Αλέκος Αλαβάνος στο H&R: Τα γενναία βήματα γίνονται πάντα στο παρόν!

Αλέκος Αλαβάνος στο H&R: Τα γενναία βήματα γίνονται πάντα στο παρόν!

Σχέδιο Β

Επιμέλεια Τζούλια Λιακοπούλου

Μετά από την «συννεφιασμένη Κυριακή» όπως την περιγράφει ο Αλέκος Αλαβάνος, που ο Αλέξης Τσίπρας υπέγραψε μια συμφωνία για ένα τρίτο μνημόνιο μια βδομάδα μετά το συντριπτικό «Όχι στη λιτότητα «του λαού στο δημοψήφισμα, είναι επιβεβλημένη μια ανοιχτή συζήτηση και διερεύνηση ενός άλλου δρόμου εκτός Ευρώ. 

 Ακόμα και όσοι πίστευαν ότι μπορεί να υπάρξει δυνατότητα άλλης πολιτικής μέσα στην Ευρωζώνη, η πραγματικότητα έδειξε το αντίθετο.

Ο Αλέκος Αλαβάνος, πρώην Ευρωβουλευτής και πρόεδρος του Συνασπισμού, και πλέον ιδρυτής του Σχεδίου Β” μιλά στο H&R για τις δυνατότητες που έχει η οργανωμένη έξοδος από την Ευρωζώνη, για την ανάγκη ανασυγκρότησης όλων των δημιουργικών κυττάρων της χώρας αλλά και για την σκληρή  Ευρώπη του καπιταλισμού και του κεφαλαίου που δεν είναι κάτι  καινούριο.

Πως σας φαίνεται η συμφωνία που κλήθηκε να υπογράψει ο Σύριζα προκειμένου, όπως λέγεται, να μην χρεοκοπήσει η χώρα;

Νομίζω ότι αυτή η «συννεφιασμένη Κυριακή» ήταν η λογική κατάληξη ενός πεντάμηνου, ή και δύο χρόνων πριν… Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πολύ αρεστή, έγινε θεαματικά αποδεκτή από την κοινωνία διότι είχε δύο πολύ ευχάριστα νέα. Το ένα ήταν ότι μπορούμε να σταματήσουμε τη λιτότητα, και το άλλο ότι δεν θα έχουμε κανένα πρόβλημα με το ευρώ, με την Ευρωζώνη . Αποδείχτηκε ότι αυτά τα δύο δεν μπορούν να συμβαδίσουν. Έπρεπε να κάνει μια επιλογή. Από το Φλεβάρη, πριν την συμφωνία της 20^ης Φλεβάρη, αυτή η επιλογή ήταν μπροστά του και όλο την ανέβαλε με διάφορους τρόπους, με την οικονομία να επιδεινώνεται… Φτάσαμε όμως στο σημείο που δεν είχε τη δυνατότητα περαιτέρω αναβολής, και με αυτή την έννοια βρέθηκε σε ένα πνιγηρό δίλημμα, ανάμεσα σε ένα 3^ο, το πιο σκληρό μνημόνιο από τα άλλα, και από την άλλη με μια ασύντακτη αποχώρηση από την Ευρωζώνη… κι έτσι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε.

Πιστεύετε ότι το όραμα που είχε ο Αλέξης Τσίπρας, να δημιουργηθεί ανάπτυξη στην χώρα μέσα στο Ευρώ, ήταν κάτι που μπορούσε να γίνει και δεν έγινε λόγω κακής διαπραγμάτευσης ή ήταν εξ αρχής μια ουτοπία; Μπορεί να υπάρχει μια άλλη πολιτική μέσα στην Ευρωζώνη;

