Η Γηραιά ήπειρος ξανά στην «πυρηνική γραμμή του πυρός»

Η Γηραιά ήπειρος ξανά στην «πυρηνική γραμμή του πυρός»

Γκεβόργκ Μιρζαγιάν

Αποδομείται το θεσμικό πλαίσιο των σχέσεων Ρωσίας - Δύσης, όπως διαμορφώθηκε στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Τώρα δε, ενδεχόμενη κατάργηση της Συνθήκης για την εξάλειψη των Πυρηνικών Όπλων Μέσου Βεληνεκούς (INF), απειλεί και πάλι να μετατρέψει την Ευρώπη σε αρένα πυρηνικής αντιπαράθεσης.

Πηγή: Kirill Kallinikov / RIA Novosti

Επιμέλεια: Τζούλια Λιακοπούλου Μικρού Βεληνεκούς (INF Treaty) από τον αμερικανό πρόεδρο Ρ. Ρέιγκαν και το σοβιετικό ηγέτη Μ. Γκορμπατσόφ το 1987, ήταν ένα από τα βήματα - «κλειδιά» για τη μείωση της απειλής ενός πυρηνικού πολέμου μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών.

«Σύμφωνα με τη Συνθήκη, καταστράφηκε μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατηγορία πυραύλων που με την ικανότητά τους να προσεγγίζουν το στόχο μετά από πτήση ελάχιστων λεπτών, αύξαναν δραματικά την πιθανότητα μετατροπής ενός ασήμαντου περιστατικού, σε έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας», λέει στην RBTH ο διευθυντής προγραμμάτων του Ρωσικού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, Ιβάν Τιμοφέγιεφ. Επιπροσθέτως, μετά τη σύναψη της Συνθήκης, οι Αμερικανοί απέσυραν τους πυραύλους τους από την Ευρώπη, που έπαψε να αποτελεί στόχο ενός σοβιετικού επιθετικού χτυπήματος.

Τώρα, οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι θα καταγγείλουν τη Συνθήκη INF. Και στην Ουάσιγκτον υποστηρίζουν ότι η Μόσχα εδώ και δύο χρόνια δεν συμμορφώνεται με τους όρους της Συνθήκης του 1987. Από την άλλη πλευρά, στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών υπογραμμίζουν ότι ποτέ δεν έχουν πάρει συγκεκριμένες εξηγήσεις από τους αμερικανούς συναδέλφους τους για τα σημεία της Συνθήκης τα οποία – υποτίθεται - ότι η Ρωσία δεν τηρεί. Αντίθετα, οι Αμερικανοί, αντί να διευκρινίσουν την κατάσταση, μιλούν για πιθανά αντίμετρα, ανάμεσά τους και η ανάπτυξη στην Ευρώπη πυραύλων μικρού και μέσου βεληνεκούς.

Σύμφωνα με τον Ιβάν Τιμοφέγιεφ, η πιθανότητα καταγγελίας της INF στα επόμενα 3 χρόνια είναι πολύ υψηλή. «Οι πλέον ενδιαφερόμενοι για τη διάρρηξη της συμφωνίας είναι τα πολιτικά «γεράκια». Επιπλέον, εναντίον της Συνθήκης εκφράζονται οι λομπίστες του Στρατιωτικό-Βιομηχανικού Συμπλέγματος και από τις δύο πλευρές. Βλέπεται, αν εγκαταλειφθεί η Συνθήκη IMF, θα έχουμε επανεκκίνηση της κούρσας των εξοπλισμών».

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή Καθηγητή της Ανώτατης Σχολής Οικονομικών Επιστημών Ντμίτρι Οφιτσέροφ-Μπέλσκι, στις συζητήσεις ανάμεσα στους ρώσους εκπροσώπους της αμυντικής βιομηχανίας τα τελευταία τρία χρόνια, ακούγονται όλο και περισσότερα αρνητικά σχόλια για την αναγκαιότητα της INF. «Δεν αποκλείουμε  το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν σχέδια να μετατρέψουν μια σειρά από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης σε quasi-πυρηνικές («quasinuclear»), στην φανταστική περίπτωση ρωσικής επιθετικότητας», εξηγεί.

Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες απόψεις. Ο αναπληρωτής Διευθυντής του Κέντρου σύνθετων ευρωπαϊκών και διεθνών μελετών της Ανώτατης Σχολής Οικονομικών Επιστημών, Ντμίτρι Σούσλοφ, δεν πιστεύει ότι οι Αμερικανοί μιλούν στα σοβαρά για τη καταγγελία της Συνθήκης. «Μάλλον είναι μια μορφή εκβιασμού προς τη Ρωσία. Η Ουάσιγκτον δίνει στη Μόσχα να καταλάβει ότι είναι έτοιμη να τραβήξει το σκοινί στα όρια. Να επιστρέψει στην κατάσταση των μέσων της δεκαετίας του 1980. Πέραν των άλλων, τώρα, ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να αποδείξει τόσο στους αμερικανούς πολίτες, όσο και στους πολίτες των συμμάχων των ΗΠΑ, ότι είναι έτοιμος να υπερασπιστεί τα συμφέροντά τους το ίδιο αποφασιστικά, όσο και η Μόσχα», εξηγεί ο καθηγητής στη RBTH.

Εάν, παρ’ όλα αυτά, οι ΗΠΑ καταγγείλουν τη Συνθήκη, οι συνέπειες μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρές. Ειδικά στο φόντο των γεγονότων στην Ουκρανία, όπου η Ρωσία και η Δύση δεν έχουν ακόμη επεξεργαστεί πλήρως τους κανόνες του παιχνιδιού. «Η κατάσταση με την ασφάλεια στην Ευρώπη θα επιδεινωθεί απότομα. Θα αυξηθεί ο κίνδυνος της σύγκρουσης, θα ξεκινήσει μια νέα κούρσα εξοπλισμών και, κατά συνέπεια, θα αυξηθεί ο κίνδυνος μιας ακούσιας κλιμάκωσης της έντασης», δήλωσε ο Ιβάν Τιμοφέγιεφ.

«Είναι επίσης πιθανό να συμβεί μια διάσπαση εντός του ΝΑΤΟ», συνεχίζει ο Ντμίτρι Σούσλοφ. «Η Γαλλία και η Γερμανία αντιτίθενται σε μια τέτοια προοπτική (σ.σ. εγκατάσταση πυραύλων μέσου βεληνεκούς στο έδαφός τους), επειδή δεν θέλουν να γίνουν και πάλι ο στόχος για τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα». Φυσικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να προσπαθήσουν με αυτό το πρόσχημα να πείσουν την Ευρώπη να στηρίξει το πρότζεκτ της αντιπυραυλικής ομπρέλας (άμυνας) που προωθούν, ωστόσο, κατά τον Σούσλοφ, αυτό το στοίχημα δεν έχει μεγάλες πιθανότητες. «Η αντιπυραυλική άμυνα έχει ασύγκριτα μικρότερη απόδοση από τα επιθετικά όπλα», πιστεύει.

Η Ρωσική κυβέρνηση έχει απειλήσει με την τοποθέτηση πυραύλων «Ισκαντέρ» στην περιοχή του Καλινινγκράντ, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες καταγγείλουν τη Συνθήκη INF. Αλλά οι εμπειρογνώμονες προτείνουν να μην βιαστούμε να πιστέψουμε αυτές τις εξαγγελίες.

«Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες καταγγείλουν τη Συνθήκη, η Μόσχα θα πρέπει να απαντήσει πολύ προσεκτικά και να προσπαθήσει να συζητήσει το θέμα σε πολιτικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητος ο διάλογος με τους Ευρωπαίους. Θα πρέπει να τους εξηγήσουμε ότι ο μεγάλος χαμένος σε αυτή την περίπτωση θα είναι η Ευρώπη. Οι αμερικανικοί πύραυλοι θα τοποθετηθούν εκεί, και οι ρωσικοί, αντίστοιχα, θα στοχεύουν σ’ αυτήν», λέει ο Ιβάν Τιμοφέγιεφ.

«Οι Αμερικανοί πρώτοι ανακοίνωσαν για μια πιθανή καταγγελία της INF», όχι η Ρωσία, υπενθυμίζει ο Σούσλοφ. «Είναι ένα στοιχείο που θα πρέπει απαραίτητα να το χρησιμοποιήσουμε για να ξεκινήσει μια εντατική συζήτηση με τους Ευρωπαίους. Είναι απίθανο να διασπάσουμε το ΝΑΤΟ, ή να ξεκινήσουμε ένα διάλογο σχετικά με την αλλαγή των θεμελιωδών αρχών της ευρωπαϊκής ασφάλειας, αλλά τουλάχιστον έτσι θα ξεκινήσει ένα διάλογος για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ο οποίος μέχρι τώρα δεν υπάρχει. Θα πρόκειται για ένα διάλογο χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ». Και δεν αποκλείεται, ότι μέσα από αυτόν, να προχωρήσει και η διαδικασία εξομάλυνσης των Ρωσο-ευρωπαϊκών σχέσεων.