Είναι ώρα για “λύση” στο Κυπριακό; Οι 9 παράγοντες που πρέπει να κριθούν

Γράφει ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ

Μετά  τη συμπλήρωση 42 ετών από την εισβολή και κατοχή,  στις 14 Σεπτεμβρίου 2016 ολοκληρώθηκε ένας   κύκλος απευθείας συνομιλιών που ξεκίνησε τον

Φεβρουάριο του 2014. Ο Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε συγκρατημένα αισιόδοξος και με τις παραινέσεις του Άιντε ζήτησε την παρέμβαση του ΓΓ του ΟΗΕ, η οποία θα γίνει στις 25 Σεπτεμβρίου , στο πλαίσιο των επαφών της ετήσιας γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ. Την  14η Σεπτεμβρίου εορτάζεται από τους  χριστιανούς ορθόδοξους η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού, ενώ την 13η Σεπτεμβρίου εορτάζεται από τους Τούρκους η σφαγή των Ελλήνων της Σμύρνης. Η διπλωματία όμως δεν ασκείται με εθνικούς συμβολισμούς, οι οποίοι στις ομοσπονδίες αποτελούν «αγκάθια».

Από τις συνομιλίες / ανακοινώσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας η συγκρατημένη αισιοδοξία εξελίσσεται σε «πίεση» για ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων μέχρι το τέλος του 2016, ώστε το πρώτο εξάμηνο του 2017 να διεξαχθούν τα δημοψηφίσματα. Η όλη μεθόδευση θυμίζει έντονα το 2004 με το σχέδιο Ανάν και το ηχηρό ΟΧΙ του κυπριακού λαού. Δεδομένου όμως ότι οι συνομιλίες διεξάγονται με εμπιστευτικότητα, την παρούσα περίοδο δεν θα μπορούσε να γίνει αντικειμενική ανάλυση / κριτική της τελικής πρότασης . Αυτό όμως που μπορεί να εξεταστεί και συζητηθεί είναι κατά πόσον συγκλίνουν οι προϋ -ποθέσεις και συγκυρίες από Ελληνοκυπριακής πλευράς ώστε να δικαιολογείται το «εδώ και τώρα ήρθε η ώρα», όπως εμφατικά παρουσιάζεται από ξένους και εγχώριους αξιωματούχους.

Το άρθρο εξετάζει παρακάτω εννέα (9) παράγοντες που επιδρούν στην επίλυση το Κυπριακού υπό το πρίσμα της ισχύος που θα πρέπει να διαθέτει ο Ελληνισμός για την δίκαιη λύση του προβλήματος.

1. Κατ΄ αρχήν Ελλάδα και Κύπρος βιώνουν από το 2010 μία σοβαρότατη οικονομική κρίση και τα επακόλουθα μνημόνια. Τα  bullings (αξιολογήσεις) των δανειστών είναι συνεχόμενη πρακτική και ουδείς μπορεί να ισχυρισθεί ότι Ελλάδα και Κύπρος έχουν επανακάμψει και βαδίζουν με σταθερά βήματα. Απλώς στέκονται όρθιες υποβοηθούμενες με τα δεκανίκια των ξένων. Η Κύπρος είναι σε καλύτερο δρόμο, σίγουρα όμως δεν είναι στην καλύτερη οικονομική κατάσταση των τελευταίων ετών. Άρα δεν υφίσταται η απαιτούμενη οικονομική ισχύς και αν λάβουμε υπόψη ότι η λύση θα απαιτήσει 25-30 δις, οι νέοι δανειστές (σωτήρες) θα επιβάλλουν τους όρους της λύσης που επιθυμούν.

2. Συναφές με το προηγούμενο θέμα (οικονομία) είναι η εξέλιξη των ενεργειακών πόρων. Η Κύπρος έχει προχωρήσει σημαντικά με τις αδειοδοτήσεις των οικοπέδων. Απτά οικονομικά αποτελέσματα μέσω εξόρυξης και διάθεσης αναμένονται από το 2020 στην καλύτερη των περιπτώσεων. Ταυτόχρονα διεξάγονται συζητήσεις για τον τρόπο διάθεσης και τους δρόμους (αγωγούς) που θα κατασκευαστούν.             Ελλάδα , Κύπρος , Ισραήλ , Αίγυπτος και Λίβανος ψάχνουν να βρουν τρόπους να συνεταιρισθούν. Η Αίγυπτος υπέγραψε συμφωνία με την Κύπρο , ενώ στις 29 Σεπτεμβρίου θα γίνει τριμερής Ελλάδα , Κύπρος και Ισραήλ με θέμα τον Eastmed. Επίσης ο αγωγός TAP στην Ελλάδα κατασκευάζεται ταχύτατα και οι Ρώσοι επαναφέρουν τον Southstreem. Παρόμοιες συζητήσεις αφορούν τους πιθανούς  σταθμούς LNG. Δηλαδή το ενεργειακό τοπίο είναι εντελώς ρευστό με εξαιρετικά ευοίωνες προοπτικές για Ελλάδα και Κύπρο και με την Τουρκία αγωνιούσα και ασθμαίνουσα να μην βρεθεί εκτός νυμφώνος. Επισημαίνεται η υποστήριξη της Τουρκίας από τις ΗΠΑ στο θέμα του νοτίου διαδρόμου. Η οριστικοποίηση των ενεργειακών projects σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση θα δώσει μεγάλη οικονομική και γεωπολιτική ισχύ σε Ελλάδα και Κύπρο. Η Τουρκία βιάζεται για λύση επειδή βλέπει αυτό που έρχεται και προσπαθεί να  το αποτρέψει.

