Γερμανοί κλαίνε στο Δίστομο

Στιγμές από το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού

«Ο κάθε λαός πρέπει να γνωρίζει την ιστορία του, γιατί τον ακολουθεί για πάντα». Η φράση αυτή δεν εμπεριέχεται σε κάποιο βιβλίο με αποφθέγματα ιστορικών, πολιτικών, φιλόλογων ή οικονομολόγων· ούτε γράφτηκε από τα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου, που το βλέπουν καθημερινά να ισχύει στην πράξη. 

 

Οι λέξεις αυτές γράφτηκαν στο βιβλίο επισκεπτών, έπειτα από ξενάγηση, από έναν μαθητή και αποδεικνύουν πως το συγκεκριμένο μουσείο – ακόμη κι αν λειτουργεί σε εθελοντική βάση – μπορεί να κάνει θαύματα.

Το παλιό διώροφο δημοτικό σχολείο, των συνολικά 200 τετραγωνικών, που φιλοξενεί το μουσείο έχει πολλά να πει. Και όχι μόνο για το παρελθόν... Διότι μπορεί πίσω από τους πέτρινους τοίχους τα βλέμματα να χαμηλώνουν από δέος μπροστά στη φωτογραφία - σύμβολο της Μαρίας Παντίσκα, τα μάτια να βουρκώνουν και τα δόντια να σφίγγουν, αλλά έξω από αυτούς τα κορμιά λυγίζουν για να ζητήσουν συγγνώμη. «Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Ήταν ένα ζευγάρι χημικών μηχανικών από το Αμβούργο. Ο άνδρας ήταν μάλιστα διδάκτορας. Όταν βγήκαν από το μουσείο γονάτισαν κυριολεκτικά και μας φιλούσαν τα χέρια ζητώντας “συγγνώμη”», περιγράφει στο «Π» ο Λουκάς Δημάκας, μέλος της διοικούσας επιτροπής.

 

Σημείο συνάντησης

Αλλά αυτό το περιστατικό δεν ήταν το μοναδικό. «Πριν από δύο χρόνια είχε επισκεφτεί το μουσείο ένα ζευγάρι Γερμανών με τα δύο του παιδιά. Η μεγαλύτερη κόρη, περίπου 15 ετών, όταν είδε το βίντεο με “Tο Xρονικό της Σφαγής” βγήκε έξω κλαίγοντας. “Έκανε και ο παππούς μου τέτοια που υπηρέτησε στο γερμανικό στρατό κατοχής στην Ελλάδα;”, ρωτούσε με λυγμούς», περιγράφει ο Χρήστος Παπανικολάου. Εθελοντής και αυτός, και επίσης μέλος της επιτροπής, έχει δει πολλά στις ξεναγήσεις που κάνει. Γνωρίζει καλά πως αν το βράδυ της 10ης Ιουνίου του 1944 το Δίστομο έμαθε να ζει με τον πόνο, όλοι όσοι εμπλέκονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο σε μία από τις πλέον ειδεχθείς σφαγές της παγκόσμιας ιστορίας πλέον ζουν με τις τύψεις και την υποχρέωση να κοινοποιήσουν ό,τι έμαθαν και σε άλλους.

 

«Στις 21 Οκτωβρίου επισκέφτηκε το μουσείο μια ομάδα πέντε Γερμανών, νέοι άνθρωποι, τρεις άνδρες και δύο γυναίκες. Ταξίδεψαν από την Αθήνα με το ΚΤΕΛ μόνο και μόνο για να επισκεφτούν το μουσείο. Ο ένας ήξερε λίγα ελληνικά. Στο βιβλίο των επισκεπτών έγραψε: “Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Είμαστε ένα γκρουπ από το Βερολίνο. Που εμάθαμε. Θα μιλάμε στη Γερμανία. Llohofel και άλλοι», περιγράφει.

 

Το μουσείο, που ξεκίνησε να λειτουργεί το 2005 (επί δημαρχίας Λουκά Παπαχρήστου) και το 2010 αναπτύχθηκε και απέκτησε αίθουσα και σύστημα οπτικοακουστικών μέσων (επί δημαρχίας Θανάση Πανουργιά), αποτελεί σημείο συνάντησης για δεκάδες χιλιάδες αντιφασίστες, αντιναζιστές, δημοκρατικούς ανθρώπους που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, αλλά τους ενώνει το «ποτέ ξανά» στον φασισμό και τον ναζισμό. Μαθητές, φοιτητές, δάσκαλοι, καθηγητές, σύλλογοι εργαζομένων, λέσχες μοτοσικλετιστών, σπουδαστές των σωμάτων ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων, Έλληνες, Γερμανοί, Άγγλοι, Ισπανοί, Γάλλοι, Αμερικανοί, Κινέζοι, άνθρωποι (!) ταξίδεψαν στο Δίστομο, επί τούτου, για να επισκεφτούν το μουσείο που διασφαλίζει ότι αυτή η θηριωδία δεν θα ξεχαστεί ποτέ όσες δεκαετίες κι αν περάσουν.

 

Ζωντανή μνήμη

Την εποχή που το αυγό του φιδιού ξαναζωνταντεύει, σε πολλές χώρες, εντός κι εκτός Ευρώπης, το Μουσείο Θυμάτων Ναζιστών Διστόμου που κρατά τις μνήμες ζωντανές και χαλυβδώνει τις αντιστάσεις, δεν διαθέτει εξειδικευμένο προσωπικό (μουσειολόγο, ιστορικό κ.ά.) για να λειτουργεί σε πιο επαγγελματική βάση. Τους τελευταίους έξι μήνες, το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου λειτουργεί χάρη στους εθελοντές της 10μελούς επιτροπής, που ορίστηκε πριν από περίπου έξι μήνες –ύστερα από πιέσεις των Διστομιτών – από τον δήμαρχο Διστόμου, Αράχωβας και Αντίκυρας Γιάννη Γεωργάκο. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι οι επισκέπτες έχουν ξεπεράσει τις 22 χιλιάδες τους τελευταίους 20 μήνες. Σε λίγες μέρες το μουσείο θα διαθέτει τη δική του ιστοσελίδα (http://distomomuseum.gr), επίσης αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας (χορηγία της εταιρείας Αλουμίνιο της Ελλάδας). Μεταξύ άλλων, θα περιλαμβάνει και εκπαιδευτικό υλικό για την προετοιμασία των μαθητών από τους δασκάλους τους.

 

«Αν δεν ξέρεις την ιστορία είναι σαν να γεννήθηκες χθες», υποστήριζε ο Αμερικανός ιστορικός Χάουαρντ Ζιν. Τα μηνύματα στο βιβλίο των επισκεπτών τον επιβεβαιώνουν: «Μας έπιασε σοκ και δέος με αυτά που είδαμε. Ας μην επαναληφθεί από την ευρωπαϊκή ακροδεξιά», έγραψε ένας μαθητής. «Δεν υπάρχουν λόγια για ό,τι είδαμε εδώ στο Δίστομο. Δυστυχώς όμως εμείς οι Έλληνες ξεχνάμε», σημείωσε ένας εκ των 64 μοτοσικλετιστών της ελληνικής λέσχης ιαπωνικής κλασικής μοτοσικλέτας. Και μπορεί η ιστορία να είναι γνωστή, αλλά το συγκεκριμένο μουσείο την κρατάει ζωντανή!

 

Το ερώτημα που τέθηκε στη Βουλή πριν από λίγες ημέρες από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Νικόλαο Θηβαίο και Τριαντάφυλλο Μηταφίδη είναι εύλογο: - Προτίθενται οι αρμόδιοι υπουργοί Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Πολιτισμού και Αθλητισμού να στελεχώσουν άμεσα με κατάλληλο προσωπικό το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού στο Δίστομο;

- Προτίθενται να εξετάσουν σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, τη δημοτική και τοπική αρχή, τρόπους αναβάθμισης του μουσείου, ώστε να καταστεί ένα σύγχρονο Μουσείο Ιστορικής Μνήμης;

 

*Το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου είναι ανοιχτό επτά ημέρες την εβδομάδα για ξενάγηση, έπειτα από τηλεφωνική συνεννόηση (επικοινωνήστε στο τηλ. 2267-350101).