Βακτήρια και ιοί στους πάγους

Φόβοι για επαναφορά θανατηφόρων επιδημίων

Την ανησυχία τους εκφράζουν οι επιστήμονες για την επιστροφή θανατηφόρων βακτηριδίων και ιών από τους οποίους είχαμε απαλλαγεί εδώ και καιρό.
Για χρόνια, σοβαρές ασθένειες, όπως η ευλογιά και η πανώλη, απουσίαζαν σε μεγάλο βαθμό από τον κόσμο.

Ο συνδυασμός της εξέλιξης της Ιατρικής με τη βελτίωση της υγιεινής και του βιοτικού επιπέδου βοήθησε τον παγκόσμιο πληθυσμό να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις και τις ιώσεις. Χάρη στον Αλεξάντερ Φλέμινγκ και την ανακάλυψη της πενικιλίνης, είχαμε αντιβιοτικά για περισσότερο από έναν αιώνα. Παρόλο που τα βακτήρια εξελίσσονται και αντιστέκονται στα φάρμακα, είμαστε σίγουρα σε καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι οι πρόγονοί μας στον Μεσαίωνα.

Ωστόσο, τώρα φαίνεται ότι η ανθρωπότητα θα έλθει αντιμέτωπη με θανατηφόρα βακτήρια και ιούς που είχαν εμφανιστεί παλαιότερα στο μακρινό παρελθόν. Η κλιματική αλλαγή που προκαλεί το λιώσιμο των πάγων σε εδάφη που ήταν θαμμένα από κάτω τους για χιλιάδες χρόνια, θα απελευθερώσει βακτήρια και ιούς που δεν έχουμε αντιμετωπίσει ξανά και τα οποία ήταν εγκλωβισμένα στους πάγους, για χιλιάδες χρόνια, βρίσκονταν σε αδράνεια, και τώρα κατά πάσα πιθανότητα θα επιστρέψουν.

Τι κρύβεται κάτω απ’ τον πάγο

Στην τούνδρα της Αλάσκας, ερευνητές ανακάλυψαν έναν ιό γρίπης που είχε εμφανιστεί το 1918 στην Ισπανία σε πτώματα. Βρισκόταν σε σορούς που είχαν θαφτεί σε μαζικούς τάφους στη Σιβηρία. Κατά τη διάρκεια έρευνας του 2005, οι επιστήμονες της NASA κατάφεραν να επαναφέρουν στη ζωή βακτήρια που βρίσκονταν σε μια παγωμένη λίμνη στην Αλάσκα για 32.000 χρόνια. Όταν ο πάγος έλιωσε, τα βακτήρια ξεκίνησαν να κινούνται ξανά μέσα στο νερό. 

Δυο χρόνια αργότερα, οι επιστήμονες επανέφεραν βακτήριο ηλικίας 8 εκατ. ετών από πάγο στην Ανταρκτική, ενώ σημειώνεται ότι πλέον η θερμοκρασία στην Αρκτική αυξάνεται τρεις φορές γρηγορότερα απ’ ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο.

«Ο πάγος διατηρεί πολύ καλά τα μικρόβια και τους ιούς επειδή είναι κρύος, δεν υπάρχει οξυγόνο και είναι σκοτεινά. Παθογόνοι ιοί που μπορεί να προσβάλουν ανθρώπους ή ζώα μπορεί να έχουν διατηρηθεί σε στρώματα πάγου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν προκαλέσει πανδημίες στο παρελθόν» δήλωσε ο εξελικτικός βιολόγος Ζαν Μισέλ Κλαβερί του γαλλικού Πανεπιστημίου Aix-Marseille.