3. Η κατάσταση στην Τουρκία είναι ασταθής , απρόβλεπτη και αβέβαιη.Αυτή τη στιγμή έχουμε έναν πανικοβλημένο, μαινόμενο Ερντογκάν τον οποίο προσπαθεί να κατευνάσει η διεθνής κοινότητα, σε συνδυασμό με το Συριακό. Μήπως ένα από τα «δωράκια» του κατευνασμού είναι και η Κύπρος; Το κυπριακό δεν χρειάζεται να γίνει «ουρά» του Συριακού προβλήματος μέσω Τουρκίας. Αυτή ακριβώς είναι και η επιδίωξή της. Άρα οι εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία και το ταραγμένο περιφερειακό περιβάλλον δεν συνηγορούν υπέρ των Ελληνοκυπριακών συμφερόντων. Μία λύση «πακέτο» μπορεί να εμπεριέχει προβλέψεις υπέρ της Τουρκίας. Η Κύπρος δεν επηρεάζεται από το μεταναστευτικό και μπορεί να επικεντρωθεί στην εσωτερική της ενδυνάμωση, όσο η Τουρκία φθείρεται. Η Ελλάδα επηρεάζεται από το μεταναστευτικό, αλλά μέχρι στιγμής αντέχει τους 60.000 πρόσφυγες / μετανάστες , ειδικά μετά την εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων.

4. Η Μεγάλη Βρετανία  βρίσκεται στην προ – εξόδου από την ΕΕ περίοδο και δείχνει  σημάδια αδιαφορίας για το Κυπριακό, αφού λογικά επικεντρώνεται στο εσωτερικό της. Η πάλαι ποτέ κραταιά Αγγλική διπλωματία έχει εξασθενίσει και το φυσιολογικότερο είναι να λειτουργήσει «Νατοϊκά» υπέρ της σύμμαχου και φίλης Τουρκίας.  Η «νέα» Μεγάλη Βρετανία θα προκύψει καθαρότερα σε 3-5 χρόνια, πιθανώς όμως  να λάβει μία στάση φιλικής ουδετερότητας υπέρ της Τουρκίας, αντί  ξεκάθαρης υπόστηριξης.

5. Οι ΗΠΑ του Ομπάμα τα έχουν κάνει θάλασσα στην εξωτερική πολιτική σε Ουκρανία, Συρία, Λιβύη, ΙΡΑΚ, Αφγανιστάν , Υεμένη  και στην αντιμετώπιση της ισλαμικής τρομοκρατίας. Βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο και το Κυπριακό προσφέρεται ως εύκολη περίπτωση για να δείξουν ότι εκτός από πολέμους προσφέρουν και ειρηνικές λύσεις. Οι ΗΠΑ χάνουν συνεχώς ισχύ και το Κυπριακό προσφέρεται για μία ελαφρά συγκράτηση. Το γεγονός επίσης ότι κατηγορούνται σφόδρα από την Τουρκία για την μη έκδοση του Γκιουλέν, λειτουργεί «αντισταθμιστικά» με την επίλυση του Κυπριακού. Σίγουρα οι ΗΠΑ δεν είναι σε θέση τώρα να επιβάλλουν στην Τουρκία μία δίκαιη λύση. Μετά την εκλογή του(ης) νέου(ας) Προέδρου θα φανεί η πρόθεση των Αμερικανών. Υπάρχει  μία συνεχής παλινδρόμηση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας , η οποία μπορεί να οδηγήσει σε «πάγωμα» ή «περιθωριοποίηση ». Το ρωσικό χαρτί της Τουρκίας δεν θα αντέξει για πολύ και ήδη οι Τουρκοσκεπτικιστές αυξάνονται στις ΗΠΑ.  Όσον αφορά τις σχέσεις Ελλάδος και Κύπρου με τις ΗΠΑ είναι συνεχώς βελτιούμενες σε όλα τα επίπεδα και αποδεικνύεται από το γεγονός της συνεχούς επιμονής των ΗΠΑ στους Ευρωπαίους για διευθέτηση του χρέους.

6. Ο ρόλος του ΟΗΕ και του ΓΓ στην επίλυση του κυπριακού δεν εμπνέει θετικά τον Ελληνισμό. Όταν εφαρμοστούν οι αποφάσεις του ΟΗΕ για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων τότε να κάνει λόγο ο ΟΗΕ για τη συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς του 1977 περί ομοσπονδίας. Ο κορεάτης ΓΓ αποχωρεί και αυτός αποτυχημένος στο τέλος του χρόνου και το κυπριακό προσφέρεται για ένα θετικό πρόσημο στην θητεία του. Η συζήτηση για τον ρόλο του ΟΗΕ δεν είναι του παρόντος, αλλά και μόνο η λέξη ΟΗΕ φυσιολογικά επιδρά αρνητικά στις συνειδήσεις των Κυπρίων.

