Η βόμβα του ασφαλιστικού

Θα αναδειχθεί στο νούμερο ένα πρόβλημα του πλανήτη, ειδικά επειδή συνδέεται με την υπερχρέωση, με τη μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων, καθώς επίσης με το

μονοπωλιακό καπιταλισμό – ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού να αυξάνει συνεχώς τα εισοδήματα του εις βάρος του 99%.

Άρθρο

Τα ποσοστά γεννήσεων παγκοσμίως μειώνονται συνεχώς, έχοντας φτάσει στα μισά σε σχέση με το 1960 (γράφημα) – γεγονός που έχει επηρεάσει την οικονομία του πλανήτη, ενώ τυχόν συνεχιζόμενη πτώση τους θα μπορούσε να έχει μακροπρόθεσμα πολύ πιο σοβαρές συνέπειες. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν πλέον πολύ περισσότερα εξαρτημένα άτομα (ανάλυση), καθώς επίσης αρκετά λιγότεροι εργαζόμενοι – κάτι που δυσκολεύει σημαντικά τις δυνατότητες ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας (άρθρο), οπότε τη διατήρηση του καπιταλιστικού συστήματος.

Επεξήγηση γραφήματος: Ποσοστά γεννήσεων – Μέση Ανατολή/Βόρεια Αφρική, Νότια Ασία, Λατινική Αμερική & Καραϊβική, Βόρεια Αμερική, Ανατολική Ασία/Ειρηνικός, Ευρώπη και κεντρική Ασία (πηγή).

Περαιτέρω, οι αιτίες της μείωσης των γεννήσεων στις ανεπτυγμένες οικονομίες είναι αρκετές – μεταξύ των οποίων η αλλαγή των κοινωνικών και θρησκευτικών αξιών, η χειραφέτηση των γυναικών, η μεγαλύτερη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, το υψηλότερο κόστος της φροντίδας, καθώς επίσης της μόρφωσης των παιδιών κοκ. Τα τελευταία χρόνια δε, μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η κατάσταση επιδεινώθηκε σημαντικά – ειδικά από την ανεργία των νέων, οι οποία αποτελεί μία μεγάλη επιδημία κυρίως στον ευρωπαϊκό Νότο.

Στην αρχή βέβαια, οι πτώση των γεννήσεων ήταν επωφελής – αφού, λόγω της καθυστέρησης του τοκετού, τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες είχαν περισσότερο χρόνο στη διάθεση τους για να εκπαιδευτούν, καθώς επίσης να κερδίσουν τα απαραίτητα χρήματα για τη δημιουργία οικογένειας. Το γεγονός αυτό ήταν σημαντικό σε μία αγορά εργασίας, όπου οι μικρές, οικογενειακές επιχειρήσεις ευρίσκονταν σε πορεία παρακμής – οπότε υπήρχε μεγάλη ζήτηση για ένα πιο εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο προσωπικό από τις μεγάλες εταιρείες.

Όσον αφορά τώρα τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, μία από τις αιτίες της πτώσης των γεννήσεων ήταν οι έλεγχοι που επιβλήθηκαν από χώρες όπως η Κίνα (νόμος του ενός παιδιού) και η Ινδία – στην οποία αποστειρώθηκαν 8,3 εκ. άτομα, κυρίως άνδρες, από το 1975 έως το 1977, ως μέθοδος ελέγχου του πληθυσμού. Σε κάθε περίπτωση, σήμερα 59 χώρες διακρίνονται από συνολικά ποσοστά γεννήσεων κάτω από το μέσο επίπεδο διεθνώς, το οποίο είναι 2,1 παιδιά ανά γυναίκα (γράφημα)

Επεξήγηση γραφήματος: Η πραγματικότητα είναι πως 59 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 3 εκ των τεσσάρων BRIC (Ρωσία, Κίνα, Βραζιλία), διακρίνονται από συνολικά ποσοστά γεννήσεων κάτω από το επίπεδο διατήρησης του πληθυσμού τους – ενώ οι χώρες αυτές αντιπροσωπεύουν το 46% του συνολικού πληθυσμού.

Συνεχίζοντας, αν και γεννιούνται λιγότερα παιδιά, ο συνολικός αριθμός των εξαρτημένων ανθρώπων (κάτω των 15 και άνω των 65) αυξάνεται συνεχώς – επειδή οι ηλικιωμένοι γίνονται συνεχώς περισσότεροι.Ειδικότερα, ο «δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων», ο οποίος αφορά το πόσοι αντιστοιχούν σε κάθε 100 εργαζομένους, κλιμακώνεται – έχοντας φτάσει ήδη σε κρίσιμα επίπεδα σε ορισμένες χώρες (γράφημα).

Επεξήγηση γραφήματος: Αριθμός ηλικιωμένων (65+) ανά 100 σε ηλικία εργασίας (15-65) το 2020, το 2060 και το 2100 – η Ιαπωνία, η Ιταλία, η Ελλάδα κοκ. στη σκούρα επιφάνεια σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Περαιτέρω, ο ΟΗΕ προβλέπει ότι, έως το 2100 σχεδόν το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι άνω των 60 ετών – ενώ το προσδόκιμο ζωής, το οποίο αυξήθηκε κατά 5 έτη από το 2000 έως το 2015 φτάνοντας στην ηλικία των 73,8 για τις γυναίκες και στα 69,1 για τους άνδρες, θα συνεχίσει να έχει ανοδική πορεία.

Στα πλαίσια αυτά, επειδή ένα μεγάλο μέρος του ηλικιωμένου πληθυσμού βγαίνει από το εργατικό δυναμικό, οι περισσότερες από τις θετικές τάσεις της υπογεννητικότητας για την οικονομία θα αντιστραφούν– οπότε η οικονομική ανάπτυξη θα αντιμετωπίσει πολύ μεγάλα προβλήματα. Ειδικά επειδή ο αριθμός των ανθρώπων σε εργάσιμη ηλικία (16-65) μειώνεται συνεχώς μετά το 2010 (γράφημα).

Επεξήγηση γραφήματος: Άνθρωποι σε εργάσιμη ηλικία (πρόβλεψη έως το 2050), ως ποσοστό επί του συνολικού πληθυσμού – Η.Π.Α., Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία.

Συμπερασματικά λοιπόν, η επιβάρυνση για την οικονομία θα είναι πολύ σημαντική, αφού τόσο οι συντάξεις, όσο και το κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των ηλικιωμένων θα απορροφήσουν τους υφιστάμενους πόρους – ενώ ο μικρότερος ενεργός πληθυσμός δεν θα μπορεί να παράγει αρκετά έσοδα για να συντηρήσει το συγκεκριμένο κοινωνικό σύστημα.

Με απλά λόγια, η αγοραστική δύναμη των ανθρώπων, άρα η καταναλωτική τους ικανότητα θα μειώνεται, λόγω της αύξησης της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών – οπότε η οικονομία δεν θα αναπτύσσεται και στην καλύτερη περίπτωση θα λιμνάζει.

Επίλογος

Κάτω από τις παραπάνω προϋποθέσεις, το ασφαλιστικό θα αναδειχθεί στο νούμερο ένα πρόβλημα ολόκληρου του πλανήτη – πόσο μάλλον εάν συνδυαστεί με την υπερχρέωση (άρθρο), με τη μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων, καθώς επίσης με το μονοπωλιακό καπιταλισμό, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού να αυξάνει συνεχώς τα εισοδήματα του εις βάρος του 99%.

Όσον αφορά δε τη μετανάστευση, η οποία τροφοδοτούσε για κάποιο χρονικό διάστημα τους πληθυσμούς ορισμένων δυτικών κρατών όπως οι Η.Π.Α. και η Μ. Βρετανία με νεαρό εργατικό δυναμικό, δεν πρόκειται να επιλύσει το πρόβλημα – αφού πολύ συχνά οι μετανάστες είναι πλέον ενήλικες, ενώ δημιουργούν μεγάλες κοινωνικές εντάσεις.

Πολλά κράτη βέβαια όπως η Ιαπωνία, το 25% του πληθυσμού της οποίας είναι ηλικιωμένα εξαρτώμενα άτομα, επιδιώκουν να εξελίξουν διάφορες τεχνολογίες (ρομποτική κλπ.), για να εξοικονομήσουν πόρους – κάτι που όμως δεν φαίνεται να έχει θετικά αποτελέσματα. Άλλες χώρες προσπαθούν να μειώσουν το κόστος της φροντίδας των παιδιών, της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης των εργαζομένων – αυξάνοντας όσο μπορούν την ηλικία συνταξιοδότησης (στα 71 προβλέπεται ήδη στη Γερμανία), έχοντας χαμηλή ανεργία, καθώς επίσης μειώνοντας τις συντάξεις.

Εν τούτοις, τα περισσότερα κράτη είτε δεν ασχολούνται σοβαρά με το πρόβλημα, είτε δεν έχουν καμία δυνατότητα αποτελεσματικής διαχείρισης του – όπως στο παράδειγμα της Ελλάδας, στην οποία έχουν χρεοκοπήσει οι πάντες (δημόσιο, ιδιωτικός τομέας, τράπεζες, ασφαλιστικό), χωρίς καμία δυνατότητα αποφυγής του μοιραίου. Ως εκ τούτου πρόκειται για μία βραδυφλεγή βόμβα, η έκρηξη της οποίας θα έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για το καπιταλιστικό σύστημα – πόσο μάλλον όταν βρίσκεται ήδη στα όρια του κραχ και χάους (ανάλυση), λόγω πολλών άλλων αιτιών.

Άρης Οικονόμου

analyst.gr