Ναυμαχία Λήμνου: Όταν ο Κουντουριώτης “κυνήγησε” τους Τούρκους μέχρι τα Δαρδανέλλια

1913…. Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος: Η Ναυμαχία της Λήμνου: Τρία ελληνικά θωρηκτά και οκτώ αντιτορπιλικά, με επικεφαλής το θρυλικό θωρηκτό Αβέρωφ, καταναυμαχούν τον

τουρκικό στόλο και τον αναγκάζουν να κρυφτεί οριστικά στα Στενά. Οι Τούρκοι μετρούν μεγάλες υλικές και ανθρώπινες απώλειες, ενώ από την πλευρά της Ελλάδας υπάρχει μόνο ένας τραυματίας.

Η ιστορία της Ναυμαχίας όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα του Πλωτού Ναυτικού Μουσείου Θωρηκτό “Γεώργιος Αβέρωφ”:

Ο Ελληνικός στόλος, υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, ο οποίος επέβαινε στη θρυλική ναυαρχίδα μας, το Θωρηκτό «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ», καταναυμαχεί στις 5 Ιανουαρίου 1913, τον Τουρκικό στόλο κοντά στη Λήμνο, για 2η φορά μέσα σε ένα μήνα, μετά τη ναυμαχία της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) και τον κλείνει στα Στενά με μεγάλες ζημιές και απώλειες. Έτσι εξασφαλίζεται οριστικά η Ελληνική κυριαρχία σε όλο το Αιγαίο, που οδηγεί στη νικηφόρα έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων. Ο Τουρκικός στόλος δεν μπόρεσε να εξέλθει στο Αιγαίο για πολλές πλέον δεκαετίες μετά.

Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο των Πλοιάρχου Γεωργίου Π. Κρέμου Π.Ν. και Richard Arnold – Baker «ΑΒΕΡΩΦ, το πλοίο που άλλαξε την πορεία της ιστορίας, 1990», με το χρονικό της Ναυμαχίας της Λήμνου:

[Στον όρμο του Μούδρου όλα ήταν ήσυχα, όταν ξαφνικά ο ΑΒΕΡΩΦ έλαβε αστραπιαίο σήμα από τον ΛΕΟΝΤΑ, σε ανοικτή γλώσσα: «Ολόκληρος ο στόλος εξέρχεται». Η ώρα ήταν 08.25.Σε λίγο δεύτερο σήμα του ΛΕΟΝΤΟΣ έδινε την πορεία του εχθρικού στόλου. Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης με ηρεμία διέταξε να λάβουν οι άνδρες το πρόγευμά τους και εν συνεχεία τα πλοία να απάρουν, ακολουθώντας τον ΑΒΕΡΩΦ. Συγχρόνως απέστελλε σήμα προς όλα τα πλοία: «Ο Ναύαρχος εύχεται την καλήν ημέραν προς τα γενναία επιτελεία και πληρώματα. Τα πάντα εξαρτώνται από την σημερινήν ημέραν».

