Ο καφές της αλληλεγγύης σαρώνει την Ελλάδα

Ο «καφές της αλληλεγγύης» ταξιδεύει στην Ελλάδα. Ποιοι κρύβονται πίσω από την εναλλακτική πρωτοβουλία και ποιο το προφίλ των ανθρώπων που παίρνουν «δειλά την απόδειξη που…
περιμένει»

της Μίκα Κοντορούση

Συχνά κάθονται σε διπλανά τραπέζια. Ο ένας έχει κεράσει τον καφέ του άλλου, όμως κανείς δεν το γνωρίζει και δεν γνωρίζονται προσωπικά. Άνθρωποι που συχνάζουν στα ίδια καφενεία, στην ίδια γειτονιά, στα ίδια στέκια. Οι μεν δεν έχουν χρήματα και οι δε προπληρώνουν, ώστε οι συνάνθρωποί τους «ενός κατώτερου Θεού» να έχουν πρόσβαση στις μικρές απολαύσεις της ζωής που τούς στέρησε η κρίση και η ανεργία.

Πρόκειται για την κίνηση «ένας καφές σε περιμένει», πολύ παλιά και αρκετά διαδεδομένη στην Ιταλία που τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί σε δεκάδες χώρες ανά τον κόσμο. Τελευταία στάση, η Ελλάδα.

Στη χώρα μας διαδόθηκε με πρωτοβουλία του περιοδικού των αστέγων «Σχεδία» και πλέον 40 καταστήματα στην Αθήνα και άλλα τόσα σε σχεδόν 30 πόλεις, συμμετέχουν στοδίκτυο καταστημάτων που προωθούν τον καφέ της αλληλεγγύης.

Συγκεκριμένα η εναλλακτική πρωτοβουλία, που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2013, επεκτάθηκε πέρα από την Αττική, σε Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χανιά, Σητεία, Ορεστιάδα, Μυτιλήνη, Αίγινα, Αλεξανδρούπολη, Άνδρο, Άρτα, Βέροια, Γρεβενά, Ερέτρια, Ζάκυνθο, Καστοριά, Κατερίνη, Κιλκίς, Κομοτηνή, Κω, Λάρισα, Μεσολόγγι, Νάουσα, Ναύπλιο, Ρόδο, Σάμο, Σέρρες, Φλώρινα και Χαλκιδική.

Το γύρο της Ελλάδας κάνει ο καφές της αλληλεγγύης

Όσο για την ανταπόκριση του κόσμου, το WE του ΝΕWS 247 συνομίλησε με ιδιοκτήτες καφέ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη,προκειμένου να αντιληφθούμε πώς αγκαλιάστηκε η πρωτοβουλία.

Το πρώτο καφέ στην Αθήνα που άνοιξε την αγκαλιά του στον καφέ της αλληλεγγύης ήταν το Συνεργατικό καφενείο (Τριών Ιεραρχών 21, Θησείο).

«Υπάρχει ανταπόκριση και από τις δύο πλευρές», λέει η υπεύθυνη του καταστήματος όπου μπορείς με 1,5 ευρώ να κεράσεις συνανθρώπους σου έναν καφέ της επιθυμίας τους. Καθημερινά, αναφέρει, υπάρχουν 5-6 άτομα συνήθως που προπληρώνουν κάποιο καφέ, αν και δεν είναι δεδομένη η ζήτηση. «Άνθρωποι που είτε μένουν σε διάφορες στέγες και ξενώνες του δήμου Αθηναίων ή άλλοι που έχουν μεν σπίτι, άλλα όχι την οικονομική δυνατότητα για έναν καφέ, 30αρηδες άνεργοι μέχρι και συνταξιούχοι που πλέον έχουν γίνει θαμώνες και ξέρουμε και τι καφέ πίνουν είναι οι άνθρωποι που αναζητούν το εν λόγω κέρασμα».

Αντίστοιχα, στη Θεσσαλονίκη το πρώτο μαγαζί που συμμετείχε στην πρωτοβουλία της Σχεδίας και ένα απ’ αυτά που συμμετέχουν στο εκεί δίκτυο είναι το παραδοσιακό καφενείο Χαΐνης, στην Κάτω Τούμπα. «Κρύβει μια είδους ταπεινότητα και απ’ αυτόν που αφήνει χρήματα και απ’ αυτόν που έρχεται να πιει έναν κερασμένο καφέ η πρωτοβουλία», λέει ο Χρήστος, ιδιοκτήτης του καταστήματος. «Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν έρθει στο μαγαζί  μόνο για να προπληρώσουν καφέδες, χωρίς να καθίσουν», αναφέρει.

Ιδιαίτερα αυξημένη ήταν η προσφορά τα φετινά Χριστούγεννα, ενώ υπάρχουν μέρες, που δεν καταναλώνονται οι καφέδες που έχουν προπληρωθεί. «Ωστόσο, τις επόμενες ημέρες καταναλώνονται», συμπληρώνει, ενώ «κάθε Σάββατο πηγαίνει πλέον μια τακτική παρέα στο μαγαζί. Είναι άνθρωποι που τρέφονται σε συσσίτια, νεαροί που δεν έχουν δουλειά, άλλοι που έχουν στέγη αλλά όχι χρήματα και γι’ αυτούς αποτελεί μια ευκαιρία να βγουν από το σπίτι. Σπάνια δηλαδή άτομα που αναμοχλεύουν κάδους απορριμμάτων για τα προς το ζην, θα μπουν στο μαγαζί μας για να ζητήσουν κάτι από το μπαρ».

Πάντως όπως ο ίδιος εξηγεί: «Δεν υπάρχει η σκέψη και η αίσθηση ότι έρχεται κάποιος εδώ για να επωφεληθεί της κατάστασης, ενώ είχε πάψει νωρίτερα λόγω οικονομικών δυσκολιών» και σημειώνει ότι «παλιά έβλεπες παρέες των πέντε ατόμων αλλά στην πορεία και λόγω κρίσης, οι παρέες άρχισαν να διαλύονται. Τώρα που ξέρουν ότι μπορούν να πιούν και ένα καφέ δωρεάν έχουν αρχίσει και ξαναγίνονται παρέες των πέντε ατόμων».

«Η φιλοσοφία του καφέ που σε περιμένει είναι να καθίσεις στο μαγαζί», άλλωστε αναφέρει ο ιδιοκτήτης του Χαΐνη, όπου συχνάζουν κυρίως νέοι άνθρωποι ηλικίας 25-45 ετών και το κλίμα είναι αρκετά οικογενειακό.

«Η διαδικασία είναι πολύ απλή και διακριτική». Κάποιος πληρώνει και η απόδειξη κρεμιέται σε ένα πίνακα. Αυτός που θα έρθει για το κέρασμα κανονικά θα πάρει την απόδειξη, αν και όπως αναφέρει ο ιδιοκτήτης, «πλέον τους ξέρουμε και το κάνουμε εμείς διακριτικά. Έτσι ούτε αυτός που πληρώνει ξέρει ποιον κερνάει ούτε το αντίστροφο ακόμα και αν τύχει να βρίσκονται την ίδια ώρα στο μαγαζί και να κάθονται δίπλα», προσθέτει.

Η πρωτοβουλία της Σχεδίας έχει κερδίσει έδαφος και στην Κρήτη. Το πρώτο μαγαζί που συμμετείχε στην πρωτοβουλία, από το καλοκαίρι του 2013, είναι το Domatini στο Ηράκλειο. Εκεί με ένα 1 ευρώ (ακόμα και με 80 λεπτά για τον φραπέ) μπορεί κάποιος να κεράσει ένα καφέ αγνώστους που έχουν ανάγκη. Βέβαια εκεί το κέρασμα δεν περιορίζεται αυστηρά στον καφέ, όπως είναι και το μότο της πρωτοβουλίας, αλλά αν κάποιος θελήσει μπορεί να πιει σοκολάτα ή χυμό.

Τους πρώτους 6-8 μήνες, μέχρι να γίνει γνωστό τόσο από τη Σχεδία όσο και από το ίδιο το μαγαζί στο Ηράκλειο, «ο κόσμος ήταν αρκετά μαγκωμένος», θυμάται ο ιδιοκτήτης του καταστήματος, Κωνσταντίνος Νάνος.

Ο ίδιος άλλωστε, έχοντας γνώση του θέματος, έχοντας ζήσει και εργαστεί στην Φλωρεντία όπου 30-40 άνθρωποι πήγαιναν καθημερινά γι΄αυτό τον λόγο στο μαγαζί που δούλευε ως φοιτητής , μόλις έμαθε την πρωτοβουλία της Σχεδίας ενδιαφέρθηκε άμεσα να συμμετάσχει στο δίκτυο.

«Το στοίχημα ήταν να  κάνεις τον άλλο να το πάρει, να μπει μέσα και να ρωτήσει» λέει ο κ. Νάνος, ο οποίος προκειμένου να το διαδώσει περισσότερο απευθύνθηκε και στην τοπική φιλανθρωπική οργάνωση «Give», ώστε να το κοινοποιήσει σε ανθρώπους που βοηθά.

«Όταν άρχισε να γίνεται πιο αισθητή η κρίση στην πόλη μας έρχονταν πιο εύκολα κάποιοι. Υπήρχαν ακόμα και μέρες που είχαμε 30 αποδείξεις στο μαγαζί αλλά δεν είχαμε που να δώσουμε αυτούς τους καφέδες. Και τότε λέγαμε στους πελάτες μην πληρώνετε τόσους». Η ζήτηση σχεδόν διπλασιάστηκε, αναφέρει, από τον περσινό Φεβρουάριο. «Τώρα πια έχουμε κάποιους σταθερούς που ούτε καν παίρνουν αυτή την απόδειξη, ενώ υπάρχουν και άλλοι που έρχονται μια φορά την εβδομάδα αλλά και άλλοι που έρχονται πιο αραιά, ίσως γιατί ακόμα ντρέπονται».

Ωστόσο, ο ίδιος θυμάται και τις περίεργες περιπτώσεις. «Στην αρχή κάποιοι προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την περίσταση, όπως για παράδειγμα κάτοικος της γειτονιάς έπινε δωρεάν καφέ, αλλά έμαθα στη συνέχεια ότι εισπράττει τέσσερα ενοίκια το μήνα».

Ο «καφές που περιμένει» («suspended coffee» είναι ο όρος στα αγγλικά και «caffé sospeso» στα ιταλικά) είναι ένας καφές που προπληρώνεται από κάποιον πελάτη ενός καφενείου ή μιας καφετέριας, ανώνυμα, για να καταναλωθεί αργότερα από κάποιον άλλον συμπολίτη μας  που δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να τον πληρώσει ο ίδιος.

Από τη Νάπολη στη Μελβούρνη

Η ιστορία του «καφέ που περιμένει»  ξεκίνησε στα εργατικά καφέ της Νάπολης, στη Νότια Ιταλία πριν από περίπου εκατό χρόνια και έγινε γνωστή με το όνομα «caffé sospeso».

Μεταπολεμικά,  η παράδοση του «καφέ σε αναμονή» αποδυναμώθηκε, για να ξαναεμφανιστεί στη Νάπολη πριν από δέκα χρόνια. Λέγεται μάλιστα ότι ο πρόεδρος της τοπικής και φημισμένης πρώην ομάδας του Μαραντόνα πληρώνει δέκα καφέδες σε αναμονή μετά από κάθε νίκη της ομάδας του! Βουλγαρία, Αυστραλία, Ρωσία είναι οι χώρες που ακολούθησαν.

Η φιλοσοφία της Σχεδίας

«Στόχος μας δεν είναι να δημιουργήσουμε εστίες καφέδων που θα περιμένουν αποκλειστικά και μόνο τους πωλητές της Σχεδίας, αλλά θα είναι εκεί διαθέσιμοι προς όλους εκείνους που πραγματικά δεν έχουν άλλο τρόπο για ένα καφεδάκι.

Ένας άλλος – όχι ασήμαντος – στόχος είναι μέσα από αυτή τη διαδικασία να ενισχυθούν και κάποιες μικρές επιχειρήσεις, όχι μόνο του κέντρου της Αθήνας, αλλά και πολύπαθων περιοχών εκτός κέντρου.

Άλλωστε, η ενίσχυση μικρών, τοπικών επιχειρήσεων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φιλοσοφίας του κινήματος του caffé sospeso, από τα πρώτα του κιόλας βήματα (ασχέτως, αν κάποιες μεγάλες εταιρείες σήμερα προσπαθούν να το εντάξουν στις επικοινωνιακές τους πρακτικές).

Είναι μια καλή ευκαιρία να μείνουν ζωντανά τα καφενεία ή καφετέριες της γειτονιάς και ν’ αποκτήσουν και πάλι το συνοικιακό και παρεΐστικο χαρακτήρα τους», αναφέρεται στο κείμενο που φιλοξενείται στην ιστοσελίδα της Σχεδίας για τον καφέ που περιμένει.

Πηγή: news247.gr