Mambo, το άγρυπνο μάτι της Πολεμικής Αεροπορίας

Το ραντάρ της Πάρνηθας «ποὺ μὲ βιὰ μετράει τὴν γῆ»

Πριν μερικά χρόνια σε αεροδρόμιο της Πολεμικής Αεροπορίας ο διοικητής μας κάλεσε να ακούσουμε μαζί τον ασύρματο, προκειμένου να λάβουμε μια μικρή έστω εικόνα από

την ένταση των αερομαχιών στο Αιγαίο, ανάμεσα στα ελληνικά μαχητικά και τους εισβολείς εξ’ ανατολών.

Του Μαρίνου Γκασιάμη Φωτογραφίες και βίντεο: Γιάννης Κέμμος

Από την στιγμή της εντολής για άμεση απογείωση μέχρι και την ώρα που τα μαχητικά προσέγγισαν τους τούρκους πάνω από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, οι συνομιλίες στον ασύρματο ήταν τυπικές και καθαρή απόδειξη πως όλοι οι εμπλεκόμενοι στην ιστορία αυτή μπορεί να ήταν νεαροί άνθρωποι, ωστόσο εκείνες τις στιγμές ήταν και οι καλύτεροι επαγγελματίες.

Στις φωνές καταλάβαινες την ψυχραιμία και τον γρήγορο υπολογισμό όλων των παραμέτρων από χειριστές και ελεγκτές.

Τα τουρκικά μαχητικά δεν υπάκουσαν στις υποδείξεις και μόλις παραβίασαν τον εθνικό εναέριο χώρο ξεκίνησε η εμπλοκή.

Σκληροί ελιγμοί που αποτυπώνονταν στις αναπνοές των χειριστών.

Σταθερά σε όλη την διάρκεια της αερομαχίας, ακόμα και όταν τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο δύσκολα, αυτό που ξεχώρισα ήταν η φωνή του ελεγκτή από το ραντάρ.

Ψύχραιμος σαν να είχε φρέον αντί για αίμα. Απόλυτη ψυχραιμία, άμεση ενημέρωση των πιλότων για το που βρισκόταν ο καθένας και φυσικά ο αντίπαλος.

«Αλεπού το Mambo, προσοχή σε ταχέα ανερχόμενο «μπούφο» στην «4»». «Τον είδα και αυτόν, Γιώργο τον έχεις;», «Τον έχω στο FOX 3 εδώ και ώρα» ήταν μια χαρακτηριστική στιχομυθία στον ασύρματο ανάμεσα στον ελεγκτή και τους χειριστές.

Όπως μου εξήγησε τότε ο διοικητής, ο άνθρωπος που άκουσα στον ασύρματο να καθοδηγεί τους πιλότους ζήτημα να ήταν 30 χρονών.

Δεν είναι μόνο θέμα χαρακτήρα αλλά και κυρίως εκπαίδευσης μου είχε πει. Η εμπειρία με τα χρόνια απλά προσέθετε στο να προλαμβάνει κανείς άσχημες καταστάσεις.

Ο συνδυασμός πιλότου και ελεγκτή φτιάχνει ένα μπαλέτο που τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες έχει αντισταθμίσει επάξια την αριθμητική υπεροπλία της Τουρκίας, γεμίζοντας τις αίθουσες των Μοιρών της Πολεμικής Αεροπορίας με αναρίθμητες φωτογραφίες τουρκικών μαχητικών από τα φωτοπολυβόλα των ελληνικών.

Μετά από καιρό είχε έρθει η ώρα να επισκεφτούμε τους ανθρώπους του…«Mambo».

Η περιήγηση στο Ραντάρ της Πάρνηθας

Αφού δόθηκε η σχετική άδεια από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας πήραμε τον δρόμο προς την κορυφή της Πάρνηθας με το όνομα «Καραβόλα» σε υψόμετρο 1.413 μέτρα.

Εκεί βρίσκεται από το 1958 το ένα από τα τρία Κέντρα Ελέγχου Περιοχής της Πολεμικής Αεροπορίας και συγκεκριμένα το 2ο ΚΕΠ, το ραντάρ που φέρει την κωδική ονομασία «Mambo». Η επίσημη εμβέλεια του φτάνει τα 463 χιλιόμετρα.

Συνολικά η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει 3 ΚΕΠ, τρία δηλαδή μεγάλα ραντάρ σε Πάρνηθα, Χορτιάτη Θεσσαλονίκης και στη Ζήρο της Κρήτης και άλλα 9 μικρότερα ραντάρ που υπάγονται σε ισάριθμές Μοίρες Σταθμών Ελέγχου και Προειδοποίησης.

Αυτά σε συνδυασμό με το ιπτάμενο ραντάρ της Πολεμικής Αεροπορίας και τα ραντάρ των άλλων Επιτελείων βλέπουν 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες τον χρόνο ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, μέσω και τις διασύνδεσης που πλέον υπάρχει, ότι πετάει στο FIR Αθηνών και στον Εθνικό Εναέριο Χώρο.

Ευτυχώς για εμάς όταν φτάσαμε επάνω στην κορυφή, τα χιόνια είχαν λιώσει.

Μας υποδέχθηκε ο διοικητής της μονάδας Σμήναρχος Νικόλαος Κλώντζας, ένας αξιωματικός που φέτος κλείνει 37 χρόνια υπηρεσίας τόσο στα ελληνικά ραντάρ όσο και σε ΝΑΤΟικά AWACS, έχοντας αποκομίσει τεράστια εμπειρία που με πράο αλλά και αποτελεσματικό ύφος μεταλαμπαδεύει και στους νεότερους.

Πριν μας ξεναγήσει στις εγκαταστάσεις της μονάδας μας εξήγησε πως η πλειοψηφία των αντρών και γυναικών που επανδρώνουν την μονάδα αυτή είναι επαγγελματικά στελέχη της Π.Α.

Μας είπε πως από το 1990 και μετά διεξήχθη εκσυγχρονισμός της μονάδας με νέο ραντάρ, ηλεκτρονικά συστήματα και εγκαταστάσεις. Ως εκ τούτου το 2ο ΚΕΠ δεν είναι απλά μια μονάδα ραντάρ αλλά και Διοίκησης και Ελέγχου έχοντας υπό την εποπτεία της και άλλα μικρότερα ραντάρ που βρίσκονται στον τομέα ευθύνης του.

Με αυτά τα μέσα δημιουργεί την Διευκρινισμένη Αεροπορική Εικόνα που στην συνέχεια διαβιβάζει στον υπεύθυνο Αεράμυνας της χώρας, δηλαδή τον Αρχηγό της Τακτικής Αεροπορίας. Παράλληλα ελέγχει όλα τα αεροπλάνα που πετούν στον χώρο ευθύνης του είτε στο πλαίσιο εκπαιδευτικών αποστολών είτε για αναχαιτίσεις.

Επί της ουσίας σε αυτό το κομμάτι διευκρινίζει το ποιος είναι εχθρός και φίλος ώστε να ξέρουν οι αρμόδιοι την κατάσταση στο Αιγαίο ανά πάσα ώρα και στιγμή.

Αφού μας εξήγησε την διαδικασία που ακολουθείται μόλις εντοπιστεί ένας στόχος να μπαίνει στο FIR Αθηνών, ο Σμήναρχος, μας τόνισε τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, ειδικά τον χειμώνα, που καλείται να αντιμετωπίσει το προσωπικό της μονάδας.

Μας τόνισε επίσης το κοινωνικό έργο που επιτελεί σε συνεργασία με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής.

Λίγο αργότερα μας οδήγησε στην κορυφή του βουνού όπου μετά από λίγο φτάσαμε στην πόρτα του «Bunker».

Του καταφυγίου από ισχυρό σκυρόδεμα στην οροφή του οποίου βρίσκεται ο κλωβός του ραντάρ που θυμίζει μπαλάκι του γκολφ και στην καρδιά του, η αίθουσα ελέγχου με τους «αφανείς» ήρωες. Τους ελεγκτές αεράμυνας της χώρας. Τους ανθρώπους με ψυχραιμία «ρομπότ».

Η αίθουσα ελέγχου είναι σκοτεινή με το μοναδικό φως να προέρχεται από τις οθόνες των μόνιτορ και ο πιο συνηθισμένος ήχος είναι οι συνομιλίες των ελεγκτών με τους πιλότους που βρίσκονται στον αέρα.

Τριάντα περίπου νέοι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, ανά βάρδια, με ηλικία που δεν ξεπερνά τα 30 έτη στις περισσότερες περιπτώσεις, όλοι τους επαγγελματικά στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας, αφήνουν κατά μέρους τα όποια προβλήματα ενδεχομένως έχουν στο σπίτι, ειδικά στις εποχές που ζούμε και μετατρέπονται στο άγρυπνο βλέμμα της χώρας «ποὺ μὲ βιὰ μετράει τὴν γῆ».

Ο διοικητής της μονάδας αφού μας εξήγησε τα στάδια εκπαίδευσης που περνούν οι ελεγκτές για να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο, μας διαβεβαίωσε πως πέρα από την εκπαίδευση μεταλαμπαδεύεται σε αυτά τα παιδιά και η εμπειρία των παλαιότερων, κάνοντας τους Έλληνες ελεγκτές από τους καλύτερους στον κόσμο.

Η ξενάγηση στο ραντάρ της Πάρνηθας ολοκληρώθηκε αφήνοντάς μας με μια αίσθηση σιγουριάς ότι οι άνθρωποι των ραντάρ της Πολεμικής Αεροπορίας όχι απλά γνωρίζουν άρτια το αντικείμενό τους και ξαγρυπνούν ακόμα και όταν εμείς χαλαρώνουμε στον καναπέ μας, αλλά και πως επεξεργάζονται και αναλύουν ακόμα και τις μελλοντικές απειλές και ετοιμάζουν ήδη τις κατάλληλες λύσεις και απαντήσεις.

Ιστορία

Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Πολεμικής Αεροπορίας η ιστορία της μονάδας αυτής έχει ως εξής.

Το 2ο ΚΕΠ ιδρύθηκε το 1955 με έδρα το Καβούρι και λειτούργησε ως εκπαιδευτική Μονάδα μέχρι τον Αύγουστο του 1956 με τα περιορισμένης δυνατότητας RADAR έρευνας και ύψους, τύπου TPS–1E και TPS–10D αντίστοιχα.

Τον Αύγουστο του 1957, τα ανωτέρω RADAR αντικαταστάθηκαν με τα μεγαλυτέρων δυνατοτήτων FPS – 8 έρευνας και FPS – 6 ύψους.

Τον Μάιο του 1958, η Μονάδα μεταφέρθηκε στη θέση «Καραβόλα» του όρους Πάρνηθα, όπου λειτουργεί έως σήμερα.

Τον Οκτώβριο του 1976, εντάχθηκε στο σύστημα NATO Air Defense Ground Environment (NADGE). Τον ίδιο χρόνο έγινε και η εγκατάσταση του RADAR ύψους S–269.

Τον Μάρτιο του 1984, εντάχθηκε στο ολοκληρωμένο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης του ΝΑΤΟ μέσω του εξελιγμένου συστήματος NAEGIS. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους εκχωρήθηκε στη Μονάδα η Manual διαδικασία ελέγχου των Κατευθυνομένων Βλημάτων «ΝΙΚΗ» & «ΧΩΚ».

Το 1990 ξεκίνησαν τα έργα εκσυγχρονισμού της Μονάδας, τα οποία ολοκληρώθηκαν το 1994 και μεταξύ άλλων περιλάμβαναν την τοποθέτηση εξελιγμένου και υψηλών δυνατοτήτων RADAR, τύπου S–743D, το οποίο λειτούργησε επιχειρησιακά από τον Μάιο του 1996 και την εγκατάσταση νέου ολοκληρωμένου συστήματος επικοινωνιών.

Το Σεπτέμβριο του 1997, τοποθετήθηκε στη Μονάδα το σύστημα Radar Integration System (RIS), το οποίο δίνει τη δυνατότητα λήψης ιχνών αεροσκαφών από άλλες Μονάδες.

Τον Ιανουάριο του 2001, εγκαταστάθηκε το σύστημα ATLAS/PALLAS, στo πλαίσιο της διαλειτουργικότητας με τις Υπηρεσίες Εναέριας Κυκλοφορίας καθώς και την υποβοήθηση του έργου της διευκρίνησης, λαμβάνοντας πληροφορίες από τα Radar της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.

Τον ίδιο χρόνο εγκαταστάθηκε το σύστημα CRC System Interface (CSI) για τη διασύνδεση με τις Μονάδες GBAD.

Το 2002 εγκαταστάθηκε το σύστημα SSSB για την ανταλλαγή εικόνας με πλοία του Πολεμικού Ναυτικού.

Από 31 Μαΐου 2002, η Μονάδα τροποποίησε την αποστολή και το ρόλο της και μετονομάστηκε σε 2ο Κέντρο Ελέγχου Περιοχής (ΚΕΠ), στο πλαίσιο της Νέας Δομής του Συστήματος Αεροπορικού Ελέγχου (ΣΑΕ).

Το 2003 εγκαταστάθηκε το νέο σύστημα απεικόνισης πληροφοριών «MASE», αυξάνοντας τις δυνατότητες στον τομέα της επιτήρησης και του ελέγχου των αεροσκαφών.

Το 2004 εγκαταστάθηκε το σύστημα Universal Link System (ULS), το οποίο δύναται να διασυνδεθεί με πλατφόρμες που διαθέτουν LINK-1, LINK-11, LINK-16 και IJMS.
Πηγή