Γράφει ο Θεόδωρος Καρυώτης
Ιστορική Αναδρομή
Όταν παρακολουθούσα την Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ένα από τα θέματα που με είχαν συναρπάσει, εκτός της ΑΟΖ, ήταν το θέμα τις «Κοινής
Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας» και αργότερα έγραψα ένα βιβλίο με τίτλο «Οι Οικονομικές Διαστάσεις του Δίκαιου της Θάλασσας».
Η Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας (ΚΚΑ) αποτελεί την κορωνίδα αυτής της Διάσκεψης. Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αντιπρόσωποι δεν δρούσαν αυτοτελώς αλλά αντιπροσώπευαν τα συμφέροντα των εθνών-κρατών τους.
Η έννοια της Κοινής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας που προτάθηκε για πρώτη φορά το 1967 από τον Α. Pardo, διακεκριμένο νομικό και πρέσβη της Μάλτας στον ΟΗΕ, αποτελεί μεγάλη συνεισφορά στη θεωρία της πολιτικής οικονομίας και του διεθνούς οικονομικού δικαίου στον αιώνα μας. Αν και δεν εξουδετερώνει τις προηγούμενες αρχές, η νέα αρχή της “κοινής κληρονομιάς”, τις υπερβαίνει με την διακήρυξη ότι ορισμένοι οικονομικοί πόροι δεν μπορεί να αποτελούν ιδιοκτησία υπό την παραδοσιακή έννοια. Πρέπει να υπόκεινται σε από κοινού διαχείριση, προς όφελος όλης της ανθρωπότητας, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των πτωχών και των μελλοντικών γενιών, αλλά και να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και μόνο για ειρηνικούς σκοπούς.
Δεν μας προκαλεί λοιπόν έκπληξη ότι το Άρθρο 137, παράγραφος 2, του UNCLOS αναφέρει ότι: “Ολόκληρη η ανθρωπότητα, για λογαριασμό της οποίας ενεργεί η Αρχή (Authority), έχει πλήρη δικαιώματα επί των πόρων της Περιοχής (Area).” Η συμπεριφορά των κρατών-μελών ρυθμίζεται από κανόνες που προσδιορίζουν το ισχύον καθεστώς και τους αντικειμενικούς σκοπούς της κοινής κληρονομιάς που έχει κύριο στόχο την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και της αμοιβαίας κατανόησης. Εδώ χρειάζεται να διευκρινίσουμε ότι η Περιοχή είναι η θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται πέραν της ΑΟΖ των παράκτιων κρατών.
Όταν έληξε η Διάσκεψη του ΟΗΕ το 1982, συνέχισα να ήμουν μέλος της ελληνικής αντιπροσωπίας για την δημιουργία της Αρχής των Θαλάσσιων Βυθών (International Seabed Authority-ISA) και έτσι ασχολήθηκα με αυτούς τους παράξενους πολυμεταλλικούς κονδύλους που βρίσκονται στα βάθη των ωκεανών.
Οι συσκέψεις διεξάγονταν στο Κίνγκστον της Τζαμάικας κάθε άνοιξη και διαρκούσαν για ένα μήνα και το Κίνγκστον θα γινόταν η έδρα του ISA. Για πρώτη φορά αισθανόμουν πιο άνετα σε αυτές τις συζητήσεις διότι οι οικονομολόγοι ήταν περισσότεροι από τους νομικούς!
Πολυμεταλλικοί Κόνδυλοι
Τον Δεκέμβριο του 1872, το Βρετανικό πλοίο Challenger ξεκίνησε μια επική επιστημονική εξερεύνηση των ωκεανών που διήρκησε 5-1/2 χρόνια. Οι πληροφορίες που περισύλλεξε το Challenger ήταν τόσες πολλές που χρειάσθηκαν 50 ολόκληροι τόμοι για την ταξινόμησή τους. Μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις του Challenger υπήρξε αυτή των πολυμεταλλικών κονδύλων ή κονδύλων μαγγανίου που βρίσκονται στα βάθη του Ατλαντικού, του Ινδικού και ειδικότερα του Ειρηνικού Ωκεανού. Η πρώτη ανακάλυψη έγινε στις 13 Μαρτίου 1874 νότια της Αυστραλίας, όταν το πλήρωμα το Challenger τράβηξε από τον βυθό τους πρώτους πολυμεταλλικούς κονδύλους που βρίσκονταν σε βάθος περίπου 5.000 μέτρων. Τότε είχε αναγνωρισθεί ότι οι κόνδυλοι αυτοί ήταν πλούσιοι σε αρκετά χρήσιμα μέταλλα αλλά παρέμειναν μια επιστημονική περιέργεια μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950.