Δεν ξέρω αν ήταν ουτοπία, ήταν μια ανικανότητα των στελεχών του Σύριζα να κατανοήσουν τα δεδομένα που υπάρχουν, και του τι σε παίρνει να κάνεις μέσα στο Ευρώ. Το να λέει ο Ολάντ ότι ονειρεύεται μια άλλη Ευρώπη με λιγότερη λιτότητα, μπορεί να πει κανείς ότι έχει βάση, παρότι κι εκεί υπάρχουν πάρα πολλά ερωτηματικά. Η Γαλλία δεν είναι σε τέτοια κρίση όπως είναι η Ελλάδα. Η ύφεση η δικιά μας είναι η μεγαλύτερη σχεδόν στην ιστορία του τελευταίου αιώνα, σε ανεπτυγμένη χώρα. Έχει περάσει σε όλους τους δείκτες το μεγάλο κραχ του 1929 των ΗΠΑ. Είναι σαφές ότι μέσα στην Ευρωζώνη, με τις αυστηρές δημοσιονομικές και αντιπληθωριστικές πολιτικές που επιβάλει η Γερμανία και άλλες χώρες, δεν σου δίνονται περιθώρια , αλλά αυτό για μια χώρα σε ύφεση όπως είναι η Ελλάδα γίνεται πραγματικά αφόρητο και μη βιώσιμο.

Ακούσαμε τον τελευταίο καιρό, όλο το μηντιακό σύστημα, Έλληνες και ξένους πολιτικούς, οικονομολόγους να μας λένε ότι ο άλλος δρόμος είναι καταστροφικό. Ο πρωθυπουργός, με δήλωση του στην ΕΡΤ, είπε ότι όταν του έδωσε ο Βαρουφάκης την εναλλακτική λύση για grexit,  είπε ότι πραγματικά ο μόνος δρόμος είναι μέσα στην Ευρωζώνη… Εσείς λέτε ότι υπάρχει άλλος δρόμος…

Μια άρχουσα τάξη, η κυρίαρχη οικονομική και κοινωνική ολιγαρχία, για να διατηρήσει την ισχύ της πρέπει να συνοδεύεται και από μια αφήγηση… και είναι φυσικό αυτό, δεν γίνεται να το κάνεις χωρίς αφήγηση, είτε είναι ειλικρινής, είτε όχι. Όταν η άρχουσα τάξη πάει καλά, όταν οι παραγωγικές δυνάμεις είναι σε ανάπτυξη, η αφήγησή της είναι θετική. Ας πούμε τη δεκαετία του 80 και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 90, η αφήγηση για την Ευρώπη ήταν θετική, με το ευρωπαϊκό όραμα του Καραμανλή. Όταν αυτή η άρχουσα τάξη αρχίζει και βλέπει ότι το οικοδόμημα καταρρέει και αισθάνεται κίνδυνο για τα δικά της συμφέροντα, αναπτύσσει μια αρνητική αφήγηση. Αρνητική στην εναλλακτική λύση. Αυτή τη φάση ζούμε. Που ξεκινά η αρνητική αφήγηση που είναι ο τρόμος μπροστά στην προοπτική μια χώρα να διαλέξει έναν δρόμο εκτός Ευρωζώνης. Και αυτό τον τρόμο τον ακούς από τον Μπάρακ Ομπάμα, μέχρι τον Παύλο Τσίμα που έλεγε ότι θα γυρίσουμε σε λίθινη εποχή.

Κατ αρχήν πώς μπορούν να κινδυνολογούν τόσο πολύ για χώρες που είναι εκτός ευρώ, όταν τόσες χώρες στην Ευρώπη δεν είναι στην Ευρωζώνη; Για παράδειγμα, όλες οι Σκανδιναβικές χώρες εκτός Φιλανδίας είναι εκτός. Και είναι χώρες με ένα επίπεδο ανάπτυξης αλλά και κοινωνικό κράτος που δεν συγκρίνεται με τις χώρες τις Ευρωζώνης. Πως μας λένε δηλαδή ότι θα είναι κόλαση αυτό; Μετά, δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να βασίσουν όλα αυτά που λένε στην προϋπάρχουσα εμπειρία.