Ο Τουρκικός Στόλος, του οποίου οι δέκτες για κάποιον άγνωστο λόγο δεν είχαν εντοπίσει τα σήματα του ΛΕΟΝΤΟΣ, πλησίαζε πλέον τη Λήμνο, περιμένοντας να αιφνιδιάσει τον Ελληνικό Στόλο, οπότε έκπληκτος ο Ταχήρ αντίκρισε τις σιλουέτες του ΑΒΕΡΩΦ και των θωρηκτών να ξεπροβάλλουν «εν σχηματισμώ» από την είσοδο του Μούδρου. Ο αιφνιδιασμός είχε απωλεσθεί. Ο ΑΒΕΦΩΦ με τα θωρηκτά ΣΠΕΤΣΑΙ, ΥΔΡΑ και ΨΑΡΑ ήσαν σε γραμμή παραγωγής, δεξιά της τα αντιτορπιλλικά ΑΕΤΟΣ και ΙΕΡΑΞ και αριστερά της τα αντιτορπιλλικά ΣΦΕΝΔΟΝΗ, ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑ και ΝΙΚΗ. Οι τρεις αυτές στήλες έλαβαν Νοτιοανατολική πορεία. Ο Τουρκικός στόλος ευρίσκετο περί τα 10 μίλια ανατολικά της άκρας «Ειρήνης» της Λήμνου επί Δυτικής-Νοτιοδυτικής πορείας. Το BARBAROSSA προηγείτο των θωρηκτών TURGUT-REIS, MESSOUDIE και MEDJIDIEH σε γραμμή παραγωγής ενώ στο δεξιό ισχύο της γραμμής έπλεαν οκτώ αντιτορπιλλικά επίσης σε γραμμή παραγωγής. Οι δύο στόλοι πήραν συγκλίνουσες πορείες προς Νοτιοανατολικά και Νοτιοδυτικά αντιστοίχως, ενώ οι δύο Στόλαρχοι εμφορούμενοι από τις ίδιες σκέψεις δεν ήθελαν να αρχίσουν πυρ πριν η απόσταση ελαττωθεί τόσο, ώστε η επιτυχία να είναι εξασφαλισμένη.

Ώρα 11.35 η απόσταση των αντιπάλων είχε ελαττωθεί στα 8.200 μέτρα έτσι που διεκρίνοντο όλες οι λεπτομέρειες των πλοίων, μεταξύ των οποίων και η μυστηριώδης για τους Έλληνες κόκκινη και χρυσή σημαία τεραστίων διαστάσεων, στον πρωραίο ιστό της Τουρκικής ναυαρχίδος. Συγχρόνως οι πλευρές των Τουρκικών θωρηκτών έλαμψαν από τις πρώτες ομοβροντίες στις οποίες αμέσως απήντησαν τα Ελληνικά πλοία.

Ευθύς εξ αρχής οι Τουρκικές βολές ήσαν ή πολύ μακρές ή βραχείες εκατέρωθεν του Ελληνικού σχηματισμού. Το αντίθετο ακριβώς συνέβαινε με το Ελληνικό πυρ, το οποίο άρχισε αμέσως να βρίσκει τον στόχο του. Τις πρώτες επιτυχείς πτώσεις ακολούθησαν άλλες και εκείνες άλλες και δεν εβράδυνε να φανεί επί των εχθρικών πλοίων πυκνός καπνός και φλόγες. Στις 11.55 το MESSOUDIEH φάνηκε να εξέρχεται της γραμμής και να παίρνει αντίθετη πορεία. Βλήματα της ΥΔΡΑΣ και των ΨΑΡΩΝ είχαν ανατινάξει 3 πύργους πυροβόλων του σκοτώνοντας τις ομοχειρίες τους (68 ανδρών συνολικά). Μετά από λίγα λεπτά μια τεράστια κατακόρυφη λάμψη φάνηκε μεταξύ γέφυρας και πρώτης καπνοδόχου του HAIREDIN-BARBAROSSA και ο πρωραίος ιστός μαζί με την περίεργη κόκκινη σημαία έπεσε στη θάλασσα.

