλονία 11 δις €.

Όπως και να είναι όμως, εάν τυχόν η Καταλονία αποσχισθεί, η Ισπανία θα ξυπνήσει αύριο το πρωί με δημόσιο χρέος στο 124% του ΑΕΠ της και έλλειμμα 6,7% – οπότε θα έπρεπε να εντείνει την πολιτική λιτότητας, για να αποφύγει τη χρεοκοπία. Επειδή όμως η συνταγή καταπολέμησης της κρίσης που επέλεξε (ευελιξία της αγοράς εργασίας με τη μορφή προσωρινών θέσεων απασχόλησης που έχει μειώσει μεν την ανεργία, αλλά έχει κλιμακώσει τη μερική απασχόληση και την πτώση των μισθών), έχει αυξήσει κατά πολύ τις εισοδηματικές ανισορροπίες, τυχόν αυστηρότερη λιτότητα θα προκαλούσε πολύ μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις – σημειώνοντας πως οι προσωρινές θέσεις εργασίας είναι συνήθως χαμηλής παραγωγικότητας, ενώ η πολιτική λιτότητας καταστρέφει τη μεσαία τάξη.

Επομένως, η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Καταλονίας θα μπορούσε να είναι το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της Ισπανίας, αφού είτε θα χρεοκοπούσε, είτε θα ενέτεινε την πολιτική λιτότητας, με κίνδυνο να επαναστατήσει η κοινωνία της – οπότε η χώρα θα κάνει τα πάντα για να την αποφύγει. Υπενθυμίζουμε εδώ πως τον Οκτώβριο του 1934, λίγο πριν ξεσπάσει ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος (1936-1939), η Καταλονία είχε ανακηρύξει την ανεξαρτησία της – με αποτέλεσμα η Μαδρίτη να στείλει στρατό στη Βαρκελώνη.

Η ιστορία βέβαια δεν επαναλαμβάνεται, δεν πιστεύουμε πως η Καταλονία θα τα καταφέρει, αλλά η Ισπανία θα συνεχίσει να έχει μεγάλα προβλήματα, θέτοντας σε κίνδυνο την Ευρωζώνη – όπως επίσης η Ιταλία, στην οποία η «παράσταση» θα ξεκινήσει τον επόμενο χρόνο.

Εάν δε όλα αυτά συνοδευθούν από μία επόμενη, πολύ μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική κρίση, η νομισματική ένωση δεν θα επιβιώσει, ενώ τα αποσχιστικά κινήματα θα κλιμακωθούν σε πολλά κράτη – μεταξύ των οποίων στη Βρετανία (Σκωτία), στην Ιταλία, στο Βέλγιο και στη Γερμανία, όπου οι Βαυαροί μισούν τους Πρώσους περισσότερο από ότι η Βαρκελώνη τη Μαδρίτη, ενώ το Μόναχο χρηματοδοτεί το Βερολίνο με σημαντικά μεγαλύτερα ποσά.

analyst.gr