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα που μπαίνει τόσο ανοιχτά το δίλημμα να μείνει ή να φύγει από το ευρώ. Έχουμε όμως εμπειρίες άλλων χωρών, που φύγανε από ένα ενιαίο νόμισμα. Η διεθνής εμπειρία λέει ότι όταν βρίσκεσαι σε ύφεση, χρειάζεται να δώσεις μεγάλη ρευστότητα στην οικονομία σου, πράγμα που δεν μπορείς να κάνεις στο ευρώ, επομένως θες ένα εθνικό νόμισμα το οποίο θα μπορεί να γίνει ανταγωνιστικό, να έχει τέτοια τιμή που να προωθεί τις εξαγωγές, χρειάζεσαι σχέδιο ανάπτυξης και πραγματικά μπορούμε να πάμε σε άλλη περίοδο. Ενώ τα γεγονότα του τελευταίου καιρού μας απογοητεύουν, μας αποθαρρύνουν, η σκέψη για έναν άλλο δρόμο μπορεί να μας δώσει πάλι την αισιοδοξία και μια αίσθηση προοπτικής.

Πολλοί λένε ότι αυτό το βήμα μπορούσε να γίνει πιο εύκολα 5 χρόνια ή έστω 2 χρόνια πριν που η οικονομία ήταν σε άλλα επίπεδα. Τώρα που η οικονομία έχει καταρρεύσει, είναι άραγε η σωστή στιγμή για ένα τέτοιο βήμα;

Αυτός είναι ένας κλασσικός τύπος της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Όταν πρέπει να πάρεις μια τολμηρή απόφαση, βρίσκεις ή φαντάζεσαι πάντα μια στιγμή στο παρελθόν, που λες ότι οι συνθήκες ήταν καλύτερες, και ότι εσύ ήσουν έτοιμος τότε. Πάντα τα γενναία βήματα γίνονται στο παρόν, ποτέ δεν γίνονται στο παρελθόν, ούτε στο μέλλον. Όσο πιο πολύ επιδεινώνεται η οικονομία, τόσο πιο αναγκαίο γίνεται. Αν τα μνημόνια έδειχναν ότι παρ όλες τις δυσκολίες, παρ όλη την καταδίκη της νεολαίας, ανοίγουν τελικά έναν δρόμο, εντάξει… αλλά τώρα βλέπουμε πώς είναι η κατάσταση. Βέβαια, θα ήταν πολύ καλύτερα αν αυτό γινόταν τις πρώτες βδομάδες που έβγαινε ο Σύριζα που είχαμε ισολογισμένο προϋπολογισμό, δεν χρειαζόμασταν άλλα δανεικά, οπότε κλείνοντας τα σύνορά προς την εκροή κεφαλαίων θα μπορούσαμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες. Αλλά και τώρα, δυστυχώς δεν υπάρχει άλλος δρόμος.

Ένα άλλο επιχείρημα όσων δεν υποστηρίζουν τον άλλο δρόμο, είναι ότι και να υπάρχει ίσως μια προοπτική σε αυτόν, θα πρέπει να περάσουμε μέσα από μια κόλαση, η οποία δεν ξέρουμε και πόσο θα κρατήσει. Αυτό είναι μια πραγματικότητα; Θα είναι έστω για ένα διάστημα χειρότερα τα πράγματα από αυτό που ζούμε τώρα;

Αν ήταν να είναι χειρότερα, τότε εγώ και όσοι το υποστηρίζουμε, άνθρωποι με ψηλές γνώσεις, νομπελίστες, διανοούμενοι, θα έπρεπε να είμαστε σαδιστές.