7. Όσον αφορά την Ρωσία έναν παραδοσιακό σύμμαχο της Κύπρου στο ΣΑ του ΟΗΕ,   διανύει περίοδο νεανικού έρωτα με την Τουρκία ανάλογο του 1922. Τα γεωπολιτικά ερείσματα της Ρωσίας εξυπηρετούνται μέσω Συρίας και στα ενεργειακά έχει συναντίληψη με την Τουρκία. Ο Πούτιν, αφού πήγε να τινάξει στον αέρα την πανορθόδοξο σύνοδο στο Κολυμπάρι, δεν χάνει πρωινό χωρίς να τηλεφωνήσει στον Ερντογκάν. Το ρήγμα στην ανάσχεση είναι μη αναστρέψιμο και ο δυτικός κόσμος θα πρέπει να το καταλάβει έγκαιρα. Η Ρωσώφιλη ισλαμιστική Τουρκία αποτελεί επικίνδυνο δυτικό σύμμαχο, επιπέδου ΙΡΑΝ. Η αντικατάσταση δεν είναι ώριμη αλλά ούτε άκαιρη.

8. Οι περιφερειακές συνεργασίες της Ελλάδος – Κύπρου έχουν αρχίσει να δίδουν αποτελέσματα (συμφωνία Κύπρου – Αιγύπτου). Η Ελλάδα με την Κύπρο ως ειρηνικές χώρες και μέλη της ΕΕ προσφέρουν πολλές ευκαιρίες σε Αίγυπτο , Ιορδανία, Λίβανο και Ισραήλ. Ένα ισχυρό περιφερειακό περιβάλλον θα ενδυναμώσει τη διαπραγματευτική ικανότητα της Κύπρου. Οι Άραβες δεν έχουν να φοβηθούν κάτι από τους Έλληνες , ενώ ο Τουρκικός Ισλαμικός νεοθωμανισμός τους ανησυχεί και αποτροπιάζει.

9. Τελευταίος παράγοντας είναι ο ηγέτης που προωθεί τη λύση από Ελληνοκυπριακής πλευράς. Ο Νίκος Αναστασιάδης σχεδόν έχει ταυτίσει τον πολιτικό του βίο με το Κυπριακό και την εμμονή του για «επανένωση» του νησιού. Το 2004 ηγήθηκε του ΝΑΙ και ηττήθηκε κατά κράτος από τον κυπριακό λαό. Άρα κουβαλάει στις πλάτες του μία μεγάλη αποτυχία και είναι επισφαλές να ειπωθεί με σιγουριά ότι έχει αντιστρέψει το κλίμα και το όχι του 76%. Εφόσον επιπρόσθετα ισχύει ότι η λύση περιλαμβάνει Τούρκο αγά (εκ περιτροπής Τουρκική προεδρία ) μάλλον το αντίθετο πιθανόν να συμβεί. Ένα δεύτερο ΟΧΙ του κυπριακού λαού δεν θα είναι καταστροφικό, θα δυσκολέψει όμως την κατάσταση στη συνέχεια.  Συναισθηματισμοί δεν χωράνε και ο πολιτικός ρεαλισμός είναι ο καλύτερος σύμβουλος. Ο πρόεδρος της Κύπρου ίσως σκέφτεται την «κόπωση» ώς ενισχυτικό παράγοντα.  Στα θετικά καταγράφεται η σύμπνοια των κομμάτων στην Κύπρου, κανείς όμως δεν μπορεί να προδικάσει την συμπεριφορά του κυπριακού λαού. Ένας «φρέσκος» και πολιτικά άφθαρτος  ηγέτης θα μπορούσε να πείσει ευκολότερα τους Ελληνοκυπρίους,  εάν φυσικά η λύση είναι καλή και συμφέρουσα  για όλους τους Κύπριους.

Το άρθρο για τους λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω υποστηρίζει ότι οι προϋποθέσεις και η συγκυρία δεν είναι ευνοϊκές για επίλυση και η  τεχνική πίεση που έχει αναπτυχθεί τελευταία είναι σε βάρος των Ελληνοκυπριακών συμφερόντων και της δίκαιης λύσης. Η Κύπρος βρίσκεται σε αρχή ανοδικής πορείας και η Τουρκία σε καθοδική. Η ισχύς της Ελλάδος και Κύπρου θα αυξηθεί σε σημαντικό βαθμό μεσοπρόθεσμα.Η Τουρκία βιάζεται διότι γνωρίζει, αναλύει τα δεδομένα και παίρνει από παντού τα μηνύματα. Χρειάζεται στρατηγική, υπομονή και  μεθοδικότητα. O κατακτητής θα πρέπει να υποστεί τη βάσανο του «περίμενε». Τα διλλήματα και οι φοβέρες έχουν ξεπεραστεί πλέον.
militaire.gr