Εφορία - λαιμητόμος

Το 2016 θα είναι για την κυβέρνηση το «έτος της κρίσεως», και στο Μέγαρο Μαξίμου το γνωρίζουν πολύ καλά. 

 

Τα όσα συνέβησαν στην ψηφοφορία επί του νόμου για την προστασία της πρώτης κατοικίας ήταν άκρως αποκαλυπτικά:

 

◆ Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛΛ είχε να αντιμετωπίσει ένα πολύ ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα: την προστασία του «δικού μας κεραμιδιού».

◆ Απέναντί της δεν είχε μια οργανωμένη κοινωνική ομάδα, αλλά μια σιωπηλή διάχυτη αγωνία. Οι δανειολήπτες με «κόκκινα» δάνεια δεν έχουν κάνει ποτέ πορεία στους δρόμους ούτε έχουν βγει οργανωμένα στα τηλεοπτικά παράθυρα. 

Έστω και υπ’ αυτές τις συνθήκες, χάθηκαν δύο ψήφοι.

 

Σε λίγες εβδομάδες θα ψηφιστούν το φορολογικό και το ασφαλιστικό. Νόμος του κράτους θα γίνουν η αύξηση του φόρου για τους αγρότες, η περικοπή του ΕΚΑΣ, η μείωση των συντάξεων (η πολιτικά πιο ανώδυνη αύξηση των εργοδοτικών εισφορών δύσκολα θα περάσει από τους δανειστές), η αύξηση του φόρου στα ενοίκια και δεκάδες άλλες παρεμβάσεις.

 

Τι έρχεται λοιπόν; Η αντιπαράθεση με συγκεκριμένες, πολυπληθείς και οργανωμένες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες και από κοινωνικούς αγώνες γνωρίζουν και μεγάλη εκπροσώπηση έχουν εντός του Κοινοβουλίου. Το τι θα σηματοδοτήσει αυτή η διαπίστωση σε πολιτικό επίπεδο είναι το ένα σκέλος του προβλήματος. Το άλλο έχει να κάνει με την ωμή πραγματικότητα και το πώς θα αλλάξει η ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ανθρώπων από το επόμενο έτος.

 

Ιδού λοιπόν τι έχει το πρόγραμμα: Δεκέμβριο ψηφίζουμε και από Ιανουάριο εφαρμόζουμε. Τι όμως εφαρμόζουμε; Η αποτύπωση και η ποσοτικοποίηση της πραγματικότητας που θα διαμορφωθεί από την επόμενη χρονιά αποκτά ξεχωριστή σημασία. Ένα προς ένα τα μέτωπα, διαμορφώνονται ως εξής:

 

Αποχαιρέτα το ΕΚΑΣ

 

Ο προϋπολογισμός προβλέπει ότι πρέπει να εξασφαλιστούν περίπου 220 εκατομμύρια ευρώ μέσα στο 2016 από την περικοπή του ΕΚΑΣ. Όλοι μαζί οι δικαιούχοι του ΕΚΑΣ ανέρχονται σε περίπου 370.000 και το ποσό που διατίθεται για το επίδομα σε περίπου 1 δισ. ευρώ. Μάλιστα, το 2015, όπως προκύπτει από την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, υπήρξε και αύξηση του κονδυλίου και αύξηση του αριθμού των δικαιούχων. 

 

Για να εξοικονομηθούν τα 220 εκατ. ευρώ, θα υπάρξει αλλαγή εισοδηματικών κριτηρίων «από πάνω προς τα κάτω». Δηλαδή οι πρώτοι που θα υποστούν τις συνέπειες θα είναι αυτοί που εισπράττουν εισόδημα από συντάξεις 8.219,94 έως 8.472,09 ευρώ σε ετήσια βάση. Σε μηνιαία βάση οι απώλειές τους θα είναι 57,5 ευρώ και σε ετήσια βάση 690 ευρώ. 