Δεν θέλω να πω ότι θα είναι όλα από την αρχή εύκολα, θα περάσουν κάποιες βδομάδες αναπροσαρμογής και δυσκολιών για να ανταποκριθεί η δημόσια διοίκηση σε νέες συνθήκες. Ειδικά τη στιγμή που δεν έχει γίνει η αναγκαία δουλειά εκ των προτέρων. Για να εκδόσεις ένα νέο νόμισμα, μόνο τα τεχνικά στοιχεία, να το σχεδιάσεις, να βγάλεις καλούπια, να τυπωθεί θέλει μια διαδικασία εβδομάδων. Η μελέτη που έχουμε κάνει εμείς και η επεξεργασία των στοιχείων από άλλα παραδείγματα όπως στην Αμερική τη δεκαετία του 30, η ταχύτητα που είχε η ανάκαμψη ξεπέρασε τις προσδοκίες μας.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα σε αυτό είναι η Αργεντινή. Η Αργεντινή ακολούθησε έναν σωστό δρόμο στην αρχή με τον Κίρχνερ, και ακολούθησε έναν καταστροφικό λαϊκίστικο δρόμο με την Κίρχνερ η οποία άρχισε να αγοράζει ψήφους και τίναξε την οικονομία στον αέρα. Οι δύο μεγάλες αποφάσεις που πήρε ο Κίρχνερ είναι ότι πρώτα σταμάτησε προς το παρόν να πληρώνει τους δανειστές, και η δεύτερη ότι έβγαλε το πέσος από το δολάριο. Την προηγούμενη χρονιά η Αργεντινή είχε ύφεση 0.5 τις εκατό, την επόμενη χρονιά είχε 4-5 % ανάπτυξη και τις επόμενες χρονιές είχε ανάπτυξη 9-10%, ρυθμούς που ξεπέρασαν και την Κίνα. Αυτό μπορεί να ανακουφίσει τον λαό… για παράδειγμα, αν πας σε δικό σου νόμισμα, δεν είσαι υποχρεωμένος να κλείσεις τα ΑΤΜ. Έχεις δική σου ρευστότητα, δεν περιμένεις τον Ντράγκι, τον ΕΛΑ και όλους αυτούς τους μηχανισμούς. Εσύ θα καθορίσεις την ρευστότητα. Το μόνο που χρειάζεται είναι ο καιρός που θες για να το τυπώσεις.

Κάτι άλλο, είναι ότι μικρές αλλαγές θετικές, αλλάζουν και την ψυχολογία του κόσμου. Αυτό το είχαν καταλάβει και στις ΗΠΑ. Ένας από τους πρώτους νόμους της κυβέρνησης Ρούσβελτ, που ανέλαβε 5 χρόνια μετά την κρίση, ήταν η κατάργηση της ποτοαπαγόρευσης. Γιατί το έκανε αυτό; Γιατί κατάλαβε τη σημασία που είχε μια μικρή αλλαγή στην ψυχολογία του κόσμου. Με αυτή την έννοια, μπορεί να είσαι πιο στριμωγμένος τους πρώτους μήνες αλλά να δώσεις τέτοια ώθηση και αλλαγή στον κόσμο και να αλλάξεις την ψυχολογία του.

Σχετικά με την ψυχολογία του λαού… πώς ερμηνεύετε την στάση του κόσμου, που παρ όλη την τρομοκρατία και τα capital controls, ψήφισε ΟΧΙ στο δημοψήφισμα;

Η ανταπόκριση του κόσμου στο ΟΧΙ, ήταν εντυπωσιακή. Ξεπέρασε τις δικές μου προσδοκίες… εγώ πίστευα ότι δίνεται μάχη σώμα με σώμα και αυτό δεν το πίστευα μόνο βλέποντας τις δημοσκοπήσεις που δημοσίευαν τα ΜΜΕ, αλλά και από συζητήσεις με τον κόσμο… και ξαφνικά βλέπεις ένα τεράστιο ρεύμα, που λέει εγώ βάζω την αξιοπρέπειά μου και το δικαίωμά μου να έχω μια καλύτερη ζωή πάνω από τα καθημερινά προβλήματα. Είναι μια υπέρβαση που έκανε μια πολύ μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, είναι πολύ σημαντικό αυτό.

Μπορούμε να πούμε ότι ο κόσμος ήταν έτοιμος για το άλλο βήμα, ενώ η κυβέρνηση όχι;

Σε αυτό ναι, δεν ξέρω για τα υπόλοιπα. Αλλά επειδή ξέρουμε ακριβώς τον ρόλο της κοινωνίας, γι αυτό γίνεται και μια προσπάθεια εκφοβισμού. Τι προτείνουμε εμείς;

Να γίνει μια μεγάλη ανοιχτή συζήτηση στις τηλεοράσεις. Και όχι μόνο με τους εκπροσώπους του ενός κόμματος ή του άλλου, να φωνάξουμε και ειδικούς, καθηγητές πανεπιστημίου που έχουν αυτή την άποψη… μπορούμε να συζητήσουμε πολιτισμένα. Εγώ έχω βρει ανθρώπους που κατανοώ γιατί υποστηρίζουν την παραμονή μας στο Ευρώ με οποιοδήποτε κόστος με τους οποίους μπορείς να κάνεις μια συζήτηση σοβαρή. Να βάλεις ανθρώπους και από τη μία πλευρά και από την άλλη, χωρίς να θέλεις να προδικάσεις το αποτέλεσμα… Να εξηγήσεις τους δύο διαφορετικούς δρόμους σκέψης και να βάλεις τον πολίτη να κρίνει, όχι να πιέζεις μόνο το συναίσθημά του.

Πιστεύω ότι το να καταφεύγουν στην διαδικασία του τρόμου, το να ακούς από δημοσιογράφους το ότι θα γυρίσουμε στην λίθινη εποχή δείχνει την ένδεια επιχειρημάτων.  Είχα βγει σε μια συζήτηση με τον Δ. Μάρδα, τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, και είχαμε μια αντιπαράθεση… και τον ρωτάω «μπορείτε να μου πείτε μια χώρα που βγήκε από την ύφεση χωρίς να προχωρήσει σε μεγάλη ανάπτυξη της ρευστότητας της και μέσα από ένα νόμισμα το οποίο δεν ελέγχει η ίδια; Πέστε μου μία χώρα».

Δεν μπόρεσε να μου πει καμιά. Εγώ βρήκα μία μετά, η οποία τα κατάφερε κυρίως γιατί οι γειτονικές της χώρες επένδυσαν πολύ και γιατί είχε μια τεράστια μετανάστευση που είχε ως αποτέλεσμα να εκτονωθεί η ανεργία, και αυτή είναι η Λετονία.

Αν υπογραφεί αυτό το μνημόνιο με τους δανειστές μας… έχουμε αποφύγει το Grexit όπως μας λένε;

Εγώ πιστεύω ότι το Grexit θα είναι συνεχώς παρόν. Αυτό το πρόγραμμα θα έχει συνεχώς μπροστά του αντιξοότητες. Αντιξοότητες που σχετίζονται με το ότι θα έχει αρνητικά αποτελέσματα στα οικονομικά μας μεγέθη, οπότε λογικά η χώρα θα αισθάνεται την ανάγκη να αντιδράσει στην επιβολή του προγράμματος, και από το γεγονός ότι το πρόγραμμα αυτό στηρίζεται σε μια εντελώς παράδοξη και χωρίς δυνατότητα επιβίωσης κυβερνώσα πλειοψηφία.

Ποια είναι η κυβερνώσα πλειοψηφία σήμερα; Είναι η πλειοψηφία των βουλευτών του σύριζα χωρίς ένα μεγάλο κομμάτι, είναι το ακροδεξιό κόμμα των ΑΝΕΛ, είναι η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, και το ιδιαίτερο φαινόμενο ΠΟΤΑΜΙ. Ε, αυτή η πλειοψηφία δεν μπορεί να επιβιώσει, οπότε θα είμαστε σε έναν συνεχή εκβιασμό, τον εκβιασμό του Grexit. Ο λαός δεν έχει καταλάβει ακόμα τι έχει γίνει, είναι ζαλισμένος… όταν όμως θα του έρθει ο ΕΝΦΙΑ, όταν θα έχει ήδη τρεις άνεργους και θα του παρουσιαστεί και τέταρτος, πιστεύω ότι θα κάνει διεργασίες οι οποίες θα είναι θετικές, φτάνει να κάνουμε ένα βήμα ως χώρα, ως λαός, να φύγουμε από τη λογική ΠΑΣΟΚ. Η λογική ΠΑΣΟΚ είναι το «ευχάριστο». Πρέπει να δούμε αν αυτό το «ευχάριστο» είναι την ίδια στιγμή και πραγματοποιήσιμο.

Το να φύγει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη… είναι μια κίνηση εσωστρέφειας και απομόνωσης; Συνάδει με την κουλτούρα της διεθνιστικής αριστεράς;

Αν πάρουμε αυτή τη λογική, τότε θα έπρεπε να είχαμε συμμετάσχει στο εκστρατευτικό σώμα, στη συμμαχία που πήγε στο Ιράκ, και στη συμμαχία που έκανε τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, στις οποίες συμμετείχε όλο το «άνθος» των ευρωπαϊκών χωρών. Πιστεύω πως κάθε άλλο παρά εσωστρέφεια είναι. Εγώ πιστεύω βαθιά ότι ο βασικός χώρος συνεργασίας για εμάς, για λόγους γεωγραφικούς και για λόγους ιστορικούς, αλλά και για λόγους αστάθειας της γύρω περιοχής ή αφερεγγυότητας άλλων μεγάλων δυνάμεων όπως η Ρωσία η οποία δεν έχει τη δυνατότητα να παίξει έναν μεγάλο ρόλο, είναι η Ευρώπη. Απλά, πρέπει να αφήσουμε την αίσθηση της υποτέλειας. Εγώ θέλω να συμμετέχουμε με τον τρόπο που συμμετέχει η Σουηδία, με τον τρόπο που συμμετέχει η Δανία, και κυρίως με τον τρόπο που το κάνανε πριν 10 χρόνια. Με τον τρόπο που συμμετείχε πριν 15 χρόνια η Αυστρία. Με έναν τρόπο μη εξάρτησης. Ποτέ δεν θα γίνουμε τόσο δυνατοί όσο αυτά τα μεγάλα κράτη της Ευρωπαϊκής ένωσης και της Ευρωζώνης, αλλά μπορούμε να είμαστε μια χώρα που δεν συμμετέχει απλά στους θεσμούς και που διαλύεται, αλλά που συμμετέχει στο πραγματικό γίγνεσθαι, στην τεχνολογία, στον πολιτισμό, στην παραγωγικότητα.

Σχετικά με την ύπαρξη σχεδίου… επεξεργασμένου σχεδίου για τον άλλο δρόμο. Υπάρχει; Ή είναι απλά σε επίπεδο εξαγγελιών και οραμάτων; Εσείς έχετε προετοιμάσει κάτι τέτοιο;

Εμείς στηρίζουμε πάρα πολλές πολιτικές επιλογές που έχουμε κάνει σε επιστημονικές επεξεργασίες που έχει κάνει ένα ινστιτούτο επιστημονικών ερευνών «Δημήτρης Μπάτσης». Είναι επικεφαλής ο καθηγητής του Παντείου ο Θ. Μαριόλης με μια πολύ σοβαρή ομάδα επιστημόνων που έχουν μελετήσει και τη διεθνή εμπειρία. Υπάρχει και εγγλέζικο σχέδιο για την αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ το οποίο μάλιστα πήρε το 2012 το Wolfson Prize στα Οικονομικά. Το Wolfson Prize είναι το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό νόμπελ. Επομένως υπάρχει ένα υλικό. Την επεξεργασία την συνεχίζουμε, και μάλιστα είμαστε σε μια φάση που προσπαθούμε να βγάλουμε συμπεράσματα και πιθανόν κάποιες τροποποιήσεις, διορθώσεις και προσθήκες από τα δεδομένα που έχουμε αυτή την περίοδο με τα capital controls κλπ. Φυσικά, αυτή τη δουλειά κανονικά έπρεπε να την είχαν κάνει τα πανεπιστήμια… Εγώ έστειλα ένα γράμμα το 2010 στον πρύτανη του Οικονομικού πανεπιστημίου της Αθήνας, και δεν μου απάντησε καν.

Με τη διαφωνία πολλών βουλευτών που καταψηφίζουν τη συμφωνία από τον Σύριζα, υπάρχει μια έντονη κινητικότητα που ενδεχομένως θα αλλάξει ριζικά και το τοπίο της Αριστεράς στην Ελλάδα. Θα βλέπατε μια ενδεχόμενη συνεργασία και με κομμάτια του Σύριζα, και με κομμάτια της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς; Υπάρχει ανάγκη για μια διευρυμένη ενότητα;

Στην Ελλάδα υπάρχει το εξής παράδοξο. Υπάρχει ένα ρεύμα το οποίο είναι υπέρ της αποχώρησης από το Ευρώ. Δεν είναι πλειοψηφικό ρεύμα. Οι δημοσκοπήσεις το φέρνουν συνήθως λίγο πάνω /λίγο κάτω από το 30%. Εγώ θα σας πω ότι είναι 10%. Αυτό το ρεύμα δεν εκφράζεται πολιτικά. Ιδεολογικά μπορεί να το εκφράζει το ΚΚΕ ή και άλλοι, αλλά πολιτικά δεν εκφράζεται. Δηλαδή προτείνοντας μια ρεαλιστική προοπτική οργανωμένης, και όχι άτακτης αποχώρησης από την Ευρωζώνη και ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας στα νέα δεδομένα. Ενώ υπάρχει μέσα στην κοινωνία, δεν εκφράζεται στο πολιτικό σκηνικό. Υπάρχουν διάσπαρτες ομάδες ειδικά στον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, υπάρχει αυτή η άποψη σε ένα κομμάτι του σύριζα που όμως μέχρι τώρα ακολουθούσε άλλη γραμμή. Είναι μεγάλη ανάγκη αυτές οι δυνάμεις να συναντηθούν, και όχι μόνο της αριστεράς. Πρέπει να αξιοποιηθεί το κάθε θετικό στοιχείο, πρέπει να παρουσιαστεί έτσι το πρόγραμμά του, ώστε να ενεργοποιήσει και δυνάμεις που ακόμα βρίσκονται στο δίλημμα, αλλά που βλέπουν τη δυνατότητα να κινηθούν σε αυτή την κατεύθυνση.

Ένα από τα πρώτα προγράμματα που έκαναν οι ΗΠΑ με την αντι-υφεσιακή πολιτική, ήταν το Works progress administration. Αυτό ήταν ένα εκτεταμένο πρόγραμμα το οποίο αφορούσε τον χώρο της τέχνης. Εικαστικά, θέατρο, κινηματογράφο, μουσική. Μέσα σε μια Αμερική που είχε γίνει έρημος και που δεν υπήρχε καμιά δραστηριότητα, μπόρεσαν με το χρήμα πια που εξέδιδαν, (αφού δεν είχαν τον περιορισμό από το Golden standard, να έχει δηλαδή μια σταθερή αξία το νόμισμα σε σχέση με το χρυσό) και απευθύνθηκαν σε δεκάδες χιλιάδες νέους καλλιτέχνες. Μέσα από αυτό το πρόγραμμα βγήκαν ζωγράφοι σαν τον Τζάκσον Πόλλοκ, ηθοποιοί σαν τον Όρσον Ουέλς, σκηνοθέτες σαν τον Σίντνειυ Λιούμετ. Τι θέλω να πω… πρέπει κι εμείς, αυτό το πρόγραμμα να μην περιοριζόμαστε να το δείχνουμε σαν ένα τεχνικό πρόγραμμα οικονομικής ανασυγκρότησης, αλλά σαν ένα πρόγραμμα αναγέννησης που απευθύνεται σε κάθε δημιουργικό κύτταρο της χώρας.

Μια τελευταία ερώτηση… ήσασταν Ευρωβουλευτής για πολλά χρόνια… έχει σχέση Ευρώπη την οποία υπηρετούσατε εσείς τόσα χρόνια, με την Ευρώπη που είδαμε τις τελευταίες μέρες; Είναι η ίδια Ευρώπη;

Ναι. Δεν μπορώ να πω ότι δεν το περίμενα. ΄Έχουμε περάσει πικρές ώρες με την Ευρώπη. Ήμουν Ευρωβουλευτής, όταν γινόταν ο πόλεμος στο Ιράκ, όταν γινόταν στην Γιουγκοσλαβία… όταν άφηναν να πεθαίνει ο Μπόμπι Σαντς στις φυλακές… τα έχω βιώσει όλα αυτά, και ήξερα ότι η καπιταλιστική Ευρώπη που βγήκε μέσα από πολέμους, είναι ικανή να δημιουργήσει πάρα πολύ παγιδευτικές καταστάσεις. Δεν περίμενα πριν από χρόνια ότι αυτό θα γίνει με επίκεντρο τη χώρα μου. Αλλά αυτό που είδα αυτές τις μέρες δεν μου κάνει εντύπωση, ήταν εικόνες γνώριμες, το ίδιο πράγμα που είδαμε στις Κάννες το 2011 όπου ο Σαρκοζί κούναγε τον Παπανδρέου από τον γιακά.