Ένα βλήμα του ΑΒΕΡΩΦ είχε ανατινάξει τον μεσαίο πύργο του θωρηκτού μαζί με την ομοχειρία του. Η Τουρκική ναυαρχίς άρχισε τότε να στρέφει επί τόπου προς Βορράν, και εν συνεχεία προς Βορειοανατολικά. Στις 12.10 ο Ναύαρχος Κουντουριώτης θέλοντας να ανακόψει την οπισθοχώρηση του εχθρού, επανέλαβε την τακτική της ναυμαχίας της Έλλης κινούμενος με τον ΑΒΕΡΩΦ ανεξαρτήτως και ολοταχώς προς τα Στενά. Ο Ταχήρ όμως αντελήφθη εγκαίρως τις προθέσεις του και διέταξε γενική πορεία των πλοίων του προς την κατεύθυνση των Δαρδανελλίων χωρίς απαιτήσεις συνοχής ή σχηματισμού. Έτσι ο ΑΒΕΡΩΦ βρέθηκε πρύμα τους σε μια λυσσώδη καταδίωξη ελισσόμενος πότε δεξιά και πότε αριστερά ώστε να μπορεί να βάλλει εναλλάξ με τα πυροβόλα και των δυο πλευρών του. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσεως ο Τουρκικός Στόλος υπέστη τα χειρότερα πλήγματα, από τον ΑΒΕΡΩΦ κυρίως, διότι τα άλλα τρία ελληνικά θωρηκτά με την μειωμένη τους ταχύτητα άρχισαν σιγά σιγά να μένουν πίσω μέχρι που εξήλθαν από το βεληνεκές των πυροβόλων τους. Μετά δυόμισυ ώρες, δηλαδή στις 02.30, τα Τουρκικά πλοία καλυμμένα από καπνούς και φλόγες, με το TURGUT-REIS επ’ ουράς και με καταφανή κλίση δεξιά, εισήρχοντο στα Στενά και ο Ναύαρχος Κουντουριώτης διέταζε παύσατε πυρ. Η ναυμαχία της Λήμνου, την οποία η Τουρκία επλήρωσε πολύ ακριβά, είχε λήξει. Εκατοντάδες ήσαν οι νεκροί και τραυματίες από τα Τουρκικά επιτελεία και πληρώματα, σε τρόπο που η κυβέρνηση εκήρυξε εθνικό πένθος. Ανυπολόγιστες οι ζημιές των πλοίων με τον περισσότερο οπλισμό τους εκτός μάχης, με καμένους χώρους και πλημμυρισμένα μηχανοστάσια, λεβητοστάσια και πυριτιδαποθήκες. Τέτοια ήταν η κατάσταση, ώστε ο Αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, Αρχιστράτηγος Ναζίμ, εδήλωσε ευθαρσώς ενώπιον του κοινοβουλίου ότι: «Ο στόλος έπραξε ό,τι ήτο δυνατόν, δυστυχώς ουδέν δυνάμεθα πλέον να αναμένωμεν από αυτόν».

Και πάλι για δεύτερη φορά ο Ελληνικός Στόλος εξήλθε αλώβητος από την ναυμαχία της Λήμνου. Τα τρία θωρηκτά παρέμειναν ανέπαφα ο δε ΑΒΕΡΩΦ περιέργως επλήγη μόνο από δύο βλήματα. Το ένα έριξε την θωρηκτή θύρα του πρωραίου υποστρώματος το δε δεύτερο εξεράγη στο νοσοκομείο του πλοίου, όπου προξένησε παροδική πυρκαϊά. Από πλευράς προσωπικού υπήρξε ένας μόνο τραυματίας. Ο Δίοπος σαλπιγκτής Αγγελής, ο οποίος αφού σήμανε την «πολεμική έγερση» έμεινε στο κατάστρωμα ατενίζοντας τον Τουρκικό Στόλο, όταν οι θωρηκτές θύρες έκλεισαν και τον άφησαν έξω. Κατά την μάχη κάποιο θραύσμα τον τραυμάτισε τελείως επιπόλαια, όπως μ’ ενθουσιασμό παρακολουθούσε ακάλυπτος την ναυμαχία. Μετά απ’ όλα αυτά τα πληρώματα έδωσαν στον ΑΒΕΡΩΦ την επωνυμία «ο τυχερός Μπάρμπα Γιώργος» η οποία τον ακολούθησε όλη του τη ζωή. Ο Τουρκικός Στόλος δεν έδωσε πια κανένα σημείο υπάρξεως.

Το Αιγαίο Πέλαγος περιήλθε κατ’ αυτόν τον τρόπο υπό τον πλήρη έλεγχο του Ελληνικού Στόλου. Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης, ανενόχλητος, αφού απελευθέρωσε όλα τα νησιά, έστρεψε τις δραστηριότητές του προς το Θρακικό πέλαγος υποστηρίζοντας από θαλάσσης, την νικηφόρο προέλαση του Ελληνικού στρατού προς ανατολάς, από την Μακεδονία στην Θράκη και μέχρι την Αλεξανδρούπολη].

militaire.gr