 

Επειδή όμως οι δικαιούχοι των 57,5 ευρώ δεν θα φτάσουν για να εξοικονομηθούν τα 220 εκατ. ευρώ, το μαχαίρι θα φτάσει πιο βαθιά, στο κόκαλο. Δηλαδή θα θιγούν και αυτοί που εισπράττουν σήμερα τα 115 ευρώ τον μήνα (σ.σ.: έχουν ετήσιο εισόδημα 8.018 έως 8.219 ευρώ) ή ενδεχομένως και τα 172,5 ευρώ (σ.σ.: το εισόδημα από συντάξεις είναι 7.715,66 έως 8.018,26 ευρώ).

 

Το να χάσει 172 ευρώ ένας συνταξιούχος με εισόδημα από συντάξεις 7.715 ευρώ ετησίως (642 ευρώ τον μήνα) δεν είναι απλό. Ισοδυναμεί με τσεκούρωμα του 20% του εισοδήματος σε έναν άνθρωπο με ατομικό εισόδημα κοντά στα όρια της φτώχειας. 

Το ΕΚΑΣ, βάσει μνημονίου, οδεύει προς κατάργηση. Αυτό θα συμβεί μέχρι το 2019. Αυτό που θα κληθεί να αντιμετωπίσει όμως η κυβέρνηση από τον Μάρτιο είναι η οργή τουλάχιστον 100.000 - 120.000 χαμηλοσυνταξιούχων. Μένει να φανεί αν θα υπάρξει κάποιο μέτρο για να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις και – το κυριότερο – πώς θα χρηματοδοτηθεί.

 

Αγροτική πανωλεθρία

 

Το μεγάλο πρόβλημα του 2016 ακούει στο όνομα «αγρότες». Και ένα και δύο και τρία και τέσσερα μέτρα θα ληφθούν εις βάρος τους. Ήδη έχει ψηφιστεί η μείωση της επιδότησης στο πετρέλαιο κίνησης των αγροτών, ενώ από του χρόνου οι αγρότες θα πληρώνουν το ένα λίτρο πετρελαίου κίνησης όσο και οι υπόλοιποι καταναλωτές.

 

Το δεύτερο μέτρο έχει ήδη έρθει από το φορολογικό και φυσικά θα συνεχιστεί και το 2016: η προκαταβολή φόρου θα υπολογίζεται με συντελεστή 55%. Το θέμα όμως είναι ότι το 2016 αυτός ο συντελεστής υπολογισμού της προκαταβολής θα πρέπει να υπολογιστεί επί ενός υψηλότερου συντελεστή φόρου. Ποιος θα είναι αυτός; 20% για τα εισοδήματα του 2015, από 13% που χρησιμοποιήθηκε για τα εισοδήματα του 2014, και έπεται συνέχεια. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο αγροτικός κόσμος της χώρας θα πρέπει να πληρώσει 32 εκατ. ευρώ επιπλέον φόρο. 

 

Το ποσό δεν φαίνεται μεγάλο. Ωστόσο τα εισοδήματα που δηλώνουν οι αγρότες, περισσότεροι από 600.000 τον αριθμό, είναι πολύ χαμηλά. Ο μέσος όρος διαμορφώνεται κοντά στα 2.500 ευρώ (σε επίπεδο κερδών, καθώς πλέον οι αγρότες φορολογούνται βάσει της διαφοράς των εσόδων από τα έξοδα). 

 

◆ Μπορεί κάποιος βάσιμα να υποστηρίξει ότι όλοι οι αγρότες φοροδιαφύγουν;

◆ Μπορεί να αποκλείσει ότι στις τάξεις των 600.000 και πλέον φορολογουμένων δεν υπάρχουν και πραγματικά φτωχοί άνθρωποι;

 

Ο αυξημένος συντελεστής φορολόγησης από το πρώτο ευρώ δεν θα κάνει διακρίσεις και θα τους πλήξει όλους το ίδιο. 

 

Σαν να μη φτάνει η εφορία, θα έρθει και το «χτύπημα» από τον ΟΓΑ. Ο προϋπολογισμός προβλέπει την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών του ΟΓΑ προκειμένου επίσης να εξοικονομηθούν περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ. Για να εξασφαλιστεί αυτό το ποσό – με δεδομένη την εισφοροαποφυγή που υπάρχει στον ΟΓΑ –, οι ονομαστικές εισφορές θα πρέπει να αυξηθούν πάνω από 20%. Οι αγρότες έχουν ήδη δείξει τις πρώτες διαθέσεις αντίδρασης. Όταν το 2016 θα έχει πλέον έρθει η ώρα της υλοποίησης των μέτρων, τα πράγματα θα ζορίσουν αρκετά.

 

Ασφαλιστική φωτιά και λάβρα

 

Το τρίτο μέτωπο που θα αγγίξει εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες δεν είναι άλλο από το ασφαλιστικό. Δεν είναι μόνο το ΕΚΑΣ. Είναι και η απαίτηση του μνημονίου να μειωθεί η συνταξιοδοτική δαπάνη κατά 1% του ΑΕΠ μέσα στο 2016. Αυτό σημαίνει μέτρα 1,8 δισ. ευρώ. Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει ένα κοστολόγιο μέτρων (μεταξύ των οποίων κάποια έχουν ήδη νομοθετηθεί, όπως η εισφορά υπέρ υγείας στις κύριες και τις επικουρικές συντάξεις).

 

Από την άλλη, όμως, μένει ένα πολύ μεγάλο ποσό της τάξεως των 700 εκατ. ευρώ, το οποίο πρέπει να εξασφαλιστεί μόνο από τη μείωση των συντάξεων (σ.σ.: τουλάχιστον αυτό αναφέρει η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού).

 

Μέχρι τώρα η στρατηγική του υπουργείου Εργασίας έλεγε ότι θα γίνει μεταρρύθμιση του συστήματος και ότι τα χρήματα που ζητάει το μνημόνιο θα εξοικονομηθούν από τον νέο υπολογισμό των συντάξεων. Οι πρώτες επαφές με τους δανειστές έδειξαν ότι από την άλλη πλευρά ζητείται επιτακτικά μέσα στον Δεκέμβριο να ψηφιστούν μέτρα άμεσης απόδοσης (δηλαδή περικοπές συντάξεων), καθώς κρίνεται ότι δεν υπάρχει χρόνος για μεταρρυθμίσεις σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

 

Το ασφαλιστικό είναι ίσως το πιο «καυτό» μέτωπο του 2016. Ακόμη και αν ψηφιστούν μέσα στη χρονιά τα μέτρα, θα υπάρξουν αντιδράσεις, καθώς η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει εξηγήσεις σε μια πολυπληθέστατη κοινωνική ομάδα, την οποία είχε διαβεβαιώσει ότι δεν θα υπάρξουν νέες περικοπές. Πόσοι είναι οι συνταξιούχοι; Πάνω από 2,6 εκατομμύρια συνολικά. Πόσοι θα θιγούν; Πολλές εκατοντάδες χιλιάδες.

 

Περάστε, κόσμε...

 

Ο κατάλογος των θιγομένων του 2016 δεν σταματάει εδώ. Πέραν των φορολογικών μέτρων για τους αγρότες, θα υπάρξουν και άλλα μέτρα. Ποια θα είναι αυτά; Αποκαλυπτικά τα όσα αναγράφει η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού:

 

1 Ποσόν 142,2 εκατ. ευρώ θα πρέπει να προέλθει από την αύξηση των συντελεστών φορολόγησης στα ενοίκια, αφού οι όποιοι συντελεστές αποφασιστούν, θα εφαρμοστούν αναδρομικά για τα ενοίκια που θα εισπράξουν φέτος οι ιδιοκτήτες. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα τα εισοδήματα από ενοίκια φορολογούνται από το πρώτο ευρώ με συντελεστή 11% για εισόδημα έως 12.000 ευρώ και 33% για το ύψος του εισοδήματος που υπερβαίνει τις 12.000 ευρώ.

 

2 Ποσόν 150 εκατ. ευρώ από την αναμόρφωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, γεγονός που σημαίνει ότι έρχονται αλλαγές και στις φορολογικές κλίμακες των φυσικών προσώπων. Το ποιοι θα πληρώσουν δεν είναι γνωστό. Το βέβαιο είναι ότι θα υπάρξουν μέτρα.

 

3 Ποσόν 1,310 δισ. ευρώ θα πρέπει να προέλθει από τις αλλαγές στους συντελεστές ΦΠΑ, τις οποίες θα τις επωμιστούμε το 2016 για ολόκληρο τον χρόνο. Υπάρχει και ένα μέτρο το οποίο ακόμη δεν έχει γίνει αισθητό: η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Μπαίνουν έτσι και οι νησιώτες στο κάδρο των κοινωνικών ομάδων που θα πληγούν. Και αυτήν τη φορά ο κατάλογος δεν θα περιλαμβάνει Μύκονο και Σαντορίνη.

 

4 Ποσόν 377 εκατ. ευρώ από την αναμόρφωση συντελεστών στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Το μέτρο έχει ήδη επιβληθεί, αλλά θα έρθει η ώρα του λογαριασμού μέσω των φορολογικών δηλώσεων.

 

5 Ποσόν 150 εκατ. ευρώ από την αύξηση συντελεστών στον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων. Άλλο ένα χτύπημα στην επιχειρηματικότητα καθώς ο συντελεστής θα εκτοξευτεί από το 26% στο 29%, την ώρα που οι γύρω χώρες φορολογούν τις δικές τους επιχειρήσεις με 10% και 15%.

 

6 Ποσόν 114 εκατ. ευρώ από την αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος στους ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι θα κληθούν το 2016 να πληρώσουν και αυτοί σχεδόν το σύνολο του φόρου και της επόμενης χρονιάς.

 

7 Στον κατάλογο των μέτρων υπάρχει και ένα ποσό της τάξεως των 123 εκατ. ευρώ, το οποίο χαρακτηρίζεται με την έννοια «λοιπές παρεμβάσεις». Εκεί μέσα έχει ενσωματωθεί ο νέος φόρος στο κρασί. Μένει όμως και ένα υπόλοιπο 55 εκατ. ευρώ, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί. Κάποιος θα πληρώσει και αυτόν τον λογαριασμό.

 

Όποιος αντέξει...

 

Ίσως το σημαντικότερο έμεινε για το τέλος. Δεν είναι άλλο από τα μέτρα για το λεγόμενο ιδιωτικό χρέος. Οι βόμβες θα αρχίσουν να σκάνε ταυτόχρονα.

 

◆ Οι έχοντες τα «κόκκινα» δάνεια θα πρέπει να βρίσκουν – πληρώνοντας φυσικά – ένα πεδίο συμβιβασμού με τις τράπεζες για να αποφύγουν τους πλειστηριασμούς.

◆ Όσοι έχουν υπαχθεί στις 100 δόσεις θα βλέπουν κατά χιλιάδες τη ρύθμιση να γλιστράει μέσα από τα χέρια τους λόγω της αυστηροποίησης των κριτηρίων.

◆ Οι πλειστηριασμοί θα γίνονται πλέον επί τη βάσει των εμπορικών αξιών και όχι των αντικειμενικών, ενώ θα ενεργοποιηθούν όλα τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης που πέρασαν τον Αύγουστο.

 

Αν θα μπορούσε να γίνει μια απλή πρόσθεση, θα προέκυπτε ότι ο αριθμός των θιγομένων του 2016 θα ανερχόταν σε εκατομμύρια. Άρα κυβέρνηση και κοινωνία θα μετρήσουν τις αντοχές τους και στο τέλος θα ψάξουμε όλοι μαζί να βρούμε ποιος έχασε περισσότερα...