«Βρήκαν ραδιενεργά απόβλητα στον ΒΙΟΠΑ Κερατέας», και τώρα τί; Άρθρο Αντιναύαρχου

Γράφει ο

Αντιναύαρχος ΠΝ (εα) Ηρακλής Καλογεράκης

Πρώην Διευθυντής Επιχειρήσεων ΓΓΠΠ

Η είδηση αυτή της Κυριακής 29 Ιανουαρίου 2017 πέρασε και

περνά στα ψιλά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης αλλά νομίζω πως αξίζει να σταθούμε στο γεγονός αυτό, να αναλογιστούμε τα χειρότερα και να σκεφτούμε τρόπους αποτελεσματικής αντιμετώπισης παρόμοιων συμβάντων.

Το ότι το Ραδιενεργό ιώδιο που υπήρχε σε κοντέινερ που μετέφερε απόβλητα του Δήμου Λαυρεωτικής στο ΧΥΤΑ Φυλής ανιχνεύτηκε από το ειδικό όργανο μέτρησης ραδιενέργειας που διαθέτει ο ΧΥΤΑ είναι άξιο επαίνου αλλά ταυτόχρονα και προβληματισμού.

Η άμεση ενέργεια του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), μετά τον εντοπισμό των ραδιενεργών αποβλήτων να απαγορεύσει την εναπόθεσή τους στο χώρο και να επιστραφούν στο Δήμο, αν πράγματι έτσι έγινε, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε ασφαλής ούτε ορθή. Η εντολή όμως προς τους επιθεωρητές περιβάλλοντος για την άμεση διερεύνηση του θέματος και λήψη μέτρων, εφόσον απαιτείται, για την προστασία της δημόσιας υγείας είναι αξιέπαινη.

Με αφορμή όμως αυτό διερωτώμαι αν θα έπρεπε κάθε ΧΥΤΑ να διαθέτει ένα «κατάλληλο» χώρο για την ασφαλή εναπόθεση επικίνδυνων υλικών αντί αυτά να μεταφέρονται από την μια στην άλλη άκρη της πόλης!

Στη συνέχεια, όπως έγινε γνωστό ο δήμος απέθεσε τα απόβλητα σε χώρο παράνομης απόρριψης αποβλήτων, εντός ενός περιφραγμένου (αλλά όχι εσώκλειστου) γηπέδου του Δήμου Λαυρεωτικής στο ΒΙΟΠΑ Κερατέας. Σύμφωνα πάντα με το υπουργείο, τα ραδιενεργά απόβλητα θα παραμείνουν εντός αυτού του γηπέδου και επειδή ο χρόνος ημιζωής του ραδιενεργού ιωδίου είναι 8 ημέρες, θα μεταφερθούν στον ΧΥΤΑ Φυλής σε μία εβδομάδα. Στο σημείο αυτό θέλω φέρω στη μνήμη μας τι συνέβη πριν από τριάντα ακριβώς χρόνια στη Βραζιλία με ένα πιο ισχυρό ραδιενεργό υλικό και να το παραλληλίσουμε με το δικό μας.

Στις 13-9-1987 στη Goiania της Βραζιλίας τρεις παλιατζήδες εισήλθαν παράνομα σε μια εγκαταλελειμμένη κλινική και πήραν ένα σε αχρηστία μηχάνημα ακτινοβολίας που περιείχε μια ραδιενεργή πηγή κοβαλτίου 137 και το μετέφεραν σε μια μάντρα για να το πουλήσουν σαν παλιοσίδερα. Αποσυναρμολόγησαν το μηχάνημα και μερικά από τα κομμάτια του μεταφέρθηκαν σε άλλα μέρη. Οι τρεις παλιατζήδες εκδήλωσαν το σύνδρομο της «οξείας ακτινοβόλησης» και εισήλθαν στο νοσοκομείο. Ακολούθησαν δέκα άτομα που εργαζόταν στις μάντρες, ενώ από τους ελέγχους που έγιναν για ακτινοβολία στη γειτονιά, εντοπίσθηκαν άλλα 249 άτομα με ραδιενεργή μόλυνση και αρκετές συνοικίες τέθηκαν σε καραντίνα. Η Ισχύς της πηγής εκτιμήθηκε ότι ήταν 1375 Ci (50.9 TBq) και ο ρυθμός της ληφθείσης δόσης στο ένα μέτρο ήταν περίπου 456 rad/h (4.56 Gy/h).