Φωτογραφία Πολυμεταλλικών Κονδύλων στον Βυθό των Ωκεανών
Φωτογραφία των Πολυμεταλλικών Κονδύλων από τον Βυθό του Νότιου Ειρηνικού Πηγή: M. Grant Gross, “Oceanography” 4th Edition, Charles E. Merrill Publishing Co.,1980, σελ. 39.
Οι κόνδυλοι βρίσκονται στην επιφάνεια του βυθού. Μερικοί από αυτούς μισοθάβονται και μερικοί είναι πλήρως καλυμμένοι με ιζήματα και, σε ορισμένες περιοχές, έχουν συλλεχθεί κόνδυλοι ακόμα και αν είναι αόρατοι στις φωτογραφίες. Διαφέρουν πολύ
σε αφθονία. Σε ορισμένα μέρη καλύπτουν περισσότερο από 70% της επιφάνειας του βυθού αγγίζοντας ο ένας τον άλλο.
Ωστόσο, θεωρείται ότι, για να έχουν οικονομικό ενδιαφέρον,
η αφθονία πρέπει να υπερβαίνει τα 10 κιλά ανά τετραγωνικό μέτρο, με μέσο όρο 15 kg / m2 σε περιοχές μερικά δέκατα του ενός τετραγωνικό χιλιόμετρου. Μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε βάθος, αλλά οι υψηλότερες συγκεντρώσεις έχουν εντοπισθεί μεταξύ 4.000 και 6.000 μ.
Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει την πρώτη μελέτη σχετικά με τα παγκόσμια αποθέματα των παγκόσμιων πόρων αυτών των μετάλλων το 1987.
Παγκόσμιοι Πόροι των Μετάλλων
Πηγή: Raymond F. Mikesell, “Nonfuel Minerals, Foreign Dependence and National Security”, Ann Arbor: The University of Michigan Press, 1987, σελ. 16-17
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2010, περίπου 21 δισεκατομμύρια τόνοι πολυμεταλλικών κονδύλων που βρέθηκαν μόνο στην περιοχή Clarion Clipperton του Ειρηνικού Ωκεανού εκτιμάται ότι περιέχουν έξι δισεκατομμύρια τόνους μαγγανίου, 270 εκατομμύρια τόνους νικελίου, 234 εκατομμύρια τόνους χαλκού και 46 εκατομμύρια τόνους κοβαλτίου.
Αναμφίβολα οι ωκεάνιοι βυθοί αποτελούν το δεύτερο και πιθανότατα το πιο επικερδές νέο σύνορο-πρόκληση για την ανθρωπότητα στην πορεία της για κατάκτηση γνώσεων και υλικών επιτευγμάτων. Για πολλά χρόνια οι πολυμεταλλικοί κόνδυλοι απασχολούσαν μόνο τους γεωλόγους και τους χημικούς. Τώρα η κατάσταση έχει αλλάξει με την παρουσία επιχειρηματιών, επενδυτών, μηχανικών και οικονομολόγων.
Μέθοδοι εξόρυξης των κονδύλων
Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την εξόρυξη και την επεξεργασία των πολυμεταλλικών κονδύλων θα είναι σε μεγάλο βαθμό καθοριστικές για να αποφασιστεί ποιες περιοχές είναι κατάλληλες για εκμετάλλευσή τους. Οι κόνδυλοι πρέπει να είναι αρκετά άφθονοι και να συλλέγονται αποτελεσματικά από τον εξοπλισμό εξόρυξης.
ΠΗΓΗ: ΙInternational Seabed Authority, Kingston, Jamaica
Το 1972, μια κοινοπραξία 30 εταιρειών εξέτασε ένα σύστημα που εφευρέθηκε από τον Yoshio Masuda, αξιωματικό του Ιαπωνικού Ναυτικού. Ο κάδος συνεχούς γραμμής (CLB) αποτελείται από ένα καλώδιο 8 χλμ. στο οποίο τοποθετούνται κάδοι σε τακτά διαστήματα.
Ένα άλλο σύστημα είναι το υδραυλικό σύστημα που φαίνεται να έχουν την μεγαλύτερη ικανότητα, όπως δείχνει η επόμενη εικόνα.
