Τουρκία 1 χρόνος από το πραξικόπημα: Σύγκρουση με τη Δύση

Η Τουρκία ανέμενε την πλήρη στήριξη της Δύσης μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του προηγούμενου Ιουλίου, όμως οι διώξεις που το ακολούθησαν και

οι επικρίσεις του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εναντίον ευρωπαϊκών πρωτευουσών είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα. Η επιθυμία του Ερντογάν να ενισχύσει σημαντικά τις εξουσίες του μέσω του δημοψηφίσματος του Απριλίου, το οποίο κέρδισε έπειτα από μια προεκλογική εκστρατεία που σημαδεύτηκε από λεκτικές αντιπαραθέσεις με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, περιέπλεξε την κατάσταση.

Εξαιτίας της έντασης στις σχέσεις Τουρκίας –ΗΠΑ υπό την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα, πολλά φιλοκυβερνητικά μέσα στην Τουρκία είχαν εκτιμήσει ότι υπήρξε αμερικανικός δάκτυλος πίσω από το πραξικόπημα, ενώ ο ενθουσιασμός τους μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του Νοεμβρίου αντικαταστάθηκε με την απογοήτευση όταν είδαν ότι συνεχίζει την πολιτική του προκατόχου του στο θέμα της Συρίας.

Επιπλέον τα αιτήματα της Άγκυρας προς την Ουάσινγκτον για την έκδοση του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ πρώην ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατηγορεί για το πραξικόπημα, δεν έχουν γίνει δεκτά. «Η Τουρκία είναι με τέτοιο τρόπο απομονωμένη διπλωματικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, από τη μία διότι οι εταίροι της στο ΝΑΤΟ δεν ήταν προετοιμασμένοι και από την άλλη επειδή οι διώξεις που ακολούθησαν ξεπέρασαν κατά πολύ αυτό που θα μπορούσαμε να περιμένουμε», εκτίμησε ο Μαρκ Πιερινί του Carnegie Europe.

Εξάλλου η διπλωματική θέση της Τουρκία επλήγη και από την πρόσφατη κρίση μεταξύ του στενού της εταίρου, του Κατάρ, και των γειτονικών του χωρών. Σε περιφερειακό επίπεδο η ανατροπή από τον στρατό του προέδρου της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι, που προέρχεται από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα την οποία στηρίζει η Άγκυρα, και η διατήρηση στην εξουσία του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ δυσκολεύουν την στρατηγική της Τουρκίας, η οποία επιθυμεί να επεκτείνει την επιρροή της και σε άλλες χώρες, πέραν της περιοχής της. «Τα δεδομένα έχουν αλλάξει εντελώς σήμερα.

Χαρακτηρίζονται πλέον από έναν αυξανόμενο αριθμό διαμαχών μεταξύ της Τουρκίας και των γειτόνων της, όμως και πέρα από αυτούς», σημειώνει ο Κεμάλ Κιριστσί του Brookings Institute. Ωστόσο η πιο σημαντική διπλωματική αναποδιά για την Τουρκία τους τελευταίους μήνες ήταν η άνευ προηγουμένου επιδείνωση των σχέσεών της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποία επιδιώκει να γίνει μέλος από το 2005. Μετά την απαγόρευση από πολλές ευρωπαϊκές χώρες εκδηλώσεων υποστηρικτών του Ερντογάν ενόψει του δημοψηφίσματος του Απριλίου, ο Τούρκος πρόεδρος επιτέθηκε εναντίον Ευρωπαίων ηγετών, καταγγέλλοντας «τις ναζιστικές τους πρακτικές». Στο απόγειο της κρίσης κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι διερωτήθηκαν δημοσίως για το αν είναι σωστό να συνεχιστούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. «Οι βάσεις μιας πιο βαθιάς πολιτικής ένωσης μέσω μιας ένταξης στην ΕΕ παραμένουν απαράλλακτες. Όμως εναπόκειται στους Τούρκους αξιωματούχους να επαναδιατυπώσουν στο μέλλον αυτή τη φιλοδοξία», επεσήμανε ο Πιερίνι.

Ο Ερντογάν ήλπιζε να υπάρξει διπλωματική πρόοδος, κυρίως στο θέμα της Συρίας, στη διάρκεια της πρώτης του συνάντησης τον Μάιο με τον Τραμπ στην Ουάσινγκτον. Όμως μικρές πρόοδοι σημειώθηκαν κατά την επίσκεψη αυτή. Επιπλέον εκδόθηκαν εντάλματα σύλληψης από τις αμερικανικές αρχές εναντίον δώδεκα σωματοφυλάκων του Τούρκου προέδρου με την κατηγορία ότι επιτέθηκαν εναντίον Κούρδων διαδηλωτών στο περιθώριο αυτής της συνάντησης. «Η Άγκυρα ήταν πολύ αισιόδοξη αναφορικά με την προεδρία Τραμπ, όμως καμία από τις προσδοκίες της δεν πραγματοποιήθηκε, ούτε καν εν μέρει», δήλωσε ο Οζγούρ Ουνλουχισαρτσικλί, διευθυντής για την Τουρκία του German Marshall Fund. Στο πλαίσιο αυτό η Άγκυρα επεδίωξε τους τελευταίους μήνες να προσεγγίσει τη Ρωσία, έπειτα από μια διπλωματική κρίση με τη Μόσχα το 2015 μετά την κατάρριψη από την τουρκική πολεμική αεροπορία ενός ρωσικού βομβαρδιστικού που πέταγε πάνω από τα τουρκοσυριακά σύνορα. «Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας υποβάλλεται σε σκληρή δοκιμασία. Τα πράγματα πάνε καλύτερα με τη Ρωσία, όμως αυτή η σχέση δεν βασίζεται στην εμπιστοσύνη», εκτιμά μια ευρωπαϊκή πηγή.