Ορισμένες από τις πιο τρομακτικές ασθένειες, όπως η πανώλη – γνωστή και ως Μαύρος Θάνατος – και η ευλογιά, είναι εξαιρετικά πιθανό να… πάγωσαν στον χρόνο. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχουν στη Σιβηρία. Μια πόλη, εκεί, έχασε σχεδόν το 40% του πληθυσμού της από την έξαρση πανώλης στη δεκαετία του 1890. Αρκετά παγωμένα πτώματα ήταν θαμμένα κοντά σε ποτάμι, οι αμμοθίνες των οποίων τώρα διαβρώνονται, καθώς η γη θερμαίνεται εκεί.

Σε μια μελέτη του 2011, οι επιστήμονες Μπόρις Ρέβιτς και Μαρία Ποντόλνογια έγραψαν: «Ως επακόλουθο της τήξης του πάγου, οι φορείς των θανατηφόρων μολύνσεων του 18ου και 19ου αιώνα μπορεί να επανέλθουν, ειδικά κοντά στα νεκροταφεία που θάφτηκαν τα θύματα αυτών των μολύνσεων.

Παγόβουνα για τα Αραβικά Εμιράτα 

Παράλληλα, μια εταιρεία στο Άμπου Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων σχεδιάζει να κουβαλήσει παγόβουνα στην ακτή της χώρας για να τροφοδοτήσει τους διψασμένους κατοίκους της με δισεκατομμύρια λίτρα φρέσκου νερού.

Ένα μέσο παγόβουνο περιέχει περίπου 80 δισεκατομμύρια λίτρα νερού και είναι αρκετό για να έχουν νερό ένα εκατομμύριο άνθρωποι για πέντε χρόνια. Χρειάζεται αρκετός χρόνος για να λιώσει, αφού το 80% βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού, ενώ η επιφάνειά του αντανακλά τις ακτίνες του ήλιου.

Τα Εμιράτα θεωρούνται ως μία από τις πιο άνυδρες χώρες στον κόσμο, καθώς δέχεται λιγότερα από δέκα εκατοστά βροχής ετησίως. Από την άλλη, καταναλώνουν υπερδιπλάσιο νερό από τον παγκόσμιο μέσο όρο κατανάλωσης.

Συν τοις άλλοις, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο ξηρασίας και λειψυδρίας μέσα στις επόμενες δεκαετίες λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αυτός είναι ο σημαντικότερος λόγος που αναζητούν λύσεις και, κάπως έτσι, σύμφωνα με βρετανικά μέσα, τους ήρθε η ιδέα να κουβαλήσουν παγόβουνα από απόσταση 8.800 χιλιομέτρων.

Η αραβική εταιρεία εξετάζει παγόβουνα που υπάρχουν γύρω από τη νήσο Χερντ, περίπου 1.000 χιλιόμετρα από την ακτή της Ανταρκτικής. Όταν μεταφέρουν το πρώτο παγόβουνο στην ακτή των Εμιράτων, θα αρχίσει η απορρόφηση του νερού του σε μια ειδική εγκατάσταση. Μεγάλα κομμάτια του παγόβουνου θα αποκόπτονται σταδιακά και θα τοποθετούνται σε ειδικές δεξαμενές, όπου θα υφίστανται επεξεργασία και φιλτράρισμα, αν και το νερό των παγόβουνων θεωρείται ότι είναι το πιο «παρθένο» στον κόσμο.

Αν όλα πάνε κατά γράμμα, το σχέδιο «UAE Iceberg Project» μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή εντός του 2018. Η εταιρεία αναφέρει ότι στελέχη της έχουν ήδη κάνει τη θαλάσσια διαδρομή Ανταρκτική - Εμιράτα και έχουν προσομοιώσει τη θαλάσσια μεταφορά, την οποία θεωρούν εφικτή από τεχνική και οικονομική πλευρά.

Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι εκτός από την ύδρευση και την άρδευση, το σχέδιο θα ωφελήσει τον τουρισμό, αλλά και τον καιρό της χώρας, δροσίζοντάς τη μέσα από τη δημιουργία ενός πιο υγρού τοπικού μικρο-κλίματος.