ΠΗΓΗ: ΙInternational Seabed Authority, Kingston, Jamaica
Ένα τέτοιο σύστημα δημιουργήθηκε το 1988 από την γαλλική GEMONOD με στόχο την εξόρυξη από συγκεκριμένα σημεία. Αποτελείτο από ημι-βυθιζόμενη πλατφόρμα επιφάνειας, τύπου καταμαράν, με μια άκαμπτη 4.800 μέτρων χαλύβδινη χορδή και έναν εύκαμπτο σωλήνα μήκους 600 μέτρων και εσωτερικής διαμέτρου 38 εκατοστών η οποία συνδέει το κάτω μέρος της χορδής σωλήνα με ένα βυθοκόρο του βυθού. Αυτός ο εύκαμπτος σωλήνας θα σχηματίσει ένα τόξο, επιτρέποντας στην βυθοκόρηση να αποκλίνει από τη διαδρομή που ακολουθείται από την πλατφόρμα επιφάνειας ώστε να αποφευχθούν εμπόδια.
Η αυτοπροωθούμενη βυθοκόρος θα έχει μήκος 18 μ., πλάτος 15 μ. και ύψος 5 μ. βάρους 330 τόνων για μια πλευστότητα 78 τόνων. Περνώντας στο κάτω μέρος, θα συλλέγει τους κονδύλους για άντληση μέσω του εύκαμπτου σωλήνα. Μεταφορείς ορυκτών θα μεταφέρουν τους κονδύλους από το μεταλλευτικό πλοίο στο λιμάνι, όπου θα βρίσκεται το εργοστάσιο επεξεργασίας.
Η επόμενη φωτογραφία σχεδιάστηκε από την ολλανδική εταιρεία IHC και δείχνει ένα όχημα βαθέων υδάτων για τη συγκομιδή πολυμεταλλικών κονδύλων από το θαλάσσιο βυθό.
Πηγή: Ocean deeply, Seabed Mining, Sept. 6, 2017
Υπάρχουν πολυμεταλλικοί κόνδυλοι στη Μεσόγειο;
Ο παγκόσμιος χάρτης αυτός που δημιούργησε η Διεθνής Αρχή των Θαλάσσιων Βυθών δείχνει που βρίσκονται αυτοί οι πολυμεταλλικοί κόνδυλοι. Από τον χάρτη αυτό διαφαίνονται και τα πιθανά αποθέματα στην Μεσόγειο και ιδιαίτερα στο Αιγαίο πέλαγος, νότια της Κύπρου, νότια της Ιταλίας και ανάμεσα στην Γαλλία και Ισπανία.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΚΟΝΔΥΛΩΝ
ΠΗΓΗ: International Seabed Authority, Kingston, Jamaica
Θυμήθηκα τους πολυμεταλλικούς κονδύλους όταν, πρόσφατα, διάβασα ότι βρέθηκαν κόνδυλοι μαγγανίου στην ΑΟΖ της Ιαπωνίας. Έτσι το μυαλό μου πήγε στις ΑΟΖ της Ανατολικής Μεσογείου. Βέβαια, όπως ήδη αναφέραμε ότι οι πολυμεταλλικοί κόνδυλοι συναντώνται σε τεράστια βάθη των ωκεανών και δεν έχει επιχειρηθεί ακόμα καμία εκμετάλλευσή τους, διότι δεν έχει αναπτυχθεί η κατάλληλη τεχνολογία. Έχει όμως υπολογιστεί ότι η τεχνολογία θα είναι διαθέσιμη σε δέκα χρόνια και μεγάλες μεταλλευτικές εταιρείες ετοιμάζονται, ώστε να αρχίσουν την εκμετάλλευσή τους, αφού υπολογίζεται ότι τα έσοδα, μετά την επεξεργασία τους, θα είναι τεράστια και πολύ μεγαλύτερα από την αξία των υδρογονανθράκων. Το πιο σημαντικό γεγονός είναι ότι αυτοί οι κόνδυλοι, παρότι κείνται εκατομμύρια χρόνια τώρα σε βάθη μεταξύ 3,000 και 5,000 μέτρων, βρίσκονται στην επιφάνεια των βυθών και όχι θαμμένοι μέσα στους βυθούς! Είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι το βάθος της θάλασσας στην Ανατολική Μεσόγειο, σε αρκετά σημεία, φτάνει τα 5,000 μέτρα.
Υπάρχει, επίσης, ένα σημείο στο Ιόνιο Πέλαγος που φτάνει σε βάθος 4.000 μέτρων. Αναμφίβολα μια τέτοια συζήτηση δεν μπορεί να αρχίσει σήμερα που δεν έχουμε εξερευνήσει τους υδρογονάνθρακες που βρίσκονται στις θάλασσές μας, αλλά πρέπει να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε το μέλλον μας με σοβαρό, επαγγελματικό και όχι ερασιτεχνικό τρόπο όπως δυστυχώς στην χώρα μας κάνουμε σε τόσα άλλα πράγματα και όχι να παρακολουθούμε πάντα τελευταίοι τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου