Συρία: τρόπαιο για τον νικητή του παγκόσμιου ενεργειακού πόκερ. Μέρος Β’

Γράφει ο Γεώργιος Αϊβαλιώτης
Αναλυτής γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής ασφάλειας

Το πρώτο μέρος μπορείτε να το διαβάσετε ΕΔΩ

Η «σκακιστική» ανωτερότητα της Μόσχας

Την ίδια στιγμή, η Ρωσία δεν έχει μείνει απαθής: έχει περικυκλώσει την Τουρκία σε

τρεις πλευρές καταλαμβάνοντας την Κριμαία, αποστέλλοντας περισσότερα στρατεύματα στην Αρμενία και αναπτύσσοντας το πυραυλικό σύστημα αεράμυνας S-400 στη Συρία, δημιουργώντας μία ζώνη απαγόρευσης πτήσεων και ίσως μία ζώνη «απαγόρευσης Προμήθειας» για τους πελάτες του φυσικού αερίου, του Κατάρ.

Τούτο δεν σημαίνει πως η Ρωσία τοποθετείται εχθρικά προς την Άγκυρα, απεναντίας φροντίζει να σφίξει τον κλοιό γύρω από αυτήν για να τιθασεύσει τον «Σουλτάνο», τον «Θείο Σαμ» και την «Γηραιά Ήπειρο». Η Μόσχα έχει βρει την ευκαιρία να δημιουργήσει στενότερες σχέσεις με την Άγκυρα η οποία αποτελεί το σημαντικό ατού της Ουάσιγκτον για την καταπολέμηση της «IS» και τον έλεγχο της περιοχής, μέσω των ενεργειακών συμφωνιών. Όλα αυτά μόλις ένα χρόνο μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού και της γενικευμένης εκτίμησης πως οι δύο χώρες βρίσκονταν στο χείλος μίας γενικευμένης σύγκρουσης. Το εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα μεταστροφής του κλίματος οφείλεται ξεκάθαρα στην κατάρρευση αρκετών συμφωνιών της GAZPROM με χώρες της Ε.Ε. Τώρα η εξέχουσα εταιρεία ενέργειας της Ρωσίας βρίσκει ξανά την ευκαιρία να ελέγξει την ενεργειακή αγορά της Ευρώπης μέσω του τουρκικού αγωγού, τη στιγμή που ο Ρώσος Πρόεδρος κατηγόρησε ευθέως τις Βρυξέλλες ότι τορπίλισε τη συμφωνία με τη Μόσχα στην παροχή φυσικού αερίου.

Ενδεχόμενη κατάρρευση της Συρίας δεν θα της επιτρέψει να καταστεί κόμβος, ενώ η Τουρκία, όπως προαναφέρθηκε, στερείται της υποδομής για έναν τέτοιο ρόλο. Η Ρωσία ενδέχεται να ενδιαφέρεται να επενδύσει στην ενίσχυση της δυνατότητας της Τουρκίας να καταστεί κόμβος και η Άγκυρα, η οποία προσπαθεί να επανορθώσει έναντι της Ρωσίας, ενδέχεται να πάρει τα χρήματα της Μόσχας, έναντι του Κατάρ, για έναν αγωγό που, ωστόσο, ενδέχεται να μην κατασκευασθεί ποτέ. Οι καλές σχέσεις της Ρωσίας με την Κύπρο και το Ισραήλ, ίσως προωθήσουν κινήσεις στην κατεύθυνση μίας επίλυσης του Κυπριακού, ώστε ο αγωγός φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Τουρκία να γίνει πραγματικότητα, έχοντας την παράπλευρη συνέπεια να προσελκύσει περισσότερες έξωθεν επενδύσεις στην Τουρκία.

Οι διπλωματικοί ενεργειακοί πονοκέφαλοι της Ουάσιγκτον

Η σχέση Τουρκίας και Ρωσίας αποτελεί πρόβλημα για την κυβέρνηση OBAMA, ειδικά με δεδομένη την κατάσταση επιδείνωσης των υφιστάμενων σχέσεων ΗΠΑ και Ρωσίας. Ο «TURKISH STREAM» καθιστά δύσκολη για την Ουάσιγκτον την αντιμετώπιση μέσω οικονομικών μέσων και με τη χρήση κυρώσεων της ρωσικής επιθετικότητας σε Ουκρανία και Συρία. Η Μόσχα συμφώνησε με την Άγκυρα στο εγχείρημα του τουρκικού αγωγού εν μέσω δύο σημαντικών διαφωνιών της τελευταίας με τις ΗΠΑ: Την έκδοση του F. GULEN και την ανησυχία για την υποστήριξη των Αμερικάνων στις κουρδικές οργανώσεις που μάχονται την «IS». Η εν λόγω, όμως συμφωνία, ενδέχεται να αποτελέσει βόμβα στα θεμέλια της συμφωνίας ΗΠΑ και Ε.Ε. για αύξηση των εξαγωγών LNG από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού, ενώ την ίδια στιγμή θέτει στο περιθώριο τις επενδύσεις αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών που φιλοδοξούν να πραγματοποιήσουν για τη διακίνηση ενέργειας προς τη Γηραιά Ήπειρο.

Η εμπλοκή περιφερειακών παιχτών στο παγκόσμιο ενεργειακό πόκερΠριν από 10 ημέρες οι τιμές του πετρελαίου υποχώρησαν μετά την είδηση ότι Ιράν και Λιβύη συνέχισαν να αυξάνουν την παραγωγή τους παρά τη Συμφωνία στον «OPEC» στα τέλη Σεπτεμβρίου για πάγωμα της παραγωγής (σ.σ. αργό brent 50,67 δολ./βαρέλι ήτοι πτώση κατά 22 cents και ο αμερικανικός δείκτης «West Texas Intermediate» (WTI) στα 48,57 δολ./ βαρέλι ήτοι πτώση κατά 24 cents). Παρόμοιες εξελίξεις πιέζουν όλες τις πετρελαϊκές δυνάμεις για επίλυση θεμάτων του μαύρου χρυσού, όπως φάνηκε και από το γεγονός πως ενώ ο Ρώσος Πρόεδρος είχε εξαγγείλει τη σύνταξη της Ρωσίας με την απόφαση του OPEC, ο επικεφαλής της κρατικής ROSNEFT τον άδειασε (σ.σ. εγχείρημα καθόλου συνηθισμένο για τη ρωσική πραγματικότητα), δηλώνοντας πως η εταιρεία δεν προτίθεται να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου. Άλλωστε όπως χαρακτηριστικά απάντησε σε ερώτηση για την εφαρμογή της δέσμευσης του OPEC: «Προσπαθήστε να απαντήσετε μόνοι σας αν το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και η Βενεζουέλα θα μειώσουν την παραγωγή τους»

Η παραγωγή αργού και συμπυκνωμένου φυσικού αερίου του Ιράν έχει προσεγγίσει τα επίπεδα του 2011 πριν από την επιβολή των δυτικών κυρώσεων. Ως άλλο ένα σημάδι ότι σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή, το Ιράν υπέγραψε, στις 4-10-2016, το πρώτο νέου τύπου συμβόλαιο για την αναβάθμιση της παραγωγής σε δύο κοιτάσματα πετρελαίου. Αυτό δημιουργεί πρόσθετες πιέσεις για την εξεύρεση λύσης στους αγωγούς που θα καταλήγουν στην Ε.Ε. και εξηγεί το λόγο εμπλοκής του σιιτικού Ιράν.

Όχι δεν είναι το θέμα της θρησκείας, αλλά ο έλεγχος των αγωγών από φίλια προς αυτό κυβέρνηση στη Συρία. Δεν είναι τυχαίο πως το Ιράν, μέσω του επικεφαλής Δημοσίων Σχέσεων της Εθνικής Εταιρείας Ιρανικού Φυσικού Αερίου, χαιρέτησε τη συμφωνία της σουνιτικής –και αντιπάλου στη Συρία-Τουρκίας και της χριστιανικής Ρωσίας για τον «TURKISH STREAM». Άλλωστε όπως είναι γνωστό η Τεχεράνη επιθυμεί να συνδεθεί με αυτόν τον αγωγό για την προώθηση των δικών της αποθεμάτων φυσικού αερίου.

Ταυτόχρονα, η παραγωγή αυξάνεται και στη Λιβύη, η οποία εξαιρέθηκε από το πάγωμα του «OPEC». H κρατική «ARABIAN GULF OIL COMPANY» (AGOCO) δήλωσε σήμερα ότι η παραγωγή της αυξήθηκε στα 320.000 βαρέλια/ημέρα από τα 290.000 βαρέλια/ημέρα, με στόχο να ανέλθει στα 500.000 βαρέλια/ημέρα. Η Λιβύη δεν είναι ένα αποκομμένο κομμάτι στο παζλ των αγωγών.

Ο Πρόεδρος R T Erdoğan, στην εναρκτήρια ομιλία του Παγκόσμιου Συνεδρίου για την ενέργεια που εκφώνησε, υπογράμμισε ότι απώτερος στόχος του Συνεδρίου –εκτός της συζήτησης των ενεργειακών σχεδίων του μέλλοντος- είναι να αναδειχθεί το πώς η διαχείριση της ενέργειας μπορεί να αποτελέσει μέσο για την επίτευξη της ειρήνης και της δικαιοσύνης. Ο Erdoğan επισήμανε ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ειδικά οι χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Αφρικής στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και των υποδομών θα αποτελέσουν σημαντικό μέρος του Συνεδρίου, σπεύδοντας να διευκρινίσει ότι το ενδιαφέρον της Τουρκίας προς τις χώρες αυτές δεν οφείλεται στην εξυπηρέτηση συμφερόντων της και στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων των συγκεκριμένων χωρών, υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία στο παρελθόν δεν έχει εκμεταλλευτεί αποικιοκρατικό την εν λόγω περιοχή. Οι δηλώσεις αυτές δείχνουν πως η Τουρκία επιθυμεί να δημιουργηθεί αγωγός από τη Β. Αφρική που θα φέρνει το πετρέλαιο και το αέριο στη χώρα, έτσι ώστε να αφαιρεθεί σημαντική ποσότητα από το φτηνό μαύρο χρυσό της Αφρικής που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την Ε.Ε. και να περιπλέξει έτι περισσότερο τις προοπτικές του «TURKISH STREAM».

Πρόσφατα ερωτήθηκα για το μέλλον της συριακής κρίσης και τα εδάφη που τελικά θα ελέγχει το συριακό καθεστώς και η «μετριοπαθής» αντιπολίτευση. Φυσικά και η εικόνα στο έδαφος δείχνει πως η Συρία δε θα είναι ποτέ ίδια την επόμενη ημέρα της λήξης του εμφυλίου με τη διχοτόμησή της να μοιάζει σχεδόν βέβαιη μεταξύ σουνιτών και σιιτών. Ωστόσο με δεδομένη την προϊστορία της περιοχής σε εμφύλιες διαμάχες (βλ. εμφύλιος του Λιβάνου) και τα αντικρουόμενα συμφέροντα, ακόμα και μεταξύ συμμάχων η επίλυση του γρίφου τοποθετείται στο μεσοπρόθεσμο, τουλάχιστον, χρονικό διάστημα. Όσο δε για την γεωγραφική αποτύπωση της απάντησης; Δείχτε μου ποιος αγωγός θα προκριθεί και θα σας δείξω τα σύνορα των συριακών καντονιών στο χάρτη.

geopolitics