Εντωμεταξύ, οι τρεις παλιατζήδες πέθαναν και οι αρχές αποφάσισαν την εκκένωση μιας συνοικίας και τη κατεδάφιση 85 μολυσμένων οικιών και μαγαζιών. Τα μπάζα από τα σπίτια, το χώμα που αφαιρέθηκε, οι μολυσμένες οικοσκευές των κατοίκων και τα μολυσμένα τους ρούχα τοποθετήθηκαν σε 125.000 μεταλλικά βαρέλια και 1.470 κιβώτια και μεταφέρθηκαν σε ειδικό χώρο για ταφή. Συνολικά από το δυστύχημα αυτό έξι άτομα πέθαναν, από τους οποίους οι τρεις δεν ήταν καν στη μάντρα που αποσυναρμολογήθηκε η συσκευή και δεν είχαν έρθει καν σε επαφή με το ραδιενεργό υλικό. Από τους κατοίκους των περιοχών που το ραδιενεργό υλικό πέρασε, 110.000 άτομα τέθηκαν υπό συνεχή ραδιολογική παρακολούθηση και σε πάνω από 2.000 δόθηκε θεραπευτική αγωγή με Prussian Blue (Potassium Ferrocyanate) για την ταχύτερη αποτοξίνωση τους.

Τα κυριότερα προβλήματα των αρχών τότε ήταν η απολύμανση των πολιτών, η αντικατάσταση του ιματισμού τους, η δημιουργία προσωρινών καταυλισμών, η τροφοδοσία, η ενημέρωση του πληθυσμού και η αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών διαταραχών όχι μόνο της συγκεκριμένης πόλης μα και των γειτονικών.

Τους μήνες που ακολούθησαν παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ και ψυχοφαρμάκων, φόβος εκδήλωσης λευχαιμίας και πρόωρου θανάτου, έλλειψη αυτοπεποίθησης και επιλεκτική εξυπηρέτηση πολιτών σε μαγαζιά.

Επανερχόμαστε τώρα στα δικά μας και βλέπουμε πως οι αρμόδιοι αφού έλαβαν υπόψη και τις μετρήσεις του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος ξεκίνησαν την αυτόφωρη διαδικασία σε βάρος του αρμόδιου αντιδημάρχου για την ανεξέλεγκτη διάθεση στερεών αποβλήτων που, εκτός από την υποβάθμιση και ρύπανση του περιβάλλοντος, εγκυμονεί και άμεσους κινδύνους για τη δημόσια υγεία (!)

Επίσης έγινε γνωστό πως σήμερα (Δευτέρα) κλιμάκιο επιθεωρητών περιβάλλοντος θα ξεκινήσει έλεγχο στη περιοχή προκειμένου να διαπιστωθεί η προέλευση των αποβλήτων, ενώ θα ξεκινήσει και η διαδικασία του άρθρου 9 του ν. 2947/2001, για την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων στο δήμο Λαυρεωτικής.

Λυπάμαι για όλα αυτά, και όπως πάντα γίνεται, αφού τιμωρηθούν οι «αποδιοπομπαίοι τράγοι» που σχεδόν  αμέσως βρέθηκαν, όλα θα είναι καλά, θα επανέλθουμε στον κανονικό ρυθμό και το γεγονός αυτό θα ξεχαστεί!

Επειδή όμως η ιστορία μας διδάσκει και τα παθήματα πρέπει να μας γίνονται μαθήματα διερωτώμαι αν σε μία εποχή που έχουν ξεστομισθεί τόσες απειλές (με βρώμικες βόμβες) θα πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην «τιμωρία» και όχι στην πρόληψη και στην εκμηδένιση του όποιου κινδύνου.

Ας ελπίσουμε πως όλα αυτά θα είναι μια αφορμή για όφελος όλων και όχι για μια τιμωρία